SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO-BADAWCZEJ INSTYTUTU ZOOTECHNIKI

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO-BADAWCZEJ INSTYTUTU ZOOTECHNIKI
ZA ROK 2004


KRAKÓW 2005


INSTYTUT ZOOTECHNIKI
32-084 BALICE tel.: (48-12) 28 55 111 fax. (48-12) 28 56 733
email: izooinfo@izoo.krakow.pl Internet:http://www.izoo.krakow.pl



Zebranie materiału i opracowanie redakcyjne
kierownik
DZIAŁU ORGANIZACJI BADAŃ, INFORMACJI I WDROŻEŃ
dr Franciszek PALOWSKI
z zespołem

ORGANIZACJA INSTYTUTU ZOOTECHNIKI

Organizacja
Siedziba Dyrekcji Instytutu Zootechniki znajduje się w:
Krakowie, ul. Sarego 2
Balicach k. Krakowa, ul. Krakowska 1
Skład Dyrekcji Instytutu Zootechniki

Dyrektor - prof. dr hab. Jędrzej Krupiński

z-ca dyrektora d/s naukowych - prof. dr hab. Zdzisław Smorąg
do 31.04.2004 r.

z-ca dyrektora d/s nauki i wspomagania badań - prof. dr hab. Eugeniusz Herbut

p.o. z-ca dyrektora d/s administracyjnych i technicznych
- mgr inż. Zdzisław Stencel

główna księgowa - Stanisława Cięciel

asystent dyrektora - mgr Bogdan Ams


Adresy, telefony, faksy, email:

w Krakowie:
30-960 Kraków, skr. poczt. nr 161, ul. Sarego 2
Telefon: (48-12) 422 88 52
Fax: (48-12) 422 80 65

w Balicach:
32-083 Balice k. Krakowa
Telefony:
centrala: (48-12) 258 81 11
dyrektor Instytutu (48-12) 258 81 34
zastępcy dyrektora: (48-12) 258 81 66 ; 258 83 08 ; 258 81 15
główna księgowa (48-12) 258 81 00

Fax: (48-12) 285 67 33
email: izooinfo@izoo.krakow.pl
http://www.izoo.krakow.pl







PION NAUKI

DZIAŁ GENETYKI I HODOWLI ZWIERZĄT
Kierownik: prof. dr hab. Marian Różycki

Problematyka badawcza:
• Metody genetycznego doskonalenia; krzyżowanie i doskonalenie istniejących ras i odmian zwierząt.
• Ocena wartości hodowlanej zwierząt gospodarskich.
• Metody ochrony ras rodzimych bydła, koni, trzody chlewnej, owiec, kóz, zwierząt futerkowych i drobiu.
Balice, tel.: 0-12/258 82 46 email: mrozycki@izoo.krakow.pl


DZIAŁ ŻYWIENIA ZWIERZĄT I PASZOZNAWSTWA
Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Brzóska

Problematyka badawcza:
• Doskonalenie analizy i wartości pokarmowej pasz.
• Poprawa wartości dietetycznej produktów pochodzenia zwierzęcego.
• Fizjologiczne i praktyczne aspekty żywienia zwierząt przeżuwających.
• Wpływ paszy i dawki pokarmowej na produkcyjność zwierząt monogastrycznych oraz jakość produktów pochodzenia zwierzęcego.
• Systemy żywienia zwierząt futerkowych oraz ich wpływ na produkcyjność i jakość okrywy włosowej.
Balice, tel.: 0-12/258 82 70 email: fbrzoska@izoo.krakow.pl


DZIAŁ BIOTECHNOLOGII ROZRODU, IMMUNO- I CYTOGENETYKI ZWIERZĄT
Kierownik : prof. dr hab. Marian Duniec do 30.04.2004 r.
prof. dr hab. Zdzisław Smorąg od 01.05.2004 r.

Problematyka badawcza:
• Identyfikacja defektów genetycznych zwierząt za pomocą badań molekularnych.
• Uzyskiwanie i międzynarodowa standaryzacja reagentów identyfikujących antygeny krwinkowe zwierząt.
• Wykrywanie, charakterystyka i oznaczanie antygenowych markerów genów białek krwi u zwierząt.
• Analiza kariotypu i ocena efektów występowania chimeryzmu komórkowego zwierząt gospodarskich.
• Klonowanie zwierząt.
• Formowanie genotypów metodami laboratoryjnymi (zwierzęta transgeniczne).
• Pozaustrojowa produkcja zarodków zwierzęcych; podnoszenie wydajności rozrodczej samic.
• Wykorzystanie biotechnologicznych metod w rozrodzie zwierząt gospodarskich.
Balice, tel.: 00-12/ 258 83 02, email: mduniec@izoo.krakow.pl
Balice, tel. 00-12/ 258-83 08, email: zsmorąg @izoo.krakow.pl

DZIAŁ TECHNOLOGII EKOLOGII I EKONOMIKI PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ
Kierownik: p.o. dr inż. Jacek Walczak

Problematyka badawcza:
• Ocena funkcjonalności różnych systemów utrzymania zwierząt.
• Problemy dobrostanu zwierząt.
• Wpływ różnych rozwiązań technicznych na produkcyjność oraz jakość mleka i mięsa.
• Ingerowane i ekologiczne systemy chowu zwierząt gospodarskich.
• Wpływ ścieków odzwierzęcych na środowisko.
• Opłacalność produkcji zwierzęcej.
• Rynek produktów zwierzęcych; minimalizacja kosztu chowu zwierząt.
• Prognozy ekonomicznej efektywności badań zootechnicznych.
Balice, tel.: 0-12/ 258 82 19, email: jwalczak@izoo.krakow.pl

PION WSPOMAGANIA BADAŃ

Dział Organizacji Badań, Informacji i Wdrożeń, Balice
Kierownik: dr Franciszek Palowski

Centralne Laboratorium IZ, Balice-Aleksandrowice
Kierownik: dr inż. Robert Gąsior

Krajowe Laboratorium Pasz, Lublin
Kierownik: dr Waldemar Korol

Stanowisko ds. Współpracy z Zagranicą i Integracji z Unią Europejską, Kraków
mgr inż. Grzegorz Durbacz

Zespół Wydawnictw i Poligrafii, Kraków/Balice
Kierownik: mgr Danuta Dobrowolska

Biblioteka Naukowa, Balice
Kierownik: mgr Mariola Kaczanowska

PION ZARZĄDZANIA

Dział Organizacyjno – Prawny, Balice
Kierownik: mgr Bogdan Ams

Dział Finansowo-Księgowy, Balice
Kierownik: Stanisława Cięciel

Dział Nadzoru Właścicielskiego, Balice
Kierownik: mgr inż. Stanisław Stencel do 30.04.2004 r.
mgr Franciszek Bieniek od 01.05.2004 r.

Dział Techniczno – Administracyjny, Balice
Kierownik: Krzysztof Burda

Dział Informatyki, Balice
Kierownik: inż. Janusz Bińczycki

RADA NAUKOWA:

Skład Rady Naukowej:

Rada Naukowa Instytutu Zootechniki składa się z 40 członków w tym:
Przewodniczący: prof. dr hab. Marian Różycki
Zastępcy przewodniczącego: prof. dr hab. Hanna Czaja-Bogner,
prof. dr hab. Franciszek Borowiec
Członkowie Rady Naukowej:
1. prof. dr hab. Franciszek Borowiec Akademia Rolnicza w Krakowie
2. dr inż. Andrzej Borys Inst. Przem. Mięsnego i Tłuszczowego
Warszawa
3. doc. dr hab. Bronisław Borys IZ ZD Kołuda Wielka
4. prof. dr hab. Franciszek Brzóska Instytut Zootechniki
5. prof. dr hab. Marian Budzyński Akademia Rolnicza w Lublinie
6. prof. dr hab. Hanna Czaja-Bogner Instytut Zootechniki
7. prof. dr hab. Roman Czarnecki Akademia Rolnicza w Szczecinie
8. prof. dr hab. Zbigniew Dobrzański Akademia Rolnicza we Wrocławiu
9. prof. dr hab. Marian Duniec Instytut Zootechniki
10. prof. dr hab. Piotr Hanczakowski Instytut Zootechniki
11. prof. dr hab. Eugeniusz Herbut Instytut Zootechniki
12. prof. dr hab. Grażyna Jeżewska Akademia Rolnicza w Lublinie
13. dr inż. Marian Kamyczek IZ ZD Pawłowice
14. prof. dr hab. Lucyna Kątska-Książkiewicz Instytut Zootechniki
15. prof. dr hab. Jerzy Koreleski Instytut Zootechniki
16. dr inż. Kazimierz Korman IZ ZD Kołuda Wielka
17. prof. dr hab. Jędrzej Krupiński Instytut Zootechniki
18. prof. dr hab. Józef Kulisiewicz SGGW Warszawa
19. prof. dr hab. Jolanta Kurył PAN Inst. Genetyki i Hod. Zwierząt
Jastrzębiec
20. mgr inż. Katarzyna Maciaszek Instytut Zootechniki
21. dr inż. Eugeniusz Malinowski ZD IZ Kołbacz Sp. z o.o.
22. dr inż. Andrzej Mandecki ZD IZ Mełno Sp. z o.o.
23. prof. dr hab. Stanisława Okularczyk Instytut Zootechniki
24. prof. dr hab. Mariusz Pietras Instytut Zootechniki
25. prof. dr hab. Zygmunt Reklewski PAN Inst. Genetyki i Hod. Zwierząt
Jastrzębiec
26. prof. dr hab. Maciej Pompa-Roborzyński Instytut Zootechniki
27. prof. dr hab. Marian Różycki Instytut Zootechniki
28. prof. dr hab. Jadwiga Seremak-Bulge IER Warszawa
29. prof. dr hab. Ewa Słota Instytut Zootechniki
30. prof. dr hab. Zdzisław Smorąg Instytut Zootechniki
31. prof. dr hab. Juliusz Strzetelski Instytut Zootechniki
32. prof. dr hab. Marek Świtoński Akademia Rolnicza w Poznaniu
33. prof. dr hab. Jan Trela Instytut Zootechniki
34. prof. dr hab. Stanisław Wajda Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
35. dr inż. Marek Wawrzyński ZD IZ Rossocha Sp. z o.o.
36. dr inż. Karol Węglarzy ZD IZ Grodziec Śląski Sp. z o.o.
37. prof. dr hab. Stanisław Wężyk Instytut Zootechniki
38. prof. dr hab. Edward Wierzchoś Akademia Rolnicza w Krakowie
39. prof. dr hab. Teresa Żebrowska PAN Inst. Fizjologii i Żywienia Zw.
40. prof. dr hab. Jan Żmudziński Państwowy Inst. Weterynaryjny

Sekretariat Rady prowadziły: inż. Anna Kleszczyńska-Lenda i mgr Renata Tęczar.

W 2004 roku odbyło się 5 posiedzeń Rady Naukowej:

6 kwietnia
1. Dokonano 3 promocji doktorskich.
2. W sprawach organizacyjnych Instytutu Zootechniki:
a) uchwalono zmiany struktury organizacyjnej i Regulaminu Organizacyjnego IZ,
b) zaopiniowano kandydatów na stanowiska kierownicze w IZ,
c) rozpatrzono wniosek o zaopiniowanie kandydatów na stanowiska kierowników kierunków i zagadnień badawczych jako kierowników zespołów,
d) pozytywnie zaopiniowano zmiany restrukturyzacyjne Instytutu Zootechniki.
3. W wolnych wnioskach Dyrektor Instytutu wygłosił oświadczenie w związku z treścią artykułu „Sami swoi” zamieszczonego w gazecie Dziennik Polski z dnia 2 kwietnia 2004 roku.

14 czerwca
1. Wybrano kandydata na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk.
2. Pozytywnie zaopiniowano sprawozdanie finansowe IZ za rok 2003 oraz wniosek o sposobie zagospodarowania uzyskanego zysku.
3. W sprawach wniesionych:
a) pozytywnie zaopiniowano zmiany restrukturyzacyjne Instytutu Zootechniki,
b) Dyrektor IZ przedstawił informację o organizacji działalności naukowo – badawczej Instytutu.
c) podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi o przyznanie Dyrektorowi Instytutu nagrody rocznej za rok 2003.

29 czerwca
1. Dokonano 7 promocji doktorskich.
2. Pozytywnie zaopiniowano wniosek do Komitetu Badań Naukowych o finansowanie działalności statutowej Instytutu Zootechniki w roku 2005.
3. Przedstawiono informację o Studium Doktoranckim IZ.
4. Pozytywnie zaopiniowano zmiany restrukturyzacyjne Instytutu Zootechniki.
5. W sprawach organizacyjnych IZ:
a) uchwalono dalsze zmiany w Regulaminie Organizacyjnym IZ,
b) pozytywnie zaopiniowano zmiany restrukturyzacyjne Instytutu Zootechniki.
6. W wolnych wnioskach Dyrektor IZ poinformował o tym, że prof. dr hab. Marianowi Różyckiemu nadany został tytuł doktora honoris causa przez senat Akademii Rolniczej w Szczecinie.

20 października
1. Wręczono nominację na stanowisko docenta dr hab. Krystiana Dziadka oraz dokonano 2 promocji doktorskich.
2. Pozytywnie zaopiniowano programy ochrony zasobów genetycznych koni.
3. W sprawach organizacyjnych Instytutu Zootechniki pozytywnie zaopiniowano sprawy związane z restrukturyzacją Instytutu Zootechniki.
4. Na koniec posiedzenia wysłuchano kolokwium habilitacyjnego dr inż. Ewy Hanczakowskiej i podjęto uchwały o: dopuszczeniu do kolokwium, jego przyjęciu oraz nadaniu stopnia doktora habilitowanego dr inż. E. Hanczakowskiej.

8 grudnia
1. Wręczono nominację na stanowisko profesora prof. dr hab. Maciejowi Pompie – Roborzyńskiemu oraz adresy pożegnalne prof. dr hab. Hannie Czai – Bogner i prof. dr hab. Stanisławowi Wężykowi oraz dokonano 2 promocji doktorskich.
2. Pozytywnie zaopiniowano przedstawione programy ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich.
3. Pozytywnie zaopiniowano propozycje tematyki badawczej przewidzianej do realizacji w 2005 roku.
4. Pozytywnie zaopiniowano plan rzeczowo – finansowy Instytutu Zootechniki na rok 2005.
5. Wybrano Komisję do przygotowania wyborów Rady Naukowej nowej kadencji oraz zatwierdzono Regulamin Wyborów do Rady Naukowej IZ.
6. W sprawach organizacyjnych Instytutu Zootechniki:
a) pozytywnie zaopiniowano korektę struktury organizacyjnej pionu naukowego Instytutu i wynikające z tego zmiany w Regulaminie Organizacyjnym IZ,
b) pozytywnie zaopiniowano wnioski ws. sprzedaży zbędnego majątku Instytutu.

Podczas 5 omawianych posiedzeń Rady Naukowej w 2004 roku rozpatrzono sprawy osobowe i podjęto niżej wymienione uchwały dotyczące rozwoju kadry naukowej:

1. Kontynuowano postępowanie w celu nadania tytułu profesora nauk rolniczych 1 osobie, która jeszcze pod koniec 2004 roku uzyskała tytuł profesora nauk rolniczych i nominację na stanowisko profesora.
2. Wszczęto 2 przewody habilitacyjne, z których jeden zakończył się kolokwium w grudniu 2004 roku, a drugi jest w toku postępowania. Poza tym jeden pracownik IZ uzyskał w 2004 roku stopień doktora habilitowanego nauk rolniczych oraz nominację na stanowisko docenta w IZ.
3. Otwarto 1 przewód doktorski.
4. 15 osobom nadano stopień doktora nauk rolniczych (w tym 1 osobę wyróżniono).
5. Wybrano recenzentów w 1 przewodzie doktorskim i 2 habilitacyjnych.
6. Zaopiniowano pozytywnie
 powołanie na stanowisko:
• profesora: 1 osoby
• profesora kontraktowego: 2 osób
• docenta: 1 osoby
• adiunkta: 12 osób
 odwołanie ze stanowiska profesora: 1 osoby



WYKAZ NADANYCH W 2004 ROKU TYTUŁÓW I STOPNI NAUKOWYCH

I. Nadane stopnie naukowe doktora nauk rolniczych:


Lp. Imię i nazwisko Nazwa działu IZ lub zakładu pracy, w którym doktor jest zatrudniony Data obrony
Data nadania Tytuł pracy doktorskiej Placówka,
w której przeprowadzono przewód doktorski
1. Paweł Paraponiak Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 15.12.2003
6.04.2004 Wpływ krzyżowania międzyrasowego na wyniki odchowu pastwiskowego jagniąt oraz właściwości chemiczne i sensoryczne surowca rzeźnego Instytut Zootechniki
2. Anna Majewska Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 12. 03.2004
6.04.2004 Określenie udziału komponentu matczynego w doskonaleniu użytkowości mlecznej pierwiastek rasy czarno - białej Instytut Zootechniki
3. Aurelia Mucha Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 24.03.2004
6.04.2004 Opracowanie równań regresji do standaryzacji przyrostów dziennych i grubości słoniny w ocenie przyżyciowej świń Instytut Zootechniki
4. Joachim Kasza Małopol. Centrum Biotechniki Sp. z o.o. Stacja Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Krasnem, oddz. teren. Karczów 12.03.2004
6.04.2004 Analiza czynników wpływających na rozród krów rasy czerwono - białej Instytut Zootechniki
5. Anna Szumiec Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej 22.12.2003
6.04.2004 Czynniki funkcjonowania rynku produktów zwierzęcych w Polsce południowo - wschodniej Instytut Zootechniki
6. Magdalena Szyndler - Nędza Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 17.02.2004
6.04.2004 Opracowanie równań regresji do przyżyciowego szacowania procentowej zawartości mięsa w tuszy świń Instytut Zootechniki
7. Krystyna Ślusarczyk Centralne Laboratorium 3.02.2004
6.04.2004 Podatność na rozkład żwaczowy frakcji białkowych naturalnych i preparowanych nasion łubinu przy zastosowaniu elektroforezy na żelu poliakrylamidowym Instytut Zootechniki
8. Agnieszka Głowacka Dział Nadzoru Właścicielskiego 14.06.2004
29.06.2004 Wpływ żywienia paszami gospodarskimi i mieszankami pełnoporcjowymi na opłacalność produkcji świń rzeźnych Instytut Zootechniki
9. Małgorzata Natonek – Wiśniewska Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt 23.04.2004
29.06.2004 Identyfikacja białka zwierzęcego w mieszankach paszowych Instytut Zootechniki
10. Katarzyna Pakuła Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 16.06.2004
29.06.2004 Zależność między cechami biometrycznymi jałówek rasy cb a ich późniejszą wydajnością mleczną Instytut Zootechniki
11. Monika Sikora Instytutu Zoot. Zakład Doświadczalny Pawłowice 18.05.2004
29.06.2004 Wpływ genotypu locus RYR1 na cechy użytkowości rozpłodowej loch linii 990 i 890 Instytut Zootechniki
12. Jolanta Calik Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 4.10.2004
20.10.2004 Analiza wielopokoleniowych trendów kształtowania się wskaźników produkcyjnych i genetycznych w czterech rodach kur nieśnych Instytut Zootechniki
13. Przemysław Czekalski Grupa IZ Hodowla Drobiu „Zadrob” Zakrzewo
Sp. z o. o. 2.12.2004
8.12.2004 Wpływ chimeryzmu na cechy reprodukcyjne i wybrane wskaźniki fizjologiczne kury Instytut Zootechniki
14. Iwona Skomorucha Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej 29.11.2004
8.12.2004 Wpływ optymalizacji mikroklimatu brojlerni w czasie wysokich temperatur na produkcyjność kurcząt Instytut Zootechniki
15. Małgorzata Zając - Mazur Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt 24.11.2004
8.12.2004 Wpływ typu użytkowego bydła czerwono – białego na jego wydajność mleczną Instytut Zootechniki

II. Nadane stopnie doktora habilitowanego

Brak

III. Nadane tytuły naukowe pracownikom IZ

Lp. Imię i nazwisko Nazwa działu Tytuł, dziedzina wiedzy
Data nadania
1. Maciej Pompa – Roborzyński Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt profesor nauk rolniczych
2.09.2004

Studium Doktoranckie:

W roku 2004 kontynuowano prowadzenie I edycji (lata 2002 – 2006) Studium Doktoranckiego w trybie dziennym oraz odbył się nabór na kolejną edycję studiów doktoranckich, na lata 2004 - 2008. Starszy rocznik Studium liczy 9 uczestników, z których 7 ma już otwarte przewody doktorskie. Nowa edycja Studium liczy również 9 osób.









































Struktura zatrudnienia za 2004 rok
(wg stanu na koniec roku)


Lp. Grupa pracowników Zatrudnienie w Instytucie Zootechniki Zatrudnienie w Zakładach Doświadczalnych Razem

Ogółem: 291,45 282,2 573,65
w tym:
pracownicy uczestniczący w prowadzeniu prac badawczo- rozwojowych
184,75
33,1
217,85
Liczba pracowników naukowych RAZEM:
w tym:
93,875
7,0
100,875
Profesorowie 22,375 0 22,375
Docenci 6 2 8
Adiunkci 61 5 66
Asystenci 4,5 0 4,5
Pracownicy badawczo-techniczni 1 0 1
Pracownicy inżynieryjno-techniczni 132,575 48,0 180,575
w tym:
uczestniczący w prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych
90,875
13,5
104,375
Pracownicy administracyjno-ekonomiczni 32,75 17,2 49,95
Pracownicy biblioteki i dokumentacji technicznej 3 0 3
Pracownicy służby zdrowia 0,75 0 0,75
Pracownicy na stanowiskach robotniczych i obsługi 27,5 210 237,5












SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
NAUKOWO-BADAWCZEJ
INSTYTUTU ZOOTECHNIKI W ROKU 2004

Badania z zakresu działalności statutowej prowadzono w 5 kierunkach.

Kierunek 1 - Genetyka i Hodowla Zwierząt Gospodarskich
Kierunek ten obejmował następujące zagadnienia badawcze:
• Określenie markerów genetycznych mających wpływ na poprawę wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich,
• Wykorzystanie metod biometrycznych w doskonaleniu wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich,
• Badania nad zachowaniem genetycznej różnorodności zwierząt gospodarskich,
• Ocena wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich.

Kierunek 2 - Paszoznawstwo i Żywienie Zwierząt Gospodarskich
Kierunek ten obejmował następujące zagadnienia badawcze:
• Doskonalenie analizy i wartości pokarmowej pasz,
• Fizjologiczne i praktyczne aspekty żywienia zwierząt.

Kierunek 3 - Biotechnologiczne Metody Produkcji Zwierzęcej
Kierunek ten obejmował następujące zagadnienia badawcze:
• Praktyczne wykorzystanie markerów genetycznych w kontroli pochodzenia zwierząt,
• Badania nad rolą prawidłowych i zmutowanych struktur chromosomów zwierząt gospodarskich,
• Hodowla, replikacja i konserwacja oocytów i zarodków oraz formowanie genotypów zwierząt metodami laboratoryjnymi,
• Regulacja płci oraz sterowanie rozrodem zwierząt gospodarskich.

Kierunek 4 - Technologia, Ekologia i Ekonomika Produkcji Zwierzęcej
Kierunek ten obejmował następujące zagadnienia badawcze:
• Doskonalenie systemów utrzymania w aspekcie dobrostanu i produkcyjności zwierząt,
• Ekologiczna i zrównoważona produkcja zwierzęca,
• Wpływ technologii chowu na kształtowanie środowiska,
• Ekonomiczna i organizacyjna efektywność produkcji zwierzęcej.

Kierunek 5 - Jakość Surowców i Produktów Pochodzenia Zwierzęcego
Kierunek ten obejmował następujące zagadnienia badawcze:
• Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania jakości uzyskiwanych surowców i produktów pochodzenia zwierzęcego,
• Kształtowanie wartości dietetycznej produktów zwierzęcych na drodze żywieniowej.

SPRAWOZDANIE
Z DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO – BADAWCZEJ
KIERUNKU 1
„GENETYKA I HODOWLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH”

A) OMÓWIENIE
B) OSIĄGNIĘCIA

A)

Zagadnienie badawcze 11
„Określenie markerów genetycznych mających wpływ na poprawę wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich”
Kierownik: prof. dr hab. Marian Różycki

Zakończono badania nad poszukiwaniem molekularnych markerów genetycznych cech użytkowych drobiu i możliwością wykorzystania ich w pracach selekcyjnych. W ramach tego tematu dokonano wyboru starterów amplifikujących gęsie DNA. Dokonano charakterystyki ptaków White Leghorn i zielononóżki kuropatwianej. Utworzono bank prób DNA rodów kur: A88, K66, P11 i kaczek: A55 i K11, z macierzą współczynników pokrewieństwa ptaków, rankingu ptaków pod kątem cech użytkowych, co umożliwi w przyszłości dalszą kontynuację prac nad lokalizacją loci QTL.
Z zakresu hodowli bydła kontynuowano badania nad identyfikacją polimorfizmu mikrosatelitarnego DNA u bydła rasy simental, analizując krew 16 ojców-buhajów oraz 25 pierwiastek i 56 buhajów, potomstwa badanych ojców. Równolegle do badań prowadzonych nad oceną profilu mikrosatelitarnego DNA prowadzi się ocenę w zakresie cech użytkowości mlecznej i mięsnej.
Prowadzono także prace nad określeniem częstotliwości występowania alleli i genotypów genu LEPR u świń linii 990, badając wpływ poszczególnych genotypów genu LEPR na cechy określające poziom otłuszczenia. Z zakresu tego gatunku realizowano prace mające na celu scharakteryzowanie populacji świń badanych w kraju pod względem wybranych markerów mikrosatelitarnych. Badania mają dać informację, które z genów markerów mikrosatelitarnych charakteryzują się dużą polimorficznością i heterezygotycznością w poszczególnych rasach świń jak również co do przydatności ich do badań sprzężeń z cechami użytkowymi. Prowadzono również prace nad zmiennością genów insulinopodobnych czynników wzrostu i ich związku z mięsnością świń. Rezultaty tych badań pozwolą na określenie tendencji rasowych do występowania konkretnych mutacji punktowych, jak również umożliwią poznanie struktury genetycznej populacji świń wysokomięsnych hodowanych w kraju.
Podobne prace kontynuowane są z zakresu hodowli owiec, dotyczące ras romanowskiej i merynosa polskiego. W tym celu zgromadzono materiał biologiczny oraz dane dotyczące użytkowości rozpłodowej owiec matek o różnej plenności.
Badania tego typu były także prowadzone na królikach różnych ras (nowozelandzka biała, termondzka biała i szynszyl wielki). Skupiały się one na określaniu frekwencji alleli wybranych loci mikrosatelitarnych w kolejnych pokoleniach zwierząt.
Z zakresu hodowli drobiu kontynuowano badania nad ekspresją genów jakościowych potomstwa chimer płciowych kur, poddając wylężone pisklęta analizie pod względem markera genotypowego – barwa upierzenia. Zaobserwowano 5 różnych postaci markera, co pozwala przy zastosowanym modelu doświadczenia, na stwierdzenie złożonego rozkładu cech pod względem tego markera.
Rozpoczęto prace nad charakterystyką populacji szybko i wolno rosnących kurcząt na podstawie polimorfizmu mikrosatelitarnych sekwencji DNA i jakości mięsa. Celem badań jest określenie struktury i zmienności genetycznej badanych populacji kurcząt oraz określenie różnic w jakości ich mięsa oraz poznanie genetycznych uwarunkowań jakości mięsa drobiowego.

Zagadnienie badawcze 12
„Wykorzystanie metod biometrycznych w doskonaleniu wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich”
Kierownik: prof. dr hab. Hanna Czaja-Bogner

W ramach tego zagadnienia zakończono badania nad wpływem selekcji loszek prowadzonej w oparciu o przyżyciową ocenę wartości tucznej i rzeźnej na ich cechy rozpłodowe. Analizując wartości oszacowanych współczynników korelacji dla poszczególnych kombinacji cech można stwierdzić brak zależności pomiędzy liczbą prosiąt w 1 i 21 dniu życia w miocie, a cechami uwzględnianymi w ocenie przyżyciowej w obydwu badanych rasach wbp i pbz. Jedynie nieco większe zależności stwierdzono pomiędzy wiekiem pierwszego oproszenia a wiekiem w dniu dokonywania oceny przyżyciowej loszek.
Zakończono również prace nad genetycznym doskonaleniem cech reprodukcyjnych owiec, obliczając wskaźniki reprodukcyjne (płodność, plenność i jałowość) dla owiec czystorasowych romanowskich oraz ich mieszańców z owcami merynosowymi i mieszańców tych ras z rasą Mounton Charrolais i owcą fińską. Uzyskane wyniki wskazują na dobre cechy mateczne owiec jak i witalność tryków zastosowanych w badaniach.
Również z zakresu hodowli owiec dokonano określenia parametrów fenotypowych cech kształtujących mleczność owiec merynosowych oraz przydatność mleka owiec o różnej produkcyjności białka do przetwórstwa serowarskiego. Nie stwierdzono zależności wydajności mleka od liczby urodzonych jagniąt, była ona uzależniona natomiast od wieku owiec. Zawartość składników stałych mleka była tylko w niewielkim stopniu zależna od wieku owiec i w dużym stopniu od terminu rozpoczęcia doju. Nie stwierdzono istotnego wpływu różnej zawartości białka mleka na skład chemiczny i ocenę organoleptyczną jakości serów.
Zakończono również badania nad opracowaniem przyżyciowej metody określania składu tkankowego tusz jagnięcych i owczych wykorzystując pomiary umięśnienia i otłuszczenia aparatem USG oraz pomiary zoometryczne. Dokonano także oceny możliwości zwiększenia produkcji mleka dojonego od owiec poprzez zróżnicowany dolew krwi wschodniofryzyjskiej owcy mlecznej do krajowych mieszańców merynosa polskiego i ras plennych. Stwierdzono, że wysoki udział krwi owiec rasy fryzyjskiej jednoznacznie korzystnie wpłynął na produkcję mleka owiec mieszańców, przy poprawnej ich budowie i zadawalającym stanie zdrowotnym wymion. Jednak w warunkach tuczu intensywnego jagniąt obserwuje się pewne pogorszenie ocen za budowę i umięśnienie.
Zakończono prace nad oceną i doskonaleniem użytkowości rozpłodowej i mięsnej owiec rasy Suffolk. Uzyskane wyniki wskazują na duże trudności w użytkowaniu rozpłodowym owiec tej rasy. Cechy rzeźne były natomiast bardzo zróżnicowane, świadczące o dużej zmienności tej populacji owiec w kraju.
W zakresie hodowli drobiu dokonano podsumowania badań nad określeniem wpływu pochodzenia ptaków oraz czynników środowiskowych i uwarunkowań rynkowych na efektywność ekonomiczną produkcji jaj i mięsa drobiowego. Wykazano wpływ odmiany kurcząt na koszty produkcji 1 kg żywca i wskaźniki opłacalności tuczu. Stwierdzono wyższą efektywność zastosowania w żywieniu kurcząt brojlerów, mieszanek paszowych pochodzących z zakupu w porównaniu do paszy własnej produkcji. Wykazano konieczność właściwego doboru odmian kur stosownie do nowych systemów chowu wynikających z ograniczenia chowu klatkowego.
Zakończono badania nad określeniem współzależności między cechami fizycznymi jaj, a wylęgowością piskląt dwóch rodów gęsi Białej Kołudzkiej, stwierdzając wysokoistotne współczynniki korelacji między masą i wymiarami jaja wylęgowego a masą ciała pisklęcia jednodniowego. Wysokoistotne korelacje o kierunku ujemnym wykazano między masą pisklęcia a ciężarem właściwym jaja. Istotność tych zależności utrzymywała się do 11 tygodnia życia odchowywanych piskląt. Oszacowane odziedziczalności badanych cech jaj wylęgowych i wartości korelacji między masą i wymiarami jaj a masą piskląt i rosnących gęsi, pozwalają na wykorzystanie tych cech w konstruowaniu indeksów selekcyjnych.
Z badań będących w trakcie realizacji, z zakresu hodowli bydła kontynuowano prace nad ustaleniem zależności pomiędzy budową zadu i nóg a parametrami związanymi z rozrodem. Wstępnie uzyskane wyniki wskazują na istotne związki między oceną pokroju, pomiarami zoometrycznymi a ilością inseminacji na jedno skuteczne pokrycie, rodzaj porodu, przeżywalność cieląt czy powikłania poporodowe. Wykorzystanie tych związków w selekcji pozwoli na znaczne zwiększenie zdrowotności, długowieczności krów co ściśle wiąże się z ekonomiką produkcji mleka. Realizowano także badania nad oszacowaniem parametrów genetycznych cech funkcjonalnych bydła rasy czarno-białej oraz zależności pomiędzy nimi i związku z cechami produkcji mleka. Dokonano wstępnej analizy stworzonej bazy danych oraz oszacowano dla części cech współczynniki odziedziczalności i korelacje fenotypowe. Baza danych uzupełniona zostanie jeszcze o około 30 tys. rekordów po czym obliczone zostaną ostatecznie parametry genetyczne dla wszystkich uwzględnionych w metodyce cech. Kontynuowano prace nad określeniem zależności pomiędzy indeksem inseminacyjnym a wybranymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi w aspekcie wydajności krów rasy czarno-białej. Wstępne wyniki wskazują na problemy okołoporodowe jako przyczynę przedłużania okresu międzywycieleniowego i jałowość jako najwyższy odsetek brakowania krów. Prowadzono także badania nad określeniem struktury genetycznej oraz zmienności cech użytkowości mlecznej bydła czarno-białego. Utworzono bazę danych obejmującą dane rodowodowe wytypowanych krów oraz ich użytkowość mleczną uwzględniając w poszczególnych grupach doświadczalnych różny poziom dolewu krwi bydła holsztyno-fryzyjskiego.
Z zakresu hodowli koni kontynuowano prace nad opracowaniem metody oceny koni selekcjonowanych pod kątem przydatności do rekreacji i turystyki konnej. Badaniom poddano konie huculskie, zwracając uwagę na różne cechy psychiczne, jak i cechy zdrowotne biometryczne. Pozwoli to na określenie standardu tzw. „konia rodzinnego”. W ramach badań długofalowych realizowano prace nad określeniem, w oparciu o obiektywne kryteria wartości użytkowej młodych ogierów, ich przydatności do dalszej hodowli. Oceną użytkowości objęto 63 ogiery 8 ras, które przekazano do 2 Zakładów Treningowych. Najlepiej próby dzielności zdały ogiery rasy hanowerskiej i holsztyńskiej, a najniższe oceny końcowe otrzymały ogiery rasy wielkopolskiej i małopolskiej.
Z zakresu hodowli owiec prowadzono prace nad ustaleniem uwarunkowań i efektywności wytworzenia mieszańców owiec plenno-mlecznych dla rejonów nizinnych Polski. Wstępnie określono produkcyjność owiec plenno-mlecznych i wpływu na nią udziału ras uwzględnionych w badaniach oraz płci mieszańców użytych do ich wytworzenia. Prowadzono także prace nad wytworzeniem syntetycznej linii mięsnej owiec dla regionu karpackiego, uwzględniając oprócz korzystnych cech mięsnych również wysoką ich plenność.
Z zakresu hodowli drobiu realizowano prace nad określeniem wpływu systemu utrzymania kur krajowej hodowli Astra H i Astra S na ich wyniki produkcyjne. Wykazano różnice w udziale padnięć obydwu badanych zestawów kur w zależności od systemu utrzymania (ściółka-klatki). Podobnie istotne różnice między nimi stwierdzono w przypadku znoszenia jaj poza gniazdami, wieku rozpoczęcia nieśności, masy ciała, masy znoszonych jaj i poziomu dziennego spożycia paszy przez nioski.
Z zakresu hodowli królików prowadzono prace nad wytworzeniem w rasie królików nowozelandzka biała linii ojcowskiej i matecznej, charakteryzujących się bardzo dobrymi wskaźnikami rozpłodowymi, wzrostowymi i przy bardzo dobrym umięśnieniu tuszek. Dokonano oceny użytkowości pokolenia F4 królików i wybrano stado rodzicielskie pokolenia F5. Zwierzęta cechujące się wysokimi walorami reprodukcyjnymi tworzyły podstawę linii matecznej, natomiast linia ojcowska składała się z osobników charakteryzujących się szybkim tempem wzrostu i niskim zużyciem paszy.

Zagadnienie badawcze 13
„Badania nad zachowaniem genetycznej różnorodności zwierząt gospodarskich”
Kierownik: prof. dr hab. Jędrzej Krupiński

Oceniono tempo wzrostu oraz mleczność owiec. Przeanalizowano wskaźniki rozrodu owiec-matek i przystępek, oraz rozkład odcieni występujących w umaszczeniu ich okryw wełnistych. Określono umaszczenie jagniąt w 2 dniu po urodzeniu. Przeprowadzono wybór i odchów tryczków i maciorek. Uzyskano niskie wskaźniki płodności (88%) i odchowu jagniąt (85%) co spowodowało, że pomimo stosunkowo wysokiego wskaźnika plenności (192%) wartość wskaźnika użytkowości rozpłodowej wyniósł 142,8%.
W 2004 roku masy ciała jagniąt w 2, 28 i 56 dniu życia były wyższe od średnich uzyskanych przez tryczki i maciorki w roku ubiegłym. W 2 dniu po urodzeniu 97,4% jagniąt posiadało umaszczenie czarne, a jedynie 2,6% (5 sztuk) to osobniki łaciate względnie rude. W porównaniu z rokiem poprzednim zaobserwowano niewielkie, korzystne zmiany w rozkładzie umaszczenia owiec-matek w poszczególnych grupach kolorystycznych.
Wykorzystując Bank Materiałów Biologicznych w tworzeniu rezerwy genetycznej zwierząt kontynuowano prace nad przyjmowaniem, przechowywaniem i wydawaniem nasienia i zarodków w ramach rezerw genetycznych zwierząt gospodarskich. Obsługiwano również depozyt Działu Genetyki i Hodowli Zwierząt Instytutu Zootechniki.
Oceniano i kwalifikowano sprowadzony z zagranicy materiał biologiczny oraz wystawiano świadectwa spełnienia warunków.
Obecnie w Banku Materiałów Biologicznych zgromadzonych jest 37.573 porcje nasienia od 93 buhajów oraz 1.916 zarodków po 47 buhajach.
W okresie sprawozdawczym przyjęto i wydano 350 porcji nasienia wyprodukowanego w Stacji Hodowli Zwierząt „Intergen” w Drogomyślu lub sprowadzonego z Niemiec za pośrednictwem tej Stacji.
Ilość zgromadzonych porcji nasienia oraz zarodków owiec to:

Rasa owiec Liczba porcji nasienia Liczba dawców Liczba zamrożonych zarodków
Świniarka 680 6 36
Olkuska 3585 19
Górska 710 3
Romanowska 640 6
Wrzosówka 1022 9

Zakończono badania nad wykorzystaniem bioróżnorodności gęsi ze stad zachowawczych i dzikich gęsi gęgawych do produkcji żywności ekologicznej. Stwierdzono, że największe wartości cech reprodukcyjnych posiadają gęsi odmian północnych Ka i Su. Mieszańce gęsi uzyskanych z krzyżowania białej kołudzkiej i słowackiej z gęsią gęgawą miały mniejszą masę ciała w porównaniu z W33, a potomstwo gęsiorów ze stad zachowawczych z gęśmi Astra G było cięższe niż potomstwo po gęsiorach z udziałem gęgawy.
Wybrano do grup doświadczalnych dwuletnie owce matki czterech ras: owcy romanowskiej, fińskiej, wschodniofryzyjskiej, merynosa polskiego w typie plennym. Pobrany materiał biologiczny w postaci krwi, został zgromadzony w chłodni aby w momencie pełnego uruchomienia istniejącego już Laboratorium zostały wykonane zaplanowane oznaczenia do oceny bioróżnorodności owiec ras plennych w oparciu o polimorfizm DNA.
Prace nad bioróżnorodnością ras kóz występujących w Polsce prowadzone były w stadzie kóz zlokalizowanym w gospodarstwie indywidualnym oraz stadzie kóz karłowatych w Krakowskim Ogrodzie Zoologicznym. Do badań wybrano kozy rasy saaneńskiej, rasy alpejskiej, rasy anglo-nubijskiej i kózki karłowate oraz pobrano krew od poszczególnych zwierząt celem podobnych oznaczeń jak wyżej.
Zebrano również dane dotyczące użytkowości rozpłodowej i produkcyjnej kóz.
Oceniając wartość hodowlaną koni rasy huculskiej pod kątem ochrony zasobów genetycznych zajęto się w pierwszym rzędzie dostosowaniem bazy danych do potrzeb metodyki, opracowaniem programów komputerowych oraz utworzeniem tablic inbredu. Zakończono prace związane ze sprawdzaniem populacji koni huculskich pod względem rodowodowym, również z wykorzystaniem wyników badań grup krwi i surowicy białek oraz badań DNA mających na celu potwierdzenie pochodzenia, przeprowadzonych przez upoważnione laboratoria. Uzupełniono programy hodowlane o zmodyfikowane regulaminy prób dzielności dla koni huculskich, które powinny zaliczyć wszystkie konie objęte programem hodowlanym.
Opracowując metodę oceny zmienności genetycznej zwierząt gospodarskich objętych programem ochrony bioróżnorodności skupiono się w pierwszym etapie na budowie bazy danych. Ustalono cechy produkcyjne, funkcjonalne i eksterierowe podlegające ocenie dla poszczególnych populacji ras chronionych. Przeprowadzono audyt systemu informatycznego OWCE oraz bazy SKURTCH. Rozpoczęto tworzenie struktury bazy danych (wersja robocza w PostgreSQL, z planowaną docelową migracją na system bazodanowy Oracle 9i). Określono zakres ograniczeń i sposób modyfikacji dla danych wejściowych w celu uniknięcia wprowadzania do systemu błędnych lub niepełnych danych. Rozpoczęto tworzenie interfejsów webowych importujących dane, z możliwością zdalnego dostępu oraz pozwalających na wykonywanie podstawowych analiz statystycznych (przy użyciu technologii PHP Hypertext Preprocessor).
Prowadzono badania nad porównaniem kaczek selekcjonowanych i nieselekcjonowanych pod względem polimorfizmu białek surowicy krwi i DNA oraz cech jaj i mięsa. Stwierdzono istotne różnicowanie się wartości większości badanych cech, co uzasadnia celowość zachowania i ochrony tych populacji. Stada selekcjonowane odznaczały się dobrymi wskaźnikami użytkowości reprodukcyjnej i mięsnej, nie odbiegającej od użytkowości materiału zagranicznego.
Program ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich objął:
• regulacje prawne dotyczące ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich,
• realizację i koordynację programów ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich,
• współpracę z Resortem Rolnictwa w zakresie realizacji postanowień Konwencji o różnorodności biologicznej w odniesieniu do ochrony i zrównoważonego użytkowania zwierząt gospodarskich,
• współpracę z FAO w zakresie Światowego Programu Zachowania Zasobów Genetycznych Zwierząt Gospodarskich,
• współpracę międzynarodową,
• działania w kierunku propagowania i rozwoju populacji zwierząt gospodarskich objętych ochroną oraz edukacji społeczeństwa w tym zakresie:
 współpracę z organizacjami pozarządowymi w zakresie propagowania i rozwoju populacji zwierząt gospodarskich objętych ochroną – konsultacje projektów związanych z ochroną i użytkowaniem różnorodności biologicznej w rolnictwie.
Wykorzystując rodzime rasy kur w zrównoważonej produkcji rolniczej kontrolowano użytkowość mięsną kogutków różnych ras odchowywanych na ściółce i zielonym wybiegu oraz żywionych mieszankami o różnym udziale białka.
Zapewnienie kogutkom stad zachowawczych dostępu do wybiegów spowodowało niewielkie obniżenie ich masy ciała oraz wpłynęło na zmniejszenie otłuszczenia tuszek. Mięso zaś uzyskało niepowtarzalne walory sensoryczne. Wszystkie ptaki utrzymywane na wybiegach charakteryzowały się wyższym spożyciem paszy, w porównaniu z utrzymywanymi w kurniku. Obecnie rodzime rasy kur mogą sprostać wysokim wymaganiom konsumentów oczekujących wysoko jakościowego, bezpiecznego dla zdrowia mięsa drobiowego.

Zagadnienie badawcze 14
„Ocena wartości hodowlanej i użytkowej zwierząt gospodarskich”
Kierownik: dr inż. Robert Eckert

W zagadnieniu tym realizowano 8 tematów badawczych oraz 9 zadań w ramach postępu biologicznego. Zakończono 2 tematy badawcze w tym jeden z zakresu hodowli świń a drugi hodowli drobiu.
Określono zrealizowany postęp hodowlany w mięsności świń na skutek selekcji prowadzonej w oparciu o ocenę przyżyciową. Wykazano istotny wpływ selekcji knurów w kierunku mięsności na wartość rzeźną ich potomstwa otrzymywanego w fermach produkcyjnych. Przeprowadzono też analizę wielopokoleniowych trendów w kształtowaniu się produkcyjności oraz parametrów genetycznych rodów kur doskonalonych tą samą metodą, stwierdzając we wszystkich badanych rodach pożądane obniżanie się masy ciała niosek oraz skrócenie okresu wchodzenia w nieśność, jak i zwiększenie liczby jaj. Zmiany te potwierdzają uzyskane parametry genetyczne.
Z zakresu hodowli bydła rozpoczęto prace nad opracowaniem systemu oceny wartości hodowlanej buhajów na podstawie próbnych udojów ich córek i zastąpienia tą metodą dotychczas stosowanej oceny w oparciu o pełne laktacje. W tej fazie badań uwzględniono ok. 20 mln. rekordów z próbnymi udojami z trzech pierwszych laktacji krów rasy czarno-białej. Rozpoczęto badania nad dostosowaniem systemu oceny pokroju bydła do wymogów międzynarodowych, tworząc nowoczesny system oceny typu i budowy bydła mlecznego włączając do niego także bydło rasy simentalskiej. Istotnym rozwiązaniem w ramach tego tematu było stworzenie możliwości korzystania z internetu celem pozyskiwania i przesyłania danych do centralnej bazy i selekcjonera.
Kontynuowano badania nad opracowaniem oceny mięsności świń w oparciu o parametry określone na podstawie dysekcji stosowanej w UE, dokonując dysekcji zwierząt oraz wstępnej analizy danych z dysekcji pod kątem ich wykorzystania do obliczenia współczynników regresji.
Rozpoczęto również prace nad opracowaniem i wdrożeniem technologii organicznej produkcji jaj i mięsa drobiowego.
W ramach postępu biologicznego, z zakresu hodowli bydła przeprowadzono ocenę wartości hodowlanej buhajów w zakresie cech mlecznych na podstawie wydajności ich córek, uwzględniając w rasie czarno-białej dane dotyczące 963404 pierwszych laktacji (z 28538 obór), 627323 drugich laktacji (z 25061 obór) i 389226 trzecich laktacji (z 21510 obór). W rasie czerwono-białej uwzględniono dane z 53128 pierwszych laktacji (z 24403 obór), 34580 drugich laktacji (z 1685 obór) i 21890 trzecich laktacji (z 1314 obór). W rasie polskiej czerwonej uwzględniono dane 2157 pierwszych laktacji (z 418 obór), 1304 drugich laktacji (284 obór) i 887 wydajności w trzeciej laktacji (216 obór).
Dokonano również oszacowania wartości hodowlanej buhajów ras mlecznych pod względem 21 cech pokroju. W rasie czarno-białej zbiór obejmował liniowe oceny pokroju 274333 krów pochodzących po 5858 ojcach, w rasie czerwono-białej 20311 krów po 465 ojcach, w rasie polskiej czerwonej 951 krów po 107 ojcach i w rasie simental 2750 krów po 132 ojcach.
Prowadzono także ocenę wartości hodowlanej bydła rasy simental w zakresie przekazywania cech mlecznych, uwzględniając w ocenie 361 buhajów na podstawie danych 4537 córek. Natomiast w zakresie cech mięsnych tej rasy, dokonano wyceny stacjonarnej 6 buhajów na podstawie oceny przyżyciowej 6-10 synów oraz 4 synów ocenionych poubojowo.
Kontynuowano ocenę typu i budowy pierwiastki rasy mlecznej pochodzącej po buhaju testowanym lub pierwiastki rasy mlecznej o udokumentowanym pochodzeniu, uwzględniając w roku 2004 łącznie zwierzęta 4 ras mlecznych: 19141 pierwiastek pochodzących po buhajach testowanych i 20859 pierwiastek rówieśnic.
Z zakresu hodowli świń prowadzono ocenę wartości hodowlanej w zakresie cech tucznych i rzeźnych w stacjach kontroli. Ocenie poddano 2267 loszek różnych ras utrzymywanych w kraju i pochodzących z chlewni o charakterze elitarnym. Uzyskane wyniki pozwoliły na dokonanie analizy 1054 kojarzeń oraz 118 knurów. Prowadzono również ocenę wartości użytkowej i hodowlanej dla cech określanych przyżyciowo. Z zakresu cech rozpłodowych dokonano w I półroczu analizy użytkowości 28312 loch na podstawie 30283 miotów, a w II półroczu 30523 loch na podstawie 33940 miotów. Dane dotyczące ras wbp i pbz wykorzystano do szacowania wartości hodowlanej dla loch tych ras metodą BLUP-model zwierzęcia. Tą sama metodą dokonano również oszacowania wartości hodowlanej świń na podstawie wyników oceny przyżyciowej. W I półroczu uwzględniono w ocenie tej 1852 knury i 17465 loch oraz 8860 młodych knurów i 34137 loszek hodowlanych, a w II półroczu: 1886 knurów i 17289 loch oraz 9868 młodych knurów i 34491 loszek hodowlanych.
Z zakresu hodowli owiec prowadzono ocenę wartości hodowlanej owiec metodą BLUP-model zwierzęcia uwzględniając tryczki i maciorki 4 ras ojcowskich: Il de France, czarnogłówka, Suffolk oraz Berrichonne, wykorzystując zmodyfikowany indeks selekcyjny. Dokonano łącznie oceny 14414 osobników pochodzących po 502 trykach ze 152 stad. Kontynuowano ocenę cech tucznych i rzeźnych owiec na podstawie wyników stacji kontroli. Ocenie poddano potomstwo 10 tryków-ojców rasy merynos polski.

B)

• Opracowano i wdrożono do praktyki metodę szacowania wartości hodowlanej bydła rasy czarno-białej, czerwono-białej oraz polskiej czerwonej dla cech pokroju buhajów przeznaczonych do rozrodu, uwzględniając 20 cech typu i budowy.
• Wdrożono metodę szacowania wartości hodowlanej buhajów rasy simental przeznaczonych do rozrodu uwzględniając w tej ocenie 25 cech typu i budowy.
• Opracowano i wdrożono do praktyki metodę oceny wartości hodowlanej bydła ras czarno-białej, czerwono-białej i simentalskiej, uwzględniającej 6 cech mleczności.
• Opracowano nową metodę oceny przyżyciowej knurów i loszek hodowlanych, uwzględniającą standaryzacje pomiarów na wiek i masę ocenianych zwierząt. Pozwoliło to na zwiększenie dokładności oceny i skuteczności prowadzonych prac selekcyjnych w stadach hodowlanych. Nowa metoda oceny świń wdrożona została do praktyki od 1 października 2004 r.
• Określono zrealizowany postęp hodowlany w mięsności świń na skutek prac selekcyjnych prowadzonych w oparciu o ocenę przyżyciową. Uzyskane wyniki badań, prowadzonych na potomstwie knurów użytkowanych w fermach produkcyjnych potwierdziły skuteczność metod selekcyjnych stosowanych w oparciu o tą ocenę.
• Dokonano analizy ekonomicznych skutków wdrażania alternatywnych systemów chowu kur nieśnych, co było wynikiem konieczności wdrażania unijnych standardów polegających na ograniczaniu chowu klatkowego niosek spożywczych.
• Określono zależności między tempem przyrostu kurcząt brojlerów, a cechami jakości tuszki i mięsa.


KIERUNKU 2
„PASZOZNAWSTWO I ŻYWIENIE ZWIERZĄT GOSPODARSKIECH”

A) OMÓWIENIE
B) OSIĄGNIĘCIA

A)

Zagadnienie badawcze 21
„Doskonalenie analizy i wartości pokarmowej pasz”
Kierownik: prof. dr hab. Piotr Hanczakowski

Kontynuowano gromadzenie wyników analiz pasz w bazie danych Krajowej Informacji Paszowej. Zweryfikowano dane dotyczące składu chemicznego pasz do obliczeń ich wartości pokarmowej. Przygotowano również dane dotyczące pasz wybranych pod kątem ich wykorzystania w IV wydaniu „Norm Żywienia Drobiu”. Do ośrodków naukowych i Ośrodków Doradztwa Rolniczego wysłano opublikowane uprzednio „Tabele Składu Chemicznego i Wartości Pokarmowej Pasz. Tabele cieszyły się dużym zainteresowaniem tak, że okazało się konieczne wykonanie dodruku. W roku 2004 do Bazy wprowadzono łącznie 742 próbki różnych pasz, a w nich 7202 wyniki różnych analiz chemicznych. W większości były to analizy podstawowego składu chemicznego (około 700), a także energii brutto (176) i ligniny (166). Wpisano również skład aminokwasowy zbóż (41 próbek), makro- i mikroelementów (od 25 do 56 analiz różnych pierwiastków), lotnych kwasów tłuszczowych w kiszonkach i inne. Po weryfikacji wszystkich otrzymanych danych możliwe będzie wydanie w roku bieżącym zaktualizowanych tabel składu pasz.
W badaniach nad walidacją metody oznaczania aminokwasów zawartych w paszach przeprowadzono analizy β-laktoglobuliny i masła orzechowego, a także próbki soi w celu zakwalifikowania jej jako próbki referencyjnej do kontrolowania jakości analiz, zgodnie z Polską Normą. Scharakteryzowano metody oznaczania pełnego zestawu aminokwasów w hydrolizatach pasz. Opracowano 3 ostateczne metodyki oznaczania aminokwasów: oznaczania w kwaśnych hydrolizatach pasz, (kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, walina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, fenyloalanina, histydyna, lizyna, arginina); oznaczanie cysteiny/cystyny i metioniny również w hydrolizatach kwaśnych, ale po uprzednim utlenieniu oraz tryptofanu w zasadowych hydrolizatach. Przeprowadzone badania były istotną częścią wdrożonego w Centralnym Laboratorium IZ systemu jakości. Analizy pasz na zawartość aminokwasów zostały włączone do zakresu akredytacji, udzielonej przez Polskie Centrum Akredytacji.
Zakończono badania nad zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) do oznaczania witamin A, D i E w premiksach i mieszankach paszowych oraz witamin A i E w mięsie drobiowym. Opracowano wspólną procedurę wstępnej obróbki próbek przed ich analizą w celu oznaczenia kilku witamin. W odpowiednich warunkach możliwe było jednoczesne oznaczenie witamin A, D i E. Stwierdzono wysokie wartości odzysku, powtarzalności i odtwarzalności metody. Zaletą opracowanej metody jest znaczna oszczędność robocizny i zużycia odczynników na etapie przygotowania próbki, a także skrócenie czasu analizy.
W doświadczeniu na kurczętach stwierdzono, że niedobór octanu retinolu wpływa ujemnie na wzrost i wydajność rzeźną. Zwiększone dawki witaminy A nie wpływają na wyniki tuczu, ale poprawiają otłuszczenie tuszek, wodochłonność i kruchość mięsa ale jednocześnie zmniejszają jego oporność na oksydację. Określano również wpływ oleju słonecznikowego i smalcu a także dodatku witaminy E na odchów kurcząt i jakość mięsa. Olej miał dodatni wpływ na wydajność rzeźną, a łącznie z witaminą E podnosił masę tuszki. Wykazano, że natłuszczanie paszy olejem powoduje istotne obniżenie poziomu retinolu i witaminy E w mięsie w porównaniu do grup otrzymujących smalec.
W badaniach nad identyfikacją białka zwierzęcego w mieszankach paszowych opracowano metodę identyfikacji hydrolizatów białkowych metodą SDS-PAGE. Szczegółowa metodyka obejmowała opracowanie techniki ekstrakcji białka i jego rozdziału. Materiałem doświadczalnym były próbki hydrolizatów białkowych o masie cząsteczkowej poniżej 10 kDa, α-kazeiny oraz BSA. Masę białek zawartych w hydrolizacie wyznaczono przez porównanie z markerem białek o znanych wielkościach fragmentów. Metoda ta umożliwia weryfikację przepisów unijnych pozwalających na stosowanie hydrolizatów. Metodę zgłoszono w Urzędzie Patentowym RP.
W pracach nad określeniem wpływu zabiegów technologicznych wykonywanych na surowcach i mieszankach paszowych określano jednostkowe zapotrzebowanie energii niezbędne do ich przetworzenia. Badano zależności pomiędzy zawartością całych ziaren pszenicy dodawanych do przemysłowej mieszanki paszowej, a wydajnością procesu granulowania i zapotrzebowaniem mocy czynnej pobieranej podczas aglomeracji. Testowano też użyteczność technologicznych dodatków paszowych ułatwiających aglomerację. Stwierdzono, że wprowadzenie całych ziaren pszenicy do przemysłowej mieszanki paszowej trudno granulującej się (DJ-1) bez dodatku pary technologicznej nie zwiększa jednostkowego zapotrzebowania energii potrzebnej do aglomeracji. Dodatek taki spowodował wzrost wilgotności mieszaniny i wydajności procesu granulowania oraz zmniejszył zapotrzebowanie na energię o ponad 17%. Stwierdzono też, że jednoprocentowy dodatek lepiszcza lignosulfonowego lub talku ułatwia proces aglomeracji mieszanek paszowych, zmniejszając zapotrzebowanie na energię nawet o 45%.
Zakończono badania nad wpływem różnych rodzajów włókna (wysłodki buraczane, guma guarowa, otręby pszenne, otręby owsiane, oraz Vitacel AF i Arbocel R.) na przemiany lipidowe u świń. Najlepsze wyniki (największe oko polędwicy i najcieńsza słonina w punkcie C) stwierdzono u tuczników otrzymujących gumę guarową. Pobrano próbki krwi, w której oznaczono wybrane lipidy (cholesterol i trójglicerydy). Najniższą ich zawartość stwierdzono również w przypadku guaru. W treści jelita ślepego oznaczono zawartość lotnych kwasów tłuszczowych. Najwyższą zawartość kwasu propionowego, mającego wpływ na syntezę cholesterolu, stwierdzono także u świń otrzymujących guar. Wykonano badania mikrobiologiczne oznaczając całkowitą ilość Escherichia coli i Lacytobacillus sp. W tym przypadku nie stwierdzono żadnych różnic pomiędzy grupami. W toku są oznaczenia zawartości cholesterolu w próbkach mięsa.
W badaniach nad zastosowaniem dodatku fitazy do paszy dla ciężarnych i karmiących loch nie stwierdzono jej wpływu na przyrosty masy ciała, spożycie paszy ani na liczbę i masę narodzonych i odstawionych prosiąt. Dodatek fitazy poprawił natomiast strawność fosforu z 31 do 43 % u loch ciężarnych i z 40 na 50% u loch karmiących. Dodatek fitazy poprawił również strawność wapnia, a także białka. Korzystniejszy wpływ fitazy niż dodatku fosforanu wskazuje na stosunkowo niskie zapotrzebowanie loch na fosfor, a równocześnie na niekorzystny wpływ fitynianów na strawność niektórych składników paszy.
Oceniając materiały paszowe i ich przydatność w żywieniu mięsożernych zwierząt futerkowych wykonano analizy chemiczne wybranych pasz oraz oznaczono ich strawność. Opracowano receptury mieszanek pokarmowych oraz przeprowadzono próby biologiczne na lisach polarnych. Stwierdzono, że mączki rybne i mięsno-kostne są nieodzowne do zbilansowania białka w dawkach pokarmowych. Mączki rybne o niskiej zawartości białka pochodzą zazwyczaj z odpadów rybnych miękkich i pod względem przyswajalności białka ustępują mączkom produkowanym z pełnej ryby lub z odpadów twardych.
Hydroksyanalog metioniny (HAM) będący prekursorem metioniny w organizmie stosowany jest w produkcji pasz przemysłowych jako dodatek uzupełniający niedobór metioniny. Stąd potrzeba weryfikacji poprawności zbilansowania zawartości metioniny w paszy. HAM nie posiada grupy aminowej, nie można go więc oznaczyć w ramach normalnej analizy składu aminokwasowego. Stąd opracowano i zweryfikowano metodę ilościowego oznaczania HAM w przemysłowych mieszankach paszowych, uwzględniającą jego naturalną skłonność do tworzenia di- i trimarów. Opracowana metoda analityczna polega na jego ekstrakcji z próbki 10% acetonitrylem, następnie poddaniu hydrolizie z wodorotlenkiem potasu i oznaczeniu metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Umożliwia oznaczenie w mieszankach paszowych monomeru i polimerycznych form HAM oraz umożliwia bieżące sprawdzenie, czy istotnie uzyskany rezultat obejmuje wszystkie formy HAM.
Przeprowadzono wstępne oznaczenia fosforu w mięsie i w mięsnym certyfikowanym materiale referencyjnym. Brano udział w oznaczeniach między laboratoryjnych, uzyskując pozytywne wyniki. W trakcie opracowywania są arkusze kalkulacyjne do przeliczania wyników i charakterystyki metody. Analizy wykonuje się względem sporządzonego w laboratorium roztworu wzorcowego kompleksu fosfomolibdenianowego.
Dokonano oceny składu chemicznego krajowych materiałów, mieszanek i premiksów paszowych na zawartość składników mineralnych, w tym mikroelementów: manganu, kobaltu, molibdenu, selenu i jodu; makroelementów: fosforu, wapnia, magnezu, sodu i potasu oraz witamin A i E oraz aminokwasów w aspekcie wymagań określonych w przepisach krajowego prawa paszowego. Wyniki przekazano również do krajowej bazy danych o składzie i wartości pokarmowej pasz. Próbki pasz zostały pobrane na terenia całego kraju przez uprawnionych pracowników Powiatowych Inspektoratów Weterynarii. Plan pobrania próbek był zgodny z Krajowym Planem Kontroli Urzędowej Środków Żywienia Zwierząt, w części dotyczącej jakości handlowej. Analizie poddano ogółem 688 próbek pasz. Wyniki będą wykorzystane do oceny jakości pasz krajowych w zakresie nadzoru Inspekcji Weterynaryjnej.

Zagadnienie badawcze 22
„Fizjologiczne i praktyczne aspekty żywienia zwierząt”
Kierownik: prof. dr hab. Jerzy Koreleski

Na krowach mlecznych czb realizowane były prace nad zwiększeniem wydajności mleka, białka i tłuszczu poprzez stosowanie pasz białkowych chronionych przed rozkładem żwaczowym (śruta sojowa i rzepakowa). Prowadzono również badania dla oceny wydajności krów otrzymujących makuch rzepakowy w porównaniu do śruty sojowej i rzepakowej.
W doświadczeniach na krowach określany był wpływ podawania skrobi ze zbóż rodzimych, szybko ulegającej trawieniu w żwaczu, w porównaniu do skrobi z sorga, ulegającej powolnemu rozkładowi w żwaczu i częściowo rozkładanemu w jelicie.
W zakończonych badaniach na tucznikach określano związek między poziomem leptyny we krwi i przydatnością świń do tuczu oraz określono wpływ dodatku sprzężonego kwasu linolowego na umięśnienie i stopień otłuszczenia tuszy. Wykazano, że poziom leptyny nie był związany z cechami tucznymi i poubojowymi oraz z jakością mięsa świń. Zwierzęta o wyższym poziomie leptyny miały natomiast mięso o niższej zawartości cholesterolu, a we krwi proporcja cholesterolu ogólnego i frakcji HDL była korzystna. U tuczników otrzymujących 2% dodatek CLA obserwowano lepszą mięsność i mniejsze otłuszczenie tusz. Mięso charakteryzowała lepsza chłonność wody, ciemniejszy kolor i kruchość oraz większa stabilność oksydacyjna lipidów. Miało jednak gorszy zapach. U tuczników o większej masie ciała (140 kg) dodatek 2% CLA do paszy powodował wzrost zawartości izomerów CLA w mięsie i wpływał na wielkość włókien mięśniowych. Nie miał natomiast wpływu na jakość i cechy sensoryczne mięsa oraz zawartość cholesterolu. Wieprzowinę wzbogaconą w CLA można zaliczyć do żywności funkcjonalnej.
Stwierdzono brak uzasadnienia dla obniżenia zawartości białka i lizyny dla kurcząt brojlerów, w mieszance typu prestarter do odpowiednio 19% i 1,10%. Zróżnicowanie poziomu białka w mieszance na I okres żywienia w zakresie od 20,5 do 22,5% (przy zawartości lizyny stanowiącej 5,8 % b.o) oraz przy zabezpieczeniu stosownego poziomu energii metabolicznej - nie miało natomiast wpływu na końcowe wyniki produkcyjne i wskaźniki poubojowe.
W zakończonych badaniach na kurczętach brojlerach badano wpływ żywienia piskląt podczas pierwszych 5 dni na cechy produkcyjne brojlerów oraz zapotrzebowanie kurcząt na limitujące aminokwasy w pierwszym okresie odchowu. Wykazano wpływ gruboziarnistej struktury paszy na silniejszy rozwój żołądka mięśniowego i zwiększoną długość jelit. Potwierdzono ograniczone potrzeby piskląt w zakresie białka w okresie prestarterowym – w porównaniu z żywieniem starterowym oraz zdolność do kompensacji wzrostu w dalszym okresie odchowu.
Zbadano wpływ bilansowania białka mieszanek paszowych na II okres odchowu kurcząt –w oparciu o zawartość ogólnych lub strawnych aminokwasów – na wskaźniki produkcyjne i dysekcyjne. Wykazano korzystny wpływ bilansowania białka wg aminokwasów strawnych w mieszankach roślinnych na wykorzystanie paszy, zatrzymanie azotu i udział mięśnia piersiowego w tuszce u kurcząt ISA i Ross. Uzupełnienie takich mieszanek w fitazę skutkowało polepszeniem wskaźników produkcyjnych. U kurcząt ISA efekt ten był niższy niż efekt bilansowania białka w strawne aminokwasy. U kurcząt Ross korzystne skutki dodatku fitazy i bilansowania białka na strawne aminokwasy - były równorzędne.
Kontynuowano badania nad wpływem różnych poziomów owsa nagoziarnistego w obecności enzymu paszowego - na wyniki odchowu brojlerów i jakość mięsa. Wstępne wyniki wskazują, że wprowadzenie owsa pogarsza wskaźniki produkcyjne i zwiększa lepkość treści jelita cienkiego. Dodatek enzymu beta-glukano- i ksylanolitycznego istotnie polepszył wyniki produkcyjne oraz wpłynął na zmniejszenie lepkości treści jelita.
Kontynuowano prace doświadczalne nad wpływem ograniczenia ilości kiszonki z ziarna kukurydzy w drugim okresie tuczu na jakość mięsa i tłuszczu świń. Wstępne wyniki wskazują, że częściowe zastąpienie kiszonego ziarna kukurydzy śrutą jęczmienną w dawce pokarmowej w końcowym okresie tuczu (od 80 kg) nie wpłynęło istotnie na wielkość przyrostów masy ciała oraz jakość tuszy, mięsa i tłuszczu. Zamiana wpłynęła jednak na zwiększenie o 4% nakładów na przyrost jednostki masy tuczników.
Kontynuowane były badania na zwierzętach laboratoryjnych (szczurach) nad wpływem tłuszczów naturalnych na bilans i odkładanie tłuszczu oraz zawartość kwasów tłuszczowych w surowicy krwi. Najwyższą strawność tłuszczu stwierdzono w oliwie, a najniższą stosując łój wołowy.
Kontynuowano badania nad poszukiwaniem substancji aktywnych jelitowo mogących zastąpić antybiotyki paszowe stosowane w mieszankach dla kurcząt rzeźnych. Porównywano stosowanie antybiotyku paszowego do bakterii kwasu mlekowego, oligosacharydu mannanu i kwasu fumarowego, w różnych kombinacjach. Wprowadzenie bakterii kwasu mlekowego z oligosacharydem mannanu bez lub z zakwaszaczem mieszanki paszowej ograniczyło upadki kurcząt do poziomu uzyskanego z dodatkiem antybiotyku paszowego. Nie stwierdzono różnic w wydajności rzeźnej po ocenie poubojowej tuszek ptaków. Stosowanie tych dodatków paszowych nie zwiększało zawartości w jelicie cienkim i ślepym bakterii chorobotwórczych.
W kontynuowanych pracach na młodych lisach i norkach badany był wpływ poziomu włókna w karmie na efekty odchowu oraz wyniki oznaczeń strawnościowych. Wstępne wyniki wskazują, że zwiększenie poziomu włókna surowego ca z 1% do 3,3 % w suchej masie dawki paszowej nie wpływa na jakość okrywy włosowej lisów i norek. Przy poziomie 2,5 % włókna w suchej masie karmy stwierdzono najwyższą strawność tłuszczu; przy wyższym strawność tłuszczu i białka malała.
W ocenie przyżyciowej loszek i knurków linii 990 wykazano, że zwiększenie koncentracji energii w paszy w drugiej fazie tuczu (z 12,4 do13,2 MJ EM – przy nie zmienionym poziomie białka 16 % i lizyny 0,9%) powodowało słabszy wzrost świń, gorszą mięsność i zwiększało otłuszczenie tuszy. Polepszało natomiast wykorzystanie paszy. Ocena poubojowa potwierdziła wyniki oceny przyżyciowej. Badane sposoby żywienia nie miały wpływu na jakość mięsa.
W zakończonych badaniach na owcach określono wielkość produkcji jagniąt rzeźnych ras Bergschaf i Weisse Alpenschaf i ich mieszańców z polską owcą górską - utrzymywanych w ekstensywnym wypasie pastwiskowym lub średnio intensywnym tuczu z wykorzystaniem pastwiska. Wykazano przydatność alpejskich ras owiec oraz ich krzyżówek z owcą górską – w warunkach obydwu systemów żywienia. Stwierdzono wysokie przyrosty masy jagniąt (tryczków), dobrą mięsność tuszy, pożądany skład tkankowy, wysoką zawartość białka w mięsie i małe otłuszczenie. Pozyskane tuszki mieściły się w europejskiej klasie jakościowej (35-45 kg), podczas gdy jagnięta polskiej owcy górskiej zostały pod tym względem zdyskwalifikowane.
U kur nieśnych badano możliwości zwiększenia wytrzymałości mechanicznej skorupy jaj poprzez optymalizację dodatku cynku i manganu w diecie. Stwierdzono, że dodatek cynku i manganu do paszy wpływa na bilans tych mikroelementów. Wzrastającemu dodatkowi mikroelementów towarzyszyło zwiększone ich wydalanie w kałomoczu. Najwyższy % zatrzymanego Zn i Mn stwierdzono odpowiednio przy dodatku 100 mg i 50 mg/kg paszy. Tylko dodatek Mn wpływał korzystnie na mechaniczną wytrzymałość skorupy. Dodatki Mn lub Mn i Zn w znacznym stopniu ograniczały negatywny wpływ wieku kur na tę cechę. Wprowadzenie fitazy zwiększało wytrzymałość skorup u kur nie otrzymujących dodatku Mn i Zn. Wprowadzenie do 1 kg diety 20 mg Mn i 50 mg Zn powodowało wzrost zawartości popiołu w kości. Użycie organicznych kompleksów Zn i Mn w miejsce nieorganicznych miało korzystny wpływ na bilans tych mikroelementów, przy czym najlepszy efekt obserwowano przy 100% zastąpieniu.
Kontynuowano badania nad wpływem dwóch form wapienia i witaminy D3 w paszy kurcząt na wskaźniki produkcyjne, bilans makroelementów i jakość. Wstępne wyniki wskazują, że wprowadzenie 30 % żwirku wapiennego w miejsce kredy paszowej oraz zastąpienie 50 i 60% dodawanego cholekalcyferolu pochodną 24-OH-D3 wpływa korzystnie na wskaźniki produkcyjne.

B)

• Poszerzono i rozbudowano tabele składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz krajowych oraz udostępniono je w internecie.
• Wykonano kontrolę poprawności analiz aminokwasów (walidację) i opracowano 3 metody oznaczania aminokwasów: w kwaśnych hydrolizatach pasz, (kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, walina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, fenyloalanina, histydyna, lizyna, arginina); oznaczanie cysteiny/cystyny i metioniny również w hydrolizatach kwaśnych, ale po uprzednim utlenieniu oraz tryptofanu w zasadowych hydrolizatach.
• Zweryfikowano zapotrzebowanie kurcząt rzeźnych na witaminę A i E. Adoptowano metody oznaczania tych witamin do warunków polskich. Wyniki badań wskazują na potrzebę zwiększenia norm zapotrzebowania zwierząt na witaminę E, co może wpłynąć na jej konsumpcję przez człowieka w mięsie drobiowym.
• Wykazano, że enzym paszowy niemieckiej firmy może być stosowany w żywieniu świń. Jego stosowanie nie wpływa ujemnie na tempo wzrostu, natomiast zwiększa wykorzystanie fosforu zawartego w diecie.
• Opracowano i zweryfikowano metodę ilościowego oznaczania hydroksyanalogu metioniny (HAM) w przemysłowych mieszankach paszowych, uwględniającą jego naturalną skłonność do tworzenia di- i trimarów. Metoda znalazła zastosowanie w Krajowym Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki w Lublinie.
• Potwierdzono korzystny wpływ skoniugowanego kwasu linolowego (CLA) na mięsność tusz wieprzowych i obniżenie ich otłuszczenia.
• Wykazano, że bilansowanie potrzeb pokarmowych kurcząt rzeźnych w oparciu o aminokwasy strawne poprawia wyniki chowu w porównaniu z bilansowaniem w oparciu o aminokwasy ogólne. W tym świetle niezbędne jest poszerzanie bazy informacyjnej o paszach krajowych w zakresie aminokwasów strawnych u drobiu do końca jelita.
• Potwierdzono ograniczone potrzeby piskląt w zakresie białka w okresie prestarterowym - w porównaniu z żywieniem starterowym oraz zdolność do kompensacji wzrostu w dalszym okresie odchowu. Wykazano wpływ gruboziarnistej struktury paszy na silniejszy rozwój żołądka mięśniowego i zwiększoną długość jelit. Potwierdzono ograniczone potrzeby piskląt w zakresie białka w okresie prestarterowym - w porównaniu z żywieniem starterowym oraz zdolność do kompensacji wzrostu w dalszym okresie odchowu.
• Wyniki badań wskazują na możliwość poprawienia wytrzymałości skorup jaj kur niosek i zwiększenia przyrostów masy ciała ptaków, a także wykorzystania paszy przez ptaki poprzez zastosowanie w mieszankach paszowych formy wapnia w postaci żwirku oraz witaminy D3 o wyższej aktywności biologicznej.
• Wykazano przydatność alpejskich ras owiec oraz ich krzyżówek z owcą górską, utrzymywanych w ekstensywnym wypasie pastwiskowym lub średnio intensywnym tuczu z wykorzystaniem pastwiska.
• Wykazano, że dodatek cynku i manganu do paszy wpływa na bilans tych mikroelementów. Najwyższy % zatrzymanego Zn i Mn stwierdzono odpowiednio przy dodatku 100 mg i 50 mg/kg paszy. Tylko dodatek Mn wpływał korzystnie na mechaniczną wytrzymałość skorupy.


KIERUNKU 3
„BIOTECHNOLOGICZNE METODY PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ”

A) OMÓWIENIE
B) OSIAGNIĘCIA

A)

Zagadnienie badawcze 31
„Badania immunogenetyczne i molekularne u zwierząt i ich praktyczne wykorzystanie”
Kierownik: prof. dr hab. Marian Duniec

Prace prowadzone w 2004 roku w ramach omawianego zagadnienia badawczego koncentrowały się na oznaczeniu markerów genetycznych klasy I i II u bydła, owiec, koni i świń oraz ich wykorzystaniu w kontroli prawidłowości rodowodów u tych gatunków zwierząt. Diagnozowano również mutacje w locus CD18 i UMPS u buhajów. Kontynuowano także badania nad ekspresją genów immunoglobulin oraz absorpcją i katabolizmem przeciwciał siarowych u świń.
Uzyskano reagenty testowe w ilości zapewniającej potrzeby kontroli wiarygodności rodowodów bydła w kraju. Wyniki kontroli pochodzenia wykazały, że średni procent niezgodności z danymi rodowodowymi dla grupy buhajków wynosił 4,2%, dla matek buhajów 4,5%, a w rejonach testowych 10,7%.
Przeprowadzono analizy 20 surowic odpornościowych i ustalono procedurę otrzymywania 22 reagentów. Uzyskany zestaw 93 reagentów testowych i 6 eksperymentalnych poddano standaryzacji wewnętrznej wykorzystując ponad 2500 krwinek bydlęcych, a następnie standaryzowano w Międzynarodowym Teście Porównaw-czym 2003/2004, który wykazał wysoką jakość produkowanych reagentów w laboratorium immunogenetycznym IZ.
Kontrola pochodzenia u świń prowadzona w chlewniach zarodowych wykazała, że niezgodności w pochodzeniu wystąpiły u 0,19% badanych zwierząt. W ostatnich latach średnia ilość wykluczeń pochodzenia utrzymuje się na poziomie nie przekraczającym 1%, co należy uznać za wynik pozytywny.
Uzyskane reagenty testowe u owiec umożliwiły kontrolę prawidłowości rodowodów w kraju u tego gatunku. Wykazano, że 4,8% zwierząt posiadało niezgodne pochodzenie.
W zakresie badania markerów genetycznych u koni analizowano dziedziczenie 15 cech antygenowych wykazywanych przez monowalentne surowice eksperymentalne. Dla 11 z nich określono układy grupowe krwi. Przeprowadzono kontrolę rodowodów 1065 koni (w tym 317 ogierów przeznaczonych do rozrodu). Ogółem w badanym materiale u 43 koni stwierdzono niezgodności w podanych danych rodowodowych, co stanowi 4,01%.
Zakończono badania 15 markerów immunoglobulin u prosiąt. Stwierdzono, że ekspresja genów ciężkich łańcuchów immunoglobulin - a2, b1, b2, c1, d2, e2, f1, g1, sI1, sII1, sIII1, sIV1, x2 i y1 oraz genu lekkich łańcuchów tych białek - IG(L/K)A1 rozpoczynała się u poszczególnych prosiąt w okresie od urodzenia do 4 miesiąca życia. U większości osobników początek ekspresji genów i syntezy immunoglobulin przypadał przed upływem 1-2 miesięcy życia.
U niektórych prosiąt pełny efekt absorpcji odnotowywano już w 1-2 godziny po wypiciu siary w przypadku immunoglobulin z markerami C1, F1, G1, X2, SI, SII, SIII, SIV, i Ig(l/k)A1. Do pełnej absorpcji immunoglobulin z pozostałymi markerami dochodziło dopiero przed upływem 12-36 godzin po wypiciu siary.
U większości prosiąt całkowity zanik poszczególnych immunolaktoglobulin odnotowywano przed ukończeniem 2-4 miesięcy życia. Stwierdzono również przypadki całkowitego zaniku immunolaktoglobulin, których znacznikami są epitopy C1, D2 i Ig(1/k)A1, przed ukończeniem 1 miesiąca.
Badania nad polimorfizmem sekwencji mikrosatelitarnych DNA pozwoliły na rozszerzenie bazy danych obejmującej rodowody przeznaczonych do rozrodu buhajów, określone na podstawie polimorfizmu antygenów erytrocytarnych o markery mikrosatelitarne, a także o ustalone genotypy w locus CD18 i UMPS. Badania te umożliwiają również wykonywanie ekspertyz identyfikacji mutacji genowych oraz wydawanie opinii w sprawach spornego pochodzenia zwierząt.
Badania wybranych markerów mikrosatelitarnych u koni pozwoliły na określenie dystansu genetycznego między badanymi rasami koni (konie biłgorajskie, półkrwi angloarabskiej, pełnej krwi angielskiej, konie śląskie i oldenbuskie).
W ramach badań markerów antygenowych białek surowicy krwi u owiec dokonano niezbędnych modyfikacji testu immunodyfuzyjnego oraz wyboru zestawu surowic wzorcowych dla oznaczania kolejnych alloprzeciwciał. Potwierdzono także zróżnicowanie nowo poznanych markerów.
W badaniach nad genetycznym polimorfizmem β-laktoglobuliny mleka owiec różnych ras, ustalono metodykę analizy genu β-laktoglobuliny. Przeprowadzono izolację DNA z krwi owczej oraz amplifikację DNA z wykorzystaniem techniki PCR-RLP.

Zagadnienia badawczego 32
„Badania nad rolą prawidłowych i zmutowanych struktur chromosomów zwierząt gospodarskich”
Kierownik: prof. dr hab. Ewa Słota

W ramach tego zagadnienia realizowano cztery tematy obejmujące badania cytogenetyczne i molekularne kariotypu bydła, koni, owiec, świń i kóz. Trzy tematy były wykonywane w ramach działalności statutowej, natomiast jeden to projekt badawczy finanso¬wany przez Min. Nauki i Informatyzacji.
Badaniami cytogenetycznymi o profilu klinicznym objęto 51sztuk bydła, 11 owiec, 27 koni oraz 35 świń. Posługując się metodami barwienia różnicowego uzupełnionymi w przypadku koni molekularną techniką FISH zdiagnozowano następujące aberracje chromosomowe: aneuploidię chromosomu X u klaczy o kariotypie 63,X/64,XY oraz chimeryzm leukocytarny 60,XX/60,XY u buhajka z Hodowli Zarodowej Bydła Simentalskiego. Kariotypy pozostałych przebadanych osobników określono jako prawidłowe.
W celu określenia poziomu komórek aneuploidalnych w nasieniu podjęto próby identyfikacji na podstawie oceny sygnałów hybrydyzacyjnych po zastosowaniu techniki FISH, chromosomów X i Y w plemnikach buhaja oraz chromosomów par 7 i 13 w preparatach mejotycznych uzyskanych z wycinków jąder knura – nosiciela translokacji wzajemnej 7;13 i inwersji chromosomu pary 1. U świń rasy puławskiej wykonano pomiary wielkości rejonów heterochromatyny centromerowej autosomów akrocentrycznych. Stwierdzono, że największe zróżnicowanie wielkości dotyczy centromerów chromosomów 16 pary, natomiast nie zaobserwowano polimorfizmu wielkości prążków C w autosomach par 17 i 18.
Przeprowadzono analizy strukturalnej niestabilności genomu pod wpływem czynników mutagennych. Wykazano istotnie wyższy procent niestabilnych aberracji chromosomowych w populacji świń oraz w grupach krów, maciorek i loch z problemami w rozrodzie, przemawiający za gatunkową i osobniczą tendencją do uszkodzeń genomu, wynikającą z niedostatecznej skuteczności mechanizmów naprawy DNA. W grupach zwierząt z zaburzeniami rozrodu wykazano wyższy stopień ekspresji określonych miejsc łamliwych zaliczając je do kategorii cytogenetycznych markerów niestabilnych regionów genomu związanych z obniże¬niem przydatności rozpłodowej.
Opracowanie metod uzyskiwania sond molekularnych przydatnych do lokalizacji sekwencji DNA na chromosomach rozpoczęto od wykonania hodowli limfocytów krwi od 30 koni, a następnie uzyskania preparatów chromosomowych wysokiej jakości. Wybrano 250 preparatów, które posłużą do identyfikacji poszczególnych par chromosomów.
Celem oceny konserwatyzmu genetycznego chromosomów płci oceniono polimorfizm sekwencji mikrosatelitarnych specyficznych dla chromosomu Y u bydła, owiec i kóz. W locus INRA124 stwierdzono u wszystkich gatunków jeden monomorficzny allel. W locus BM861 wystąpił jeden allel u bydła i kóz, natomiast dwa u owiec. Bardziej polimorficzna okazała się sekwencja INRA126, dla której stwierdzono u bydła pięć alleli a u owiec i kóz dwa allele oraz sekwencja mikrosatelitarna INRA189, dla której u bydła zidentyfikowano trzy allele, u kóz dwa a u owiec jeden.

Zagadnienie badawcze 33
„Hodowla, replikacja i konserwacja oocytów i zarodków oraz formowanie genotypów zwierząt metodami laboratoryjnymi”
Kierownik: prof. dr hab. Zdzisław Smorąg

Realizowano tematykę badawczą dotyczącą uzyskiwania osobników klonalnych kóz i świń, otrzymywania transgenicznych królików, kóz i świń, badania wybranych cech transgenicznych świń. Kontynuowano badania dotyczące pozaustrojowej produkcji zarodków bydlęcych, w tym zarodków uzyskiwanych przy wykorzystaniu seksowanego nasienia, uwarunkowań witryfikacji zarodków świńskich, określania warunków długotrwałej hodowli in vitro oocytów z wczesnoantralnych pęcherzyków jajnikowych bydła oraz wykorzystania komórek blastodermalnych do utrzymania i rekonstrukcji bioróżnorodności kaczek i gęsi.
W ramach badań związanych z klonowaniem kóz wyprowadzono linię fibroblastów skórnych, którą wykorzystano jako źródło komórek-dawców jąder. Do enukleacji oocytów zastosowano mikrochirurgiczną metodę wspomaganą chemicznie. Stwierdzono negatywny wpływ protokołu równoczesnej fuzji/aktywacji na potencjał rozwojowy rekonstruowanych oocytów. Przeprowadzono próby biologiczne – transplantacje zarodków klonalnych do dróg rodnych zsynchronizowanych kóz-biorczyń, w wyniku których uzyskano 2 ciężarne kozy.
W badaniach nad klonowaniem świń zrekonstruowano 383 oocyty dojrzałe in vitro (Grupa I) oraz 375 oocytów dojrzałych in vivo (Grupa II). W Grupie I, do dróg rodnych 7 zsynchronizowanych samic-biorczyń transplantowano 331 (86.5%) zarodków klonalnych wraz z grupą 133 wspomagających zarodków partenogenetycznych. W Grupie II, do jajowodów 8 samic-biorczyń transplantowano 337 (89.9%) zarodków klonalnych. W przypadku 2 biorczyń z Grupy I (28.6%) oraz 2 biorczyń z Grupy II (25.0%), analiza ultrasonogramów potwierdziła obecność pęcherzy płodowych z objawami wczesnej resorpcji.
W ramach realizacji badań nad klonowaniem świń z wykorzystaniem komórek somatycznych analizowanych w kierunku apoptozy określono jakość morfologiczną i biochemiczną komórek somatycznych, dawców jąder analizowanych w kierunku rozpoznania zmian apoptotycznych przy wykorzystaniu fluorescencyjnych metod przyżyciowych oraz cytometrycznych. Przeprowadzono serię eksperymentów nad uzyskiwaniem zarodków świni techniką klonowania somatycznego z wykorzystaniem nieapoptotycznych fibroblastów tkanki skórnej ucha dorosłych osobników lub fibroblastów płodowych.
W ramach realizacji prac nad wpływem różnych metod sztucznej aktywacji rekonstytuowanych oocytów świń na potencjał rozwojowy zarodków transgenicznych uzyskanych techniką klonowania somatycznego określono kompetencje rozwojowe in vitro świńskich zarodków transgenicznych pochodzenia klonalnego w zależności od zastosowania różnych procedur sztucznej aktywacji rekonstruowanych oocytów.
Prace z zakresu transgenezy dotyczyły 3 gatunków zwierząt: królików, kóz i świń. Celem pracy dotyczącej uzyskiwania transgenicznych królików było: 1. mapowanie markerów genetycznych (cDNA) genomu królika; 2. uzyskanie ekspresji genu ludzkiego czynnika regeneracji wątroby hALR (z ang. human Augmenter of Liver Regeneration) w mleku transgenicznych królików. W trakcie realizacji projektu wykonano następujące zadania: 1. utworzono bibliotekę cDNA wybranych fragmentów genomu królika; 2. zmapowano fragment szczurzego promotora rWAP (ang. %) rat Whey Acidic Protein Promoter) - dane zgłoszone i przyjęte w NCBI nr AY 312406; 3. uzyskano transgeniczne króliki z potwierdzoną integracją genu, hALR (ang. human Augmenter of Liver Regeneration), konstrukt rWAP-hALR-lch – czynnika, mającego zastosowanie w regeneracji uszkodzonej wątroby, w tym również w przypadku mukowiscydozy; 4. wyprodukowano dwie konstrukcje genowe: rWAP-hALR-lch, zawierający pełną sekwencję genu połączoną z promotorem rWAP oraz rWAP-hALR-short zbudowany z cDNA i promotora rWAP.
Celem prowadzonych badań dotyczących produkcji transgenicznych kóz było uzyskanie ekspresji wprowadzonych konstrukcji genowych oraz modyfikacja standardowej techniki mikroiniekcji w celu podniesienia efektywności transgenezy. Zgodnie z przyjętą metodyką została opracowana konstrukcja genowa zawierająca gen markerowy GFP. Przeprowadzono zabiegi mikroiniekcji DNA do uzyskanych in vitro zygot kozich badając stopień rozwoju w warunkach in vitro. Zabiegowi poddano 60 zygot. Uzyskano rozwój do stadium blastocysty 12 zarodków. Część z uzyskanych zarodków przeszczepiono do 2 biorczyń. Ponadto w ramach tematu podjęto próby transfekcji nasienia kozła. Do transfekcji zastosowano lipofektynę – PolyFect transfection Reagent (Qiagen). Testowano cztery różne rozcieńczalniki, w celu ustalenia optymalnego składu dla nasienia pozbawionego osocza.
Badania dotyczące uzyskiwania transgenicznych świń koncentrowały się na otrzymywaniu zmodyfikowanych genetycznie osobników produkujących w mleku biofarmaceutyki oraz uzyskaniu świń dla pozyskiwania organów do transplantacji u człowieka (ksenotransplantacja).
W ramach prac nad uzyskiwaniem świń o zmodyfikowanym składzie mleka przygotowano 34 dawczynie zygot uzyskując od nich poubojowo 666 komórek jajowych. Z tej liczby transplantowano 11 biorczyniom 402 zygoty. Stwierdzono 10 ciężarnych loszek. Przeprowadzono kilka prób transfekcji plemników. Dotychczasowe obserwacje wskazują na konieczność doskonalenia metody. W I połowie 2004 roku wyprosiło się 7 loch z transplantacji przeprowadzonych w II połowie 2003 roku. Uzyskano 38 prosiąt oraz pobrano od nich tkanki do badań molekularnych w kierunku identyfikacji transgenu. Wynik badań był negatywny.
W ramach projektu ksenotransplantacyjnego zostały wykonane następujące prace: superowulacji i synchronizacji poddano 145 szt. loch-dawczyń, synchronizacji poddano 70 szt. loch-biorczyń, uzyskano 3091 szt. zygot, mikroiniekcji genem CD59/ Fut II poddano 1915/ 197szt. zygot, transplantowano 2112 szt. zygot 67 szt. biorczyniom uzyskując 134 potencjalnie TG prosięta. W rezultacie inseminacji loch nasieniem transgenicznego knura TG 1154 (gen Fut II) uzyskano 87 szt. transgenicznych prosiąt pokolenia F1. Nowym elementem wprowadzonym do badań było wykorzystanie do mikroiniekcji genem CD 59 zygot, które pochodziły od loch dawczyń inseminowanych nasieniem transgenicznego knura TG 1154.
W badaniach dotyczących witryfikacji podjęto próby określenia czynników warunkujących efektywność witryfikacji zarodków świńskich uzyskanych in vitro i in vivo. Stwierdzono, że w wyniku przetrzymywania morul świni w 1,5 M glicerolu obserwowano wraz z wydłużaniem się czasu ekspozycji wyraźny spadek odsetka zarodków rozwijających się in vitro z 80 do 50 i 33% zarodków przetrzymywanych odpowiednio przez 1, 5 i 10 minut. Morule świńskie przetrzymywane zarówno w 10 i 18% glikolu etylenowym jak i 10 i 18% DMSO rozwijały się do blastocysty na podobnym, wysokim poziomie, natomiast odsetek wylęgłych blastocyst był najwyższy w grupie zarodków poddanych ekspozycji w 18% glikolu etylenowym. Z trzech badanych związków osłaniających, glikol etylenowy okazał się najmniej toksycznym dla zarodków świni. Próby witryfikacji morul świńskich w zminimalizowanej objętości próbki, w mieszaninie zawierającej glikol etylenowy dały pozytywne wyniki.
Rozpoczęto doświadczenia nad określeniem zawartości lipidów w zarodkach świńskich uzyskanych in vivo oraz in vitro.
W badaniach dotyczących pozaustrojowego uzyskiwania zarodków bydlęcych koncentrowano się na określeniu uwarunkowań zapłodnienia przy użyciu nasienia sortowanego oraz na wykrywaniu stopnia zaawansowania zmian apoptotycznych w niedojrzałych i dojrzałych oocytach bydlęcych na podstawie ekspresji białek Bcl-2 i Box oraz ustalenia związku między stopniem zaawansowania zmian apoptotycznych a ocenianym przyżyciowo poziomem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej G6PD w niedojrzałych oocytach.
W badaniach nad użyciem nasienia seksowanego do zapłodnienia in vitro porównywano wpływ świeżej lub mrożonej frakcji X i/lub Y cytometrycznie sortowanego nasienia na zapłodnienie dojrzałych in vitro oocytów i rozwój blastocyst. Nasienie sortowano w MoFloSX cytometrze stosując metodę XY Inc., Colorado, USA. Po sortowaniu plemniki były przeznaczane do IVF lub zamrażane. Równolegle do IVF używano nasienie kontrolne, nie sortowane, świeże lub mrożone. Ogółem użyto do zapłodnienia świeżym i mrożonym nasieniem lub seksowanymi plemnikami 5 buhajów 2074 IVM oocytów. Stwierdzono istotne różnice (P<0.01) w podejmowaniu rozwoju zarodkowego po zapłodnieniu między oocytami inseminowanymi nasieniem świeżym, kontrolnym (120/256; 46.9%), frakcją X świeżą (66/254; 26.0%) i frakcją Y (58/230; 25.2%). Podobne różnice w podejmowaniu rozwoju zarodkowego (P<0.01) obserwowano między mrożonym nasieniem kontrolnym (156/335; 46.6%), mrożoną frakcją X (137/498; 27.5%) i frakcją Y (118/501; 23.6%). Natomiast istotna różnica (P<0.05) została wykazana między odsetkiem blastocyst dla świeżej frakcji X (10.6%) i nasienia kontrolnego. Powyższe wyniki wskazują na występowanie istotnych różnic w efektywności rozwoju zarodków uzyskiwanych przy użyciu nasienia seksowanego w porównaniu do nasienia kontrolnego, a brak różnic między efektywnością uzyskiwania zarodków przy użyciu poszczególnych frakcji.
W doświadczeniach nad określeniem stopnia zaawansowania zmian apoptotycznych w oocytach uzyskano ogółem 1411 niedojrzałych oocytów. Stwierdzono, że występuje znaczne zróżnicowanie w jakości oocytów pochodzących od poszczególnych dawczyń. Część niedojrzałych oocytów po barwieniu BCB, a także kontrolnych tj. nie barwionych, uwalniano z komórek ziarnistych i zamrażano do temp. – 800C z przeznaczeniem do analiz białek apoptotycznych.
Celem badań dotyczących opracowania metod długotrwałej hodowli oocytów z wczesnoantralnych pęcherzyków jajnikowych bydła było opracowanie metody uzyskiwania dojrzałych komórek jajowych, przydatnych do zapłodnienia pozaustrojowego. Podobnie jak we wcześniejszych badaniach stwierdzono, że hodowla izolowanych kompleksów COCGs pozwala na uzyskanie większej liczby oocytów przydatnych do zapłodnienia pozaustrojowego niż w przypadku hodowli całych pęcherzyków. Z dojrzewających in vitro kompleksów COCGs 20% oocytów osiągnęło przydatność do zapłodnienia.
W badaniach dotyczących oceny wybranych cech transgenicznych świń dokonywano próby lokalizacji transgenu na chromosomach świń przy zastosowaniu techniki FISH i PRINS. U badanych zwierząt zaobserwowano polimorfizm wielkości heterochromatyny centromerowej w chromosomach pary 14 oraz zmienność wielkości i liczby regionów jąderkotwórczych. Posługując się techniką FISH przeprowadzono hybrydyzację sondy (pWAP-Fuc) z preparatami chromosomów trzech świń transgenicznych. Sygnały fluorescencyjne zaobserwowano: u lochy 242 na chromosomie 8 q21, u lochy 276 na chromosomie 15 q24, natomiast u lochy 322 na chromosomie 6 q32.
Ponadto dokonywano oceny wartości bakteriostatycznych transgenicznego mleka w kierunku E. Coli. Stwierdzono strefy zahamowania wzrostu uznawane za wynik pozytywny (w przypadku co najmniej jednej badanej próbki) mleka pochodzącego od 13 loch transgenicznych. U pozostałych 13 loch transgenicznych badane próbki mleka dały wynik negatywny. Na ogólną liczbę 144 próbek mleka wynik pozytywny zanotowano w 61 (42,4%), a wynik negatywny w 83 (57,6%) przypadkach. Jednocześnie wszystkie próbki mleka od loch kontrolnych dały wynik negatywny. Uzyskane wyniki wskazują, że mleko produkowane przez transgeniczne dla WAP-Fuc lochy może posiadać właściwości bakteriostatyczne.
Kontynuowano również badania chromatyny plemnikowej nasienia knurów. W badaniach wykorzystano 9 knurów transgenicznych, od których w ciągu 15 miesięcy pobrano po 11 ejakulatów. Uszkodzenia chromatyny oceniano na podstawie metody SCSA. Średni poziom uszkodzonych plemników wahał się od 1,1% do 3,05% i nie różnił się od wartości stwierdzonych u knura kontrolnego.
Podjęto też badania nad wpływem wprowadzonej informacji genetycznej na wybrane cechy fenotypowe i genotypowe. Analizę uzyskanych wyników przeprowadzono dla 261 prosiąt karmionych mlekiem 29 transgenicznych oraz 269 prosiąt karmionych mlekiem 29 loch nietransgenicznych. Stwierdzono mniejszy procentowy udział upadków w grupie prosiąt odchowywanych przez lochy transgeniczne o 0,1 prosięcia. Prosięta te charakteryzowały się jednak nieco niższymi przyrostami dziennymi masy ciała zarówno do 14 dnia życia, jak i w całym okresie odchowu przy losze. Nie stwierdzono jednak statystycznie istotnych różnic między tymi cechami, co sugeruje brak wpływu zmodyfikowanego mleka pochodzącego od loch transgenicznych na cechy odchowu prosiąt. Tucz kontrolny przeprowadzono według metodyki obowiązującej w SKURTCh. Ogółem skontrolowano 64 sztuki, w tym 28 zwierząt odchowywanych przez lochy transgeniczne i 36 odchowywanych przez lochy nietransgeniczne. W cechach tucznych i rzeźnych wykazano wysokoistotne różnice między grupami zwierząt jedynie dla wieku w dniu uboju.
W badaniach nad wykorzystaniem komórek blastodermalnych do utrzymania i konstrukcji bioróżnorodności kaczek i gęsi nie stwierdzono wpływu pochodzenia komórek blastodermalnych (gatunek) na ich przeżywalność po zamrażaniu. Wyższy odsetek żywych BCs uzyskano stosując jako krioprotektor DMSO (gęsi). Nie stwierdzono wpływu pochodzenia komórek blastodermalnych (rasa) kaczych na ich przeżywalność po zamrożeniu. Komórki blastodermalne wyizolowane z tarczek jaj gęsi kubańskiej lepiej zniosły proces zamrażania w porównaniu z komórkami pozyskanymi z jaj gęsi dzikiej i garbonosej. Metoda witryfikacji wymaga jeszcze dopracowania, a głównym problemem do rozwiązania pozostaje odzyskanie komórek blastodermalnych z roztworu sacharozy po rozmrożeniu. Stwierdzono, że w przypadku jaj kaczych i gęsich optymalną jest metoda iniekcji BCs do tarczki zarodkowej jaja znajdującego w plastykowym kontenerze a następnie przeniesienie ich do skorup zastępczych (jaja kacze) lub inkubacja w kontenerze do momentu wylęgu (jaja gęsie). Wykazano przydatność endoskopu lub kamery pozwalającej na obserwację, od wewnątrz jaja, momentu wkłucia do tarczki zarodkowej do skutecznej mikroiniekcji komórek blastodermalnych.




Zagadnienie badawcze 34
„Regulacja płci oraz sterowanie rozrodem zwierząt gospodarskich”
Kierownik: dr inż. Michał Bochenek

Celem zakończonych w 2004 roku prac było między innymi zbadanie: poziomu uszkodzeń chromatyny plemnikowej u kozłów transgenicznych (z genem fukozylotransferazy) i porównanie z poziomem uszkodzeń u kozłów nietransgenicznych, wpływu procedury mrożenia i rozmrażania nasienia na wzrost uszkodzeń chromatyny u kozłów oraz przebiegu zmian struktury chromatyny plemnikowej wraz z wiekiem zwierząt.
Przeprowadzone badania w sumie 249 ejakulatów wykazały generalnie niewielki stopień uszkodzeń chromatyny plemnikowej u wszystkich badanych kozłów. Maksymalny średni poziom plemników z uszkodzoną chromatyną wyniósł niewiele ponad 3%. Natomiast biorąc pod uwagę poszczególne ejakulaty, najwyższy zanotowany poziom uszkodzeń to 11,14% plemników. Co ciekawe, właśnie u tego ostatniego kozła zanotowano dla innego ejakulatu najniższy poziom uszkodzeń chromatyny: 0,31% plemników (nasienie świeże). Zwrócić należy uwagę, że w badaniach przeprowadzanych na innych gatunkach zwierząt stwierdzano znacznie wyższy stopień uszkodzeń chromatyny np. u bydła przekraczający 10% czy u ludzi sięgający w pewnych przypadkach nawet 80%.
W przypadku niemal wszystkich ejakulatów stwierdzono niewielki, lecz statystycznie istotny wzrost liczby plemników z uszkodzoną chromatyną po mrożeniu nasienia w rozcieńczalniku mlekowym. Wydaje się, że taki wzrost nie powinien mieć wpływu na obniżenie zdolności zapładniającej mrożonego nasienia.
Nie stwierdzono wyraźnych tendencji do zmian ilości plemników z uszkodzoną chromatyną wraz z wiekiem zwierzęcia.
Nie stwierdzono także różnic w poziomie uszkodzeń chromatyny plemnikowej pomiędzy kozłami transgenicznymi i nietransgenicznymi.
Kontynuowano prace nad modyfikacją mediów roboczych stosowanych podczas seksowania: płynu osłonowego, płynu kolekcyjnego, rozcieńczalnika mrożeniowego. W ich efekcie potwierdzono celowość użycia:
- płynu osłonowego o składzie: Tris, kwas cytrynowy i fruktoza, o ciśnieniu osmotycznym 290mOsm i pH=7.9;
- płynu kolekcyjnego o składzie: TALP + 20% żółtka jaja kurzego;
- rozcieńczalnika mrożeniowy Bioxcell
- ekwilibracji seksowanego nasienia z rozcieńczalnikiem mrożeniowym – 30 minut
W rezultacie w/w prac uzyskano wzrost ruchliwości seksowanych plemników po rozmrożeniu z ok. 60% (w 2003r.) do ok. 70%.
Kontynuowano mrożenie i gromadzenie dawek inseminacyjnych nasienia buhajów o wysokiej wartości hodowlanej. Przeprowadzono seksowanie i mrożenie nasienia 7 buhajów hodowlanych. Seksowane nasienie wykorzystano do inseminacji jałówek i krów zarówno w cyklu naturalnym jak i synchronizowanym. W wyniku 395 inseminacji frakcją X seksowanego nasienia uzyskano w sumie 52 cielęta. Zgodność płci wynosiła 86,54%.
Rozwijano efektywne techniki umożliwiające wielokrotne uzyskiwanie od drobnych przeżuwaczy oocytów przydatnych do hodowli i zapłodnienia in vitro. Uruchomiono do ćwiczeń na wypreparowanych narządach symulator pozwalający na wykorzystanie linii wizualnej (kamera CIRCON w połączeniu z ekranem monitora). Do Biura Prawa Patentowego skierowano wniosek racjonalizatorski dotyczący strzykawki aspiracyjnej do pozyskiwania oocytów.
Prowadzano badania uszkodzeń chromatyny plemnikowej nasienia buhajów używanych w inseminacji w Polsce oraz określenie dopuszczalnych wielkości odsetka plemników z uszkodzoną chromatyną. Zastosowanie tak ustalonych parametrów umożliwi selekcję mrożonych ejakulatów, po których mogłaby być obniżona płodność.
Przeprowadzono cytometryczne analizy chromatyny plemnikowej ogółem 123 ejakulatów pochodzących od 45 buhajów. Oprócz uszkodzeń chromatyny badano także stopień jej kondensacji (dojrzałości). W badanych ejakulatach odsetek plemników z uszkodzoną chromatyną wahał się od 0,28% do 16,80%. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy dojrzałością chromatyny plemnikowej i stopniem jej uszkodzenia.
Oceny płodności badanych ejakulatów dokonywano przy pomocy wskaźnika niepowtarzań oraz badania rektalnego/USG. W ciągu 2004 roku określono wskaźnik niepowtarzań dla 37 buhajów oraz obliczono rzeczywistą płodność po wykonaniu 424 badań rektalnych dla 18 buhajów. Wskaźnik niepowtarzalności wahał się od 0% do 94,74%.
Rzeczywista płodność wahała się od 16,67% do 83,33%.
Na podstawie zebranych wyników badań cytometrycznych oraz dostarczonych z MCHiRZ w Łowiczu na obecnym etapie nie można stwierdzić korelacji pomiędzy stopniem uszkodzeń chromatyny plemnikowej a płodnością po inseminacji badanym nasieniem.
Oceniano wpływ wybranych czynników środowiskowych i technologicznych na parametry luminescencji spontanicznej i indukowanej z plemników kozła i knura.
Przewiduje się, że analiza emisji fotonowych (luminescencji) jako biofizyczna metoda badania stanu fizjologicznego komórki pozwoli na opracowanie nowych kryteriów oceny jakości nasienia.
Kontynuowano prace nad ustaleniem wpływu sezonu (pory roku) na parametry luminescencji plemników kozła. Rejestrowano kinetykę oraz obliczano wybrane parametry luminescencji. Część nasienia zamrożono w celu przeprowadzenia pomiarów luminescencji po rozmrożeniu.
Przeprowadzono badania nad wpływem inkubacji w podwyższonej temperaturze oraz zamrażania plemników kozła na parametry indukowanej luminescencji.
W wyniku przeprowadzonych prac stwierdzono:
• zależność natężenia i kształtu krzywej kinetycznej luminescencji od czasu inkubacji plemników; wraz ze wzrostem czasu inkubacji obserwowano wzrost natężenia luminescencji,
• istotny wzrost natężenia luminescencji z plemników mrożonych.
Przeprowadzono próby wykorzystania luminometrycznej metody oznaczania poziomu kinazy adenylanowej (enzymu odpowiedzialnego za konwersję ADP do ATP) do oceny integralności błon komórkowych plemników knura. W badaniach wykorzystano zestaw odczynników ToxiLight firmy Cambrex. Nie stwierdzono wycieku kinazy adenylanowej z plemników knura inkubowanych w temperaturze 37°C. Zamrożenie i rozmrożenie plemników powodowało natomiast wyciek tego enzymu z komórek, świadczący o uszkodzeniu błon komórkowych.
W celu oceny wpływu rozcieńczalnika i czasu przechowywania nasienia na parametry luminescencji wykonano pomiary indukowanej jonami żelaza luminescencji plemników konserwowanych w rozrzedzalniku Androhep oraz Biosolwens. Pomiary były wykonywane w dniu pobrania nasienia oraz po 6 i 12 dniach konserwacji.
Ponadto prowadzona była mikroskopowa ocena procentu plemników wykazujących ruch ogólny i postępowy. Ogółem ocenie poddano 14 ejakulatów od 13 knurów.
Uzyskane wyniki wskazują na możliwość zastosowania parametrów indukowanej luminescencji do określania wpływu rozrzedzalnika oraz czasu konserwacji na jakość nasienia.
W celu określenia zdolności zapładniającej badanego nasienia w okresie sprawozdawczym przeprowadzono inseminację 20 samic nasieniem rozrzedzonym rozrzedzalnikiem Androhep oraz inseminację takiej samej ilości samic przy zastosowaniu nasienia rozrzedzonego rozrzedzalnikiem Biosolwens. Stosowano standardową dawkę inseminacyjną (3 mld plemników). Nasienie wykorzystywane do unasieniania było przechowywane przez okres 5-6 dni w temperaturze 17ºC.
Kontynuowano badania nad wpływem pochodnej kwasu hialuronowego na czas przeżywania nasienia oraz wyniki inseminacji. W Instytucie Zootechniki w Balicach oraz w Stacji Badawczej Trzody Chlewnej w Żernikach Wielkich wykonano laboratoryjną ocenę rozcieńczalnika Biosolwens-Plus z 0,1 % i 1,0% dodatkiem pochodnej kwasu hialuronowego. Ponadto rozpoczęto badania nad możliwością przyspieszenia użytkowości rozpłodowej loch. We wcześniej prowadzonym doświadczeniu uzyskano wysoką płodność młodych loszek, które otrzymywały 670 j.m. PMSG i 5,0 ml Dalareliny-depo. W związku z tym rozpoczęto w 2004 roku w Stacji Badawczej Trzody Chlewnej w Żernikach Wielkich badania mające na celu ustalenie optymalnej dawki Dalareliny-depo oraz sprawdzenie działania zmodyfikowanej formy tego preparatu nazwanego Dalarelina-depo A. W wyniku badań stwierdzono że:
­ Wzbogacanie składu rozcieńczalnika Biosolwens-Plus dodatkiem pochodnej kwasu hialuronowego ma korzystny wpływ na jakość konserwowanego w temperaturach dodatnich nasienia knura i umożliwia wydłużenie czasu jego przechowywania.
­ Podanie młodym loszkom preparatu Dalarelina-depo lub Dalarelina-depo A powoduje wcześniejsze wystąpienie u nich pierwszej rui i wcześniejsze uzyskanie od nich potomstwa.

B)
• Diagnoza kolejnych aberracji chromosomowych u bydła i koni.
• Identyfikacja aneuploidalnych plemników bydła.
• identyfikacja cytogenetycznych markerów niestabilności genomu zwierząt gospodarskich,
• Wykazanie przydatności polimorficznych sekwencji mikrosatelitarnych chromosomu Y do oceny konserwatyzmu genetycznego u bydła, owiec i kóz.
• Uzyskanie odpowiadających międzynarodowym standardom zestawów surowic do identyfikacji poszczególnych grup krwi, bydła, owiec, koni i świń, co pozwoliło na kontynuowanie w kraju systematycznej kontroli prawidłowości rodowodów u tych gatunków zwierząt.
• Analiza wyników Międzynarodowego Testu Porównawczego Bydlęcych Reagentów Testowych 2003/2004 wykazała zgodność produkowanych w Zakładzie reagentów wzorcami międzynarodowymi.
• Utrzymanie się stosunkowo niskiego procentu wykluczeń rodziców w efekcie systematycznej i skutecznej kontroli rodowodów na bazie grup krwi.
• Uzyskanie informacji dotyczących kształtowania się biernej i czynnej odporności przeciwciałowej u prosiąt.
• Osiągnięcie wysokiego prawdopodobieństwa rzędu 0,999 wykluczenia ojcostwa na podstawie analiz sekwencji mikrosatelitarnych DNA.
• Wykorzystanie analiz DNA izolowanego z cebulek włosowych w ekspertyzach sądowych w przypadku braku możliwości uzyskania próbek krwi.
• Opracowanie metod izolacji DNA z różnych materiałów biologicznych w celu wykonania ekspertyz sądowych.
• Współpraca ze Stacją Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy w zakresie seksowania nasienia. Wdrażanie inseminacji nasieniem seksowanym.
• Współpraca z Małopolskim Centrum Biotechniki Sp. z o.o. w Krasnem w zakresie seksowania nasienia. Wdrażanie inseminacji nasieniem seksowanym.
• Współpraca z Mazowieckim Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. w Łowiczu w zakresie seksowania i oceny nasienia. Wdrażanie inseminacji nasieniem seksowanym.
KIERUNKU 4
„TECHNOLOGIA, EKOLOGIA I EKONOMIKA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ”

A) OMÓWIENIE
B) OSIĄGNIĘCIA

A)

Zagadnienie badawcze 41
„Doskonalenie systemów utrzymania w aspekcie dobrostanu i produkcyjności zwierząt”
Kierownik: prof. dr hab. Eugeniusz Herbut

Realizowana problematyka badawcza dotyczy warunków utrzymania i dobrostanu zwierząt w odniesieniu do wszystkich gatunków oraz grup technologicznych.
Oceniając reakcję behawioralną i produkcyjną krów na warunki termiczne w oborach otwartych wykazano, że w okresie letnim w dniach o wysokim udziale temperatury powyżej 25oC następował spadek wydajności mleka. Nie odbywał się on gwałtownie lecz dopiero po 2 dniach. Wydłużał się czas leżenia krów przy skróconym czasie pobierania paszy.
W innych badaniach zaobserwowano, że przemieszczając krowy z jednej do drugiej grupy technologicznej powodowało to obniżenie dziennych wydajności mleka o 3-5 kg przy równoczesnym podwyższeniu liczby komórek somatycznych z 80-100 tyś. do ponad 400 tyś./ml. Uznając odchów cieląt za bardzo istotny element podjęto badania nad oszacowaniem wpływu systemów ich utrzymania na dobrostan i wyniki odchowu.
Wykazano również możliwość poprawy dobrostanu loch prośnych utrzymywanych grupowo, poprzez wprowadzenie ad libitum do dawek pokarmowych pasz dużego udziału włókna bez względu na typ kojca i warunki środowiskowe. Prosięta pochodzące od tych loch charakteryzowały się większą masą ciała i lepszą zdrowotnością. Obiecujące wyniki uzyskano prowadząc badania nad utrzymywaniem trzody chlewnej w systemie familijnym. Polega on na wspólnym utrzymaniu loch z prosiętami a później warchlakami w obecności knura. Otrzymane wyniki pozwalają stwierdzić, że familijny odchów loch, prosiąt i warchlaków sprzyja osiąganiu lepszych wyników produkcyjnych, takich jak przyrosty dobowe masy ciała, wykorzystanie paszy oraz skrócenie okresu międzymiotu poprzez krycie loch w czasie laktacji. Postępowanie takie może przynieść w praktyce wymierne korzyści – szczególnie w zakresie poprawy dobrostanu i efektywności rozrodu. W innych badaniach stwierdzono, że podanie tucznikom 100 j.m. prolaktyny przed transportem do zakładów mięsnych korzystnie wpływa na obniżenie reakcji zwierząt na czynniki stresogenne wywołane obrotem przedubojowym. Ma to swoje odzwierciedlenie w poprawie jakości mięsa pozyskiwanego od takich świń, określonego na podstawie jego kwasowości i przewodności elektrycznej.
W ramach problematyki związanej z warunkami utrzymania drobiu podjęto badania nad określeniem reakcji behawioralnej, produkcyjnej i fizjologicznej kurcząt brojlerów zasiedlanych zaraz po wyjściu z klujnika na zróżnicowaną temperaturę odchowu do 21 dnia. Zastosowanie w odchowie obniżonej temperatury spowodowało znaczny spadek śmiertelności ptaków, natomiast podwyższona temperatura wpłynęła na wzrost udziału padnięć. Następnie oceniano wpływ sprężonego kwasu linolowego (CLA) na fizjologiczne mechanizmy warunkujące procesy lipogenezy u kurcząt brojlerów w różnych warunkach termicznych odchowu. Uzyskane wyniki wskazują, że CLA w dawce 1% podawany kurczętom brojlerom wystawionym na działanie podwyższonej temperatury otoczenia wywołuje zmiany zawartości hormonów związanych z metabolizmem lipidów i obniża depozycję tłuszczu.
Prowadzono również badania nad poprawą dobrostanu samic królików utrzymywanych w klatkach ściołowo i bezściołowo przy zastosowaniu różnego typu skrzynek wykotowych. Uzyskane obserwacje wskazują, że przy utrzymaniu ściołowym nie ma konieczności stosowania wykotnic. Jednak prowadząc intensywny lub średniointensywny system krycia należy zastanowić się nad możliwością umieszczenia w klatkach drewnianych półek. W warunkach chowu klatkowego bezściołowego najwyższe wyniki odchowu młodych uzyskano w klatkach wyposażonych w drewniane skrzynki wykotowe. Analiza zachowania królicząt przy różnej obsadzie klatek wykazała, że najmniej agresywne były zwierzęta utrzymywane w grupach po 2 i 3 sztuki.
Realizowano także prace nad wpływem metod wychowu fermowego i czynników środowiskowych na właściwości mechaniczne, masywność, proporcje kształtu oraz zawartość wapnia i fosforu w muszlach ślimaków z gatunku Helix aspersa i Helix pomatia. Zauważono, że muszle Helix aspersa dojrzewającego już w pierwszych 5-7 miesiącach życia ulegają wielokrotnie częściej zniszczeniu w technologicznych procesach ich mechaniczno-chemicznego czyszczenia niż mocne muszle 2-3 letniego i starszego winniczka znajdującego się tradycyjnie w obrocie handlowym. Wyrażona była zależność wytrzymałości mechanicznej muszli od czynników mikroklimatycznych czyli od temperatury i wilgotności powietrza. Wzrost wytrzymałości muszli był związany ze wzrostem temperatury powyżej 22oC.

Zagadnienie badawcze 42
„Ekologiczna i zrównoważona produkcja zwierzęca”
Kierownik: dr inż. Ewa Sosnówka-Czajka

Realizowana problematyka badawcza dotoczyła dostosowania technologii żywienia i utrzymania zwierząt gospodarskich do warunków rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego.
Bardzo ważną kwestią jest opracowanie norm i systemów żywienia zwierząt w ramach rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego w oparciu o pasze gospodarskie możliwe do produkcji w warunkach klimatycznych Polski. Zastosowany system żywienia zwierząt gospodarskich wpływa zdecydowanie na jakość pozyskiwanych produktów, co ma istotne znaczenie w produkcji ekologicznej.
W ramach problematyki związanej z opracowaniem ekologicznego żywienia loch i tuczników oraz określeniem jego wpływu na produkcyjność i jakość wieprzowiny podjęto badania nad zagadnieniem stosowania różnych źródeł pasz objętościowych, dodatków ziołowych oraz enzymatycznych w ekologicznym żywieniu tuczników. Kiszonka z traw podana tucznikom do woli spowodowała obniżenie przyrostów dziennych i zwiększone zużycie paszy na przyrost 1 kg masy ciała w porównaniu do tuczników żywionych paszami pełnoporcjowymi. Natomiast zastosowana do woli kiszonka z całych roślin kukurydzy umożliwiła osiągnięcie porównywalnych przyrostów z tucznikami żywionymi mieszankami przemysłowymi. Stwierdzono, że dodatek ziół w ilości 0,5% do pasz objętościowych wiązał się z poprawą przyrostów dziennych i zmniejszył zużycie paszy na przyrost 1 kg masy ciała. Tuczniki żywione ekologicznie, otrzymujące w paszy enzymy (betaglukanazę, ksylanazę i cellulazę) przyrastały w pierwszym okresie tuczu o ok. 4% szybciej niż tuczniki żywione paszami pełnoporcjowymi oraz trawiły lepiej białko i włókno surowe niż zwierzęta pozbawione dodatku enzymu w paszy. Tusze zwierząt żywionych ekologicznie uzyskały korzystniejszą ocenę poubojową niż tuczniki żywione mieszankami pełnoporcjowymi. Tusze ekologiczne charakteryzowały się lepszą mięsnością i cieńszą słoniną, zaś mięso cechowało się lepszą barwą w skali Huntera, a słonina wyższą zawartością pożądanych z punktu widzenia dietetycznego nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza z grupy n-6 i n-3, jak i korzystniejszym stosunkiem MUFA/SFA oraz PUFA/SFA. Natomiast w surowicy krwi tuczników żywionych ekologicznie stwierdzono niższą zawartość mocznika.
Obiecujące wyniki uzyskano prowadząc badania nad oceną efektywności produkcji mięsa od krów mamek rasy simental, hereford i limousine w warunkach ekstensywnego żywienia pastwiskowego oraz określeniem wpływu dawek pokarmowych zróżnicowanych pod względem rodzaju paszy objętościowej a także intensywności żywienia w końcowym okresie opasania na właściwości dietetyczne mięsa buhajków ras mięsnych. Stada krów mamek simentalskich, limousine oraz hereford wraz z urodzonymi cielętami przebywały w okresie od 15 maja do 30 października na pastwisku. Stosowano wypas całodobowy bez dodatkowego dokarmiania. Po zakończeniu wypasu cielęta w wieku 6-7 miesięcy odłączono od matek, jałówki przeznaczono na remont stada a buhajki do dalszego opasu. Przed wypędem zwierząt na pastwisko oraz po zakończeniu wypasu określono masę ciała i kondycję krów (w 5-punktowej skali BSC) oraz masę ciała cieląt. Przed i w trakcie wypasu przeprowadzono ocenę składu botanicznego runi pastwiska, szacując procentowy udział poszczególnych gatunków roślin w runi. Wykonano także analizę hodowlaną stada krów mamek, ze szczególnym uwzględnieniem uzyskiwanych wskaźników rozrodczych, zdrowotnych i kondycji.
Opracowując ekologiczny system utrzymania i żywienia gęsi owsianych, z uwzględnieniem jego wpływu na wydajność rzeźną oraz jakość pozyskiwanego mięsa i tłuszczu wykazano korzystny wpływ warunków utrzymania i żywienia paszami produkowanymi w systemie rolnictwa ekologicznego na przyrosty masy ciała gęsi, zużycie paszy treściwej i zielonki, grubość mięśni piersiowych, masę tuszki i zwiększenie wydajności rzeźnej w porównaniu do tradycyjnego systemu utrzymania gęsi owsianych.
Istotnym elementem ekologicznej i zrównoważonej produkcji zwierzęcej jest zdrowotność zwierząt oraz ich naturalna odporność na różnego rodzaju infekcje.
Prowadzono również badania nad wpływem systemu utrzymania na kształtowanie się sprawności immunologicznej kurcząt brojlerów. Kurczęta utrzymywane w baterii klatek charakteryzowały się lepszymi przyrostami, wyższą końcową masą ciała oraz mniejszym udziałem padnięć w porównaniu do ptaków odchowywanych na ściółce. Brojlery utrzymywane w baterii klatek jak i na ściółce charakteryzowały się podobnym % udziałem śledziony i grasicy w stosunku do masy ciała a także zbliżonym poziomem kompleksu immunoglobulinowego, płytek krwi, monocytów, limfocytów jak i heterofilii. Stwierdzono, że system utrzymania ptaków wpłynął na wyniki produkcyjne kurcząt brojlerów, natomiast nie wykazano wpływu systemu odchowu na reakcje układu odpornościowego, z wyjątkiem wzrostu masy torby Fabrycjusza w 6 tygodniu odchowu u ptaków utrzymywanych w baterii klatek.

Zagadnienie badawcze 43
„Wpływ technologii chowu na kształtowanie środowiska”
Kierownik: dr inż. Jacek Walczak

W minionym okresie sprawozdawczym problematyka prac realizowanych w zakresie tego zagadnienia badawczego, koncentrowała się w dwóch obszarach badań. Pierwszy dotyczył ustalenia aktualnego poziomu zagrożenia środowiska naturalnego wynikającego z prowadzenia produkcji zwierzęcej oraz wypracowaniu metod eliminacji tych skażeń. W związku z istnieniem dwóch podstawowych dróg oddziaływania produkcji zwierzęcej na środowisko, podjęte badania dotyczyły w konsekwencji emisji gazowych z budynków inwentarskich oraz depozycji odchodów w agroekocenozach. Drugi obszar obejmował prace badawcze nad oddziaływaniem czynników środowiska na zwierzęta gospodarskie.
W ramach badań nad wpływem chowu zwierząt na środowisko kontynuowano i ukończono prace nad zastosowaniem metod biofizykochemicznych w eliminacji odorów z produkcji trzody chlewnej. Wprowadzenie różnego rodzaju rozwiązań, znacznie obniżyło uciążliwość takich obiektów. Wykorzystano tu: jonizację powietrza pomieszczeń w celu zmiany struktury cząstek odorów, sole wapniowe, glinokrzemiany, preparaty mikrobiologiczne jako dodatki ściołowe, bio i elektro filtry powietrza do jego oczyszczania oraz dodatki żywieniowe wpływające na poprawę strawności azotu i fosforu zawartych w paszy.
Inna część zagadnienia dotyczyła określenia wielkości emisji szkodliwych frakcji gazowych powietrza powstałych w różnych systemach utrzymania bydła oraz możliwości ich redukcji. Badania objęły między innymi takie gazy jak metan, tlenki azotu i amoniak współodpowiedzialne za powstawanie kwaśnych deszczy, efektu cieplarnianego i dziury ozonowej. Po ustaleniu wielkości emisji z różnych systemów utrzymania, zastosowano tu ściołowe dodatki mineralne i preparaty mikrobiologiczne, co dało znaczne ograniczenie emisji amoniaku i tlenków azotu. Wprowadzając szereg dodatków żywieniowych uzyskano znaczne ograniczenie emisji metanu. Oddziaływały one z jednej strony na drodze fizycznej, obniżając napięcie powierzchniowe, z drugiej zmniejszając aktywność mikroflory.
Drugą drogą oddziaływania chowu na środowisko jest rolnicza utylizacja odchodów zwierząt. Wymaga ona jednak badań zarówno w zakresie emisji gazowych, jak i zakresu oraz ilości deponowanych w środowisku glebowym biopierwiastków. Istotne zagrożenie stanowi tu produkcja drobiarska. Dlatego w okresie sprawozdawczym kontynuowano i zakończono badania nad opracowaniem efektywnych metod utylizacji odchodów kurzych z klatkowego systemu utrzymania. Ich celem było uzyskanie metod pozwalających na bezpieczne stosowanie pomiotu jako nawozu organicznego. Osiągnięto to poprzez wzbogacanie pomiotu w zawartość węgla oraz jego przetwarzanie w oparciu o dodatki mineralne i mikroflorę na drodze kompostowania. W składzie kompostów wykorzystano obok pomiotu, trociny z drzew iglastych, słomę, szlamy poolejowe, torf, Humokarbowit, Biosan KZ, węglan wapnia oraz dżdżownice kalifornijskie. Wyniki badań wskazały na zasadniczą rolę warunków termicznych w ukierunkowaniu przemian biochemicznych kompostów, skutkującą różną dostępnością biogenów.
W omawianym zakresie kontynuowano także badania nad utylizacją odchodów pochodzących od zwierząt futerkowych przy wykorzystaniu procesów biologicznej transformacji materii organicznej zachodzących w czasie kompostowania. Podjęty problem jest tym bardziej istotny, iż obok środowiskowego zagrożenia odchodami zwierząt futerkowych, są one niechętnie zagospodarowywane rolniczo ze względu na słaby efekt nawozowy. Podjęte prace zmierzają, zatem do poprawy dostępności związków biogennych jednocześnie monitorując emisje gazowe oraz kierunki procesu transformacji form biogenów. Głównym sposobem zmiany formy związków azotu i fosforu jest dodatek łatwo dostępnego węgla organicznego pochodzącego ze słomy i trocin.
Drugi z wymienionych obszarów badań zagadnienia reprezentowany był przez cztery tematy. Pierwszy z nich dotyczył wpływu optymalizacji mikroklimatu brojlerni w czasie wysokich temperatur na produkcyjność kurcząt. Głównym przedmiotem badań było tu określenie efektywności zastosowania gruntowo-powietrznego wymiennika ciepła. Zakończone badania wykazują jego wysoką przydatność w obniżaniu temperatury w okresie letnim, a także zimowym. Porównywalne inne sposoby regulacji ochładzania wykazują znacznie niższą efektywność. Zrealizowany temat był przedmiotem obronionej rozprawy doktorskiej.
W zakresie czynników mikroklimatycznych prace koncentrowały się również nad wpływem źródła promieniowania podczerwonego na preferencje i wskaźniki fizjologiczne prosiąt ssących. Porównaniu poddano tu ogrzewanie podłogowe, promienniki żarowe, oraz ceramiczne. Oceniano tu nie tylko uzyskane temperatury, ale również ich rozkład, także obrazy termograficzne tych źródeł podczerwieni. Preferencje zwierząt oceniano na podstawie obserwacji behawioralnych oraz testów prostego wyboru.
Zakończone badania nad wpływem systemów utrzymania na zużycie wody przez bydło doprowadziły do uzyskania bardzo ciekawych statystyk, wskazujących na korelacje nie tylko między systemami a zużyciem, ale także między wydajnością krów oraz ich poziomem żywienia. Bardzo interesujące dane uzyskano stosując poidła w hali udojowej. Wykazano, że taka modernizacja niweluje zaburzenia behawioralne na tle dostępności do poideł w oborze po przejściu krów z hali udojowej.
Określenie wpływu odnawialnych źródeł ciepła na zanieczyszczenie powietrza w budynkach dla zwierząt jest przedmiotem badań spinających oba wymienione obszary zagadnienia. Porównaniu poddane były tu takie nośniki energii jak słoma, drewno, olej opałowy, miał węglowy. W trakcie badań stwierdzono duże zróżnicowanie ilości emitowanych związków siarki i azotu, zależne od rodzaju użytego paliwa. Różnice dotyczą także pozostałych gazów.

Zagadnienie badawcze 44
„Ekonomiczna i organizacyjna efektywność produkcji zwierzęcej”
Kierownik: prof. dr hab. Stanisława Okularczyk

Badanie zyskowności produkcji mleka żywca wołowego i wieprzowego wykazało, że opłacalność produkcji mleka ściśle wiązała się z wydajnością krów, jakością mleka i jego ceną oraz udziałem pasz własnej produkcji. Stwierdzono, że w fermach koszty tuczu świń wyższe są o około 43% niż w gospodarstwach rodzinnych. Ustalono, że dolnym progiem opłacalnej produkcyjności krów jest wydajność 4300 kg mleka. Niższa mleczność od tej, zazwyczaj przynosi straty. Czynnikiem najbardziej obniżającym zyskowność jest produkcja oparta na paszach z zakupu.
Ustalono minimalną progową reprodukcyjność życiową krów i loch gwarantującą amortyzację stada podstawowego. „Amortyzacja” krów następuje po 6-ciu laktacjach a macior po 7-miu miotach.
Badanie wpływu skali produkcji na koszty i zyskowność tuczu świń oraz chowu krów wykazało, że minimalna skala produkcji żywca wieprzowego przynosząca parytet dochodowy wynosi obecnie od 465 do 680 tuczników. W produkcji mleka natomiast parytetowy dochód rolniczy uzyskuje się przy obsadzie od 11 do 18 krów o średniej wydajności krajowej.
Stwierdzono, że środki do produkcji zwierzęcej drożeją rocznie od 18 do 45% natomiast cena żywca wieprzowego wzrosła średnio o 31%, wołowego o 18% a mleka nieznacznie, tylko o 3%.
W ocenie ekonomicznej efektywności produkcji owczarskiej w Małopolsce i na Podkarpaciu stwierdzono, że niskie ceny skór, wełny i żywca oraz za niska skala produkcji są czynnikami małej dochodowości gospodarstw o tym kierunku specjalizacji. Pomimo to odnotowano pewne ożywienie produkcji owczarskiej ze względu na opłacalny tucz jagniąt na eksport.
Przeanalizowano 8 wyników badań zootechnicznych pod kątem prognozowania ich opłacalności po zastosowaniu w praktyce. Stwierdzono, że po ich wdrożeniu nastąpi wzrost opłacalności od 3,9 do 23%.
W badaniach relacji cen surowców do cen detalicznych produktów zwierzęcych stwierdzono, że najwyższe korzyści z tych cen czerpie handel i przetwórstwo. Producenci surowców pochodzenia zwierzęcego uzyskują znacznie mniej z ceny detalicznej niż farmerzy większości krajów UE.
W II-gim etapie badań opłacalności zintegrowanej i ekologicznej produkcji żywca wołowego zgromadzono dane o kosztach roślin paszowych uprawianych ekologicznie w gospodarstwach prywatnych. Są to gospodarstwa o dużym udziale trwałych użytków zielonych (średnio 49,2%) o przeciętnej wielkości 12,4 ha. Charakteryzują się one wysoką ziemiochłonnością (0,83 ha na 1 szt. bydła opasowego) a plony roślin paszowych są tam niższe od uprawianych konwencjonalnie od 12 do 48%.
Badając efektywność ekonomiczną jakości surowców stwierdzono wysokoistotną korelację pomiędzy opłacalnością chowu zwierząt a ich cechami jakościowymi oraz klasami sprzedawanych surowców pochodzenia zwierzęcego.
W tuczu trzody chlewnej i produkcji mleka krowiego oraz bydła mięsnego stwierdzono istotną różnicę w opłacalności chowu zwierząt między sektorami na korzyść gospodarstw rodzinnych. Najwyższa jest zyskowność produkcji w specjalistycznych gospodarstwach prywatnych stosujących pasze własne. Stwierdzono około 28% wzrost zyskowności tuczu świń w 2004 w porównaniu z 2003 r. oraz nieznaczny wzrost opłacalności produkcji mleka i żywca wołowego.

B)

Opracowano:
• efektywną metodę optymalizacji mikroklimatu pomieszczeń dla drobiu w okresie letnim, poprzez zastosowanie rurowego gruntowo-powietrznego wymiennika ciepła,
• estymatory zużycia wody w zależności od systemu utrzymaniu oraz produkcyjności bydła mlecznego,
• metody optymalizacji zużycia wody w utrzymaniu bydła mlecznego,
• wzorce emisji odorów z utrzymania bydła i tuczników,
• metody redukcji emisji odorów z utrzymania bydła i trzody chlewnej,
• załącznik do rozporządzenia MRiRW pt.: „Sposób obliczania rocznej zawartości azotu w nawozach naturalnych”.
• Zbadano i ustalono koszty składników pokarmowych zawartych w paszach oraz opracowano zasady substytucji pasz, która prowadzi do poprawy opłacalności hodowli i chowu zwierząt.
• Ustalono wielkości obsady krów, loch, tuczników i bydła opasowego przynoszące parytet dochodowy. Obsady te mają charakter normatywów i wykorzystywane są w projektowaniu i restrukturyzacji gospodarstw.
• Ustalono ziemiochłonność chowu krów, opasu bydła i tuczu świń. Jej wskaźniki są wykorzystywane w kompleksowej organizacji gospodarstw specjalistycznych.
• Określono progowe produkcyjności zwierząt przynoszące opłacalną produkcję, poniżej której rolnik ponosi straty.
• Ustalono minimalną progową reprodukcyjność macior i krów gwarantującą amortyzację stada podstawowego. Dla zwiększenia opłacalności stada podstawowego konieczna jest maksymalizacja czasu jego użytkowania i płodności samic.
• Stwierdzono wysokoistotną korelację pomiędzy wielkością dochodów rolniczych a jakością sprzedawanych surowców pochodzenia zwierzęcego. Zależność ta jest szeroko upowszechniana.
• Zbadano relacje cen skupu mleka, żywca wołowego i żywca wieprzowego do cen detalicznych przetworów mlecznych wołowych i wieprzowych. Stwierdzono, iż te relacje drastycznie różnicują dochody rolników, przemysłu przetwórczego i handlu.

KIERUNKU 5
„JAKOŚĆ SUROWCÓW I PRODUKTÓW POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO”

A) OMÓWIENIE
B) OSIĄGNIĘCIA

A)

Zagadnienie badawcze 51
„Genetyczne i środowiskowe uwarunkowania jakości uzyskiwanych surowców i produktów pochodzenia zwierzęcego”
Kierownik: prof. dr hab. Mariusz Pietras

W badaniach nad zależnością pomiędzy genotypem, wynikami produkcyjnymi a jakością tuszek określano wpływ wieku na jakość mięsa kurcząt Hubbard i Cobb odchowywanych do 2,5 kg masy ciała. Kurczęta ubijano w 35, 38 i 42 dniu życia. Stwierdzono, że w grupie genetycznej Hubbard najwyższą wydajnością rzeźną cechowały się kurczęta, które osiągnęły masę ciała 2.5 kg w wieku 35 dni. Umięśnienie kurcząt było zbliżone w poszczególnych przedziałach wiekowych. Wykazano, że wraz z wiekiem zwiększała się kwasowość mięśni piersiowych 15 min. po uboju. Największym stratom podczas schładzania odznaczały się tuszki 35 dniowych ptaków.
W doświadczeniu na świniach ras wielka biała polska, puławska i linii 990 oceniano wpływ paszy wzbogaconej w oleje roślinne na cechy tuczne, rzeźne i jakość mięsa. Ocena obejmowała kontrolę przyrostów masy ciała, zużycie paszy, ocenę tusz pod kątem otłuszczenia i umięśnienia. W polędwicy i szynce określano odczyn, natężenie barwy i wodochłonność. Stwierdzono, że 6% dodatek oleju nie wpłynął na cechy tuczne świń wbp. W obrębie rasy puławskiej i linii 990 obserwowano skrócenie dni tuczu do masy 100 kg, zwiększenie przyrostów dziennych, procentowego udziału mięsa w tuszy i powierzchni oka polędwicy.
Kontynuowano badania nad poprawą jakości okrywy włosowej, wskaźników użytkowości rozpłodowej i wzrostu młodych poprzez krzyżowanie norek różnych typów. Stwierdzono, że norki standardowe typu amerykańskiego cechowały się lepszymi wynikami użytkowości rozpłodowej w porównaniu do norek scanblack i ich krzyżówki. Posiadały również lepszą gęstość okrywy. Potomstwo uzyskane w wyniku skrzyżowania samców typu amerykańskiego z samicami scanblack posiadały zdecydowanie skrócony włos w stosunku do materiału wyjściowego.
W badaniach nad wpływem wybranych czynników środowiskowych na jakość tuszek i mięsa kurcząt brojlerów porównano efekty oddziaływania dwóch rodzajów przerywanych programów świetlnych (4S:2C oraz 3S:1C) w stosunku do programu standardowego (23S:1C) na wskaźniki użytkowości kurcząt Ross 308 i Hybro G. Stwierdzono, że przerywane oświetlenie zwiększa masę ciała kurcząt, obniża zużycie paszy i zmniejsza otłuszczenie tuszek. System oświetlenia nie miał wpływu na cechy organoleptyczne mięsa.
Kontynuowano badania nad wpływem różnych poziomów nawożenia stawów obornikiem bydlęcym na intensywność pobierania zooplanktonu oraz różnych form rozwojowych owadów i skorupiaków wchodzących w skład bentosu i peryfitonu zoocenoz stawowych. Stawy doświadczalne nawożono obornikiem w ilościach 75q/ha i 1500 q/ha. Kontrolę stanowił staw nienawożony. Stwierdzono korzystny wpływ obornika na wzrost ryb i współczynnik wygrzbiecenia. Wzrost gammaglobulin we krwi korelował z masowym pojawianiem się planktonu zwierzęcego. Wykazano również zwiększanie się zawartości witaminy E w mięśniach ryb wraz ze wzrostem dawek obornika.
Zakończono badania nad ograniczeniem stopnia występowania sfilcowania okrywy włosowej u lisów polarnych i jenotów. Wyniki badań wskazują, że sfilcowanie włosów i uszkodzenia pogłębiają się w miarę rozwoju okrywy zimowej. Parametry wielkości skór jenocich maleją wraz ze stopniem ich uszkodzenia. Okrywa włosowa lisów charakteryzuje się miękkim włosem pokrywowym, najgrubszym włosem puchowym o niskiej gęstości oraz najcieńszą tkanką skórną. Stwierdzono, że zestawienie stada rodzicielskiego w oparciu o wyniki oceny fenotypowej poprawia jakość uzyskiwanego materiału futrzarskiego.
Zakończono badania nad jakością oscypków wytwarzanych wg tradycyjnej technologii. Stwierdzono decydujący wpływ higieny pozyskiwania mleka na zawartość bakterii i miano coli. Korzystniejsze wskaźniki mikrobiologiczne wykazywało mleko uzyskiwane od stada owiec dojonych w dojarni. Wykazano, że profil kwasów tłuszczowych i niektórych lotnych związków organicznych, odpowiedzialnych za jakość i wartość sensoryczną oscypków uzależniony jest od składu florystycznego pastwisk. Określono podstawowe parametry tradycyjnej technologii wytwarzania oscypków.
Zakończono badania nad wpływem systemu żywienia i białka o wysokiej zawartości aminokwasów siarkowych na jakość puchu i pierza gęsi. Zastosowanie ekstensywnego żywienia ptaków przeznaczonych do hodowli zwiększyło uzysk pierza w pierwszym podskubie. Nie stwierdzono natomiast wpływu systemu żywienia i rodu gęsi na zawartość puchu w pierzu, piór niedojrzałych, zawartość wody, aminokwasów siarkowych i wartości tlenowej pierza. Żywienie gęsi w okresie spoczynku mieszanką z udziałem śruty rzepakowej jako źródła aminokwasów siarkowych w niewielkim stopniu wpłynęło na wzrost masy uzyskanego pierza i nie miało wpływu na zawartość puchu w pierzu.

Zagadnienie badawcze 52
„Kształtowanie wartości dietetycznej produktów zwierzęcych na drodze żywieniowej”
Kierownik: prof. dr hab. Franciszek Brzóska

Określano stopień syntezy sprzężonego kwasu linolowego (CLA) w przewodzie pokarmowym królików i jego zawartości w mięsie króliczym. Uzyskane wyniki wskazują, że nienasycone kwasy tłuszczowe ulegają biouwodorowaniu w trakcie przesuwania się treści w przewodzie pokarmowym królików. W jelicie ślepym może mieć miejsce synteza izomerów kwasu linolowego. Wprowadzenie trawy łąkowej do diety królików złożonej z pełnoporcjowej mieszanki geanulowanej nie zwiększało zawartości CLA w treści jelita ślepego i lipidach mięsa. Olej słonecznikowy wprowadzony do mieszanek paszowych jako źródło kwasu linolowego wywołał tendencję do wzrostu zawartości izomeru c9-t11 w lipidach mięśni nóg królików. Na podstawie badań można przyjąć, że synteza CLA u królików zachodzi głównie w jelicie ślepym. Podawanie królikom trawy pastwiskowej jako substratu do syntezy CLA nie spowodowała wzrostu jego zawartości w mięśniach nóg, natomiast podawanie oleju słonecznikowego zwiększyło jego zawartość od 8 do 20% w porównaniu do grupy kontrolnej. Przeciętna zawartość izomerów CLA cis 9 trans 11 w mięsie nóg wynosiła 0,024 % sumy kwasów, co przy 3,5% tłuszczu w tkance mięsnej daje 0,74 mg CLA w 100 g świeżej tkanki mięśni.
W badaniach na krowach określano, czy podawanie w okresie laktacji nienasyconych kwasów tłuszczowych w postaci olei roślinnych wpłynie na zwiększenie zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w mleku, a także sprzężonego kwasu linolowego (CLA) w mleku. Krowom w pierwszej połowie laktacji otrzymującym dietę okresu zimowego podawano 1,35 % pobrania suchej masy (320 g) dziennie oleju rzepakowego, sojowego, lnianego i słonecznikowego. Oleje podawano na nośniku otrąb pszennych. Nie stwierdzono ujemnego wpływu olei na wydajność krów i skład mleka. Nie stwierdzono znaczącego wpływu olei na wzrost zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w mleku, co dowodzi, że nienasycone kwasy tłuszczowe uległy w żwaczu procesowi uwodorowania. W mleku krów stwierdzono poziom izomerów kwasu CLA dwukrotnie wyższy jak w innych badaniach, w których nie stosowano olei. Najwyższy wzrost zawartości CLA w mleku izomerów cis 9 trans 11 uzyskano na oleju rzepakowym i słonecznikowym i był on o 20% wyższy jak na oleju lnianym i sojowym. Przeciętna zawartość CLA w mleku krów wynosiła 1,2 g/100 g kwasów tłuszczowych tj. około 1,0 g/100 g masła. Daje to 8-10 g kwasu CLA wydalanego w mleku w cyklach dobowych.
Prowadzono badania celem określenia wpływu olei roślinnych podawanych buhajkom w wieku cielęcym na wzrost i wartość kulinarną mięsa. Gorsze efekty wzrostu cieląt uzyskano stosując w żywieniu zwierząt diety zawierające dodatek oleju rybnego.
W doświadczeniu na świniach porównywano działanie syntetycznego przeciwutleniacza BHT z przeciwutleniaczami naturalnymi zawartymi w ekstraktach roślinnych, na wyniki tuczu, cechy poubojowe oraz jakość mięsa. Badania wykonano na tucznikach mieszańcach wielorasowych utrzymywanych i żywionych indywidualnie. W drugiej połowie tuczu zwierzęta otrzymywały mieszanki paszowe wzbogacone o dodatek kwasu galusowego (50 i 100 mg/kg), ekstraktu z szałwi (400 i 800 mg/kg) i ekstraktu z pokrzywy (500 i 1000 mg/kg). Ekstrakt z szałwi zwiększył przyrosty, a z pokrzywy obniżył przyrosty masy ciała. Ekstrakty roślinne obniżyły w krwi zawartość lipidów całkowitych i trójglicerydów, a zwiększyły w mięsie zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Mięso tuczników otrzymujących ekstrakt z pokrzywy podlegało w większym stopniu procesom utleniania, natomiast kwas galusowy i ekstrakt z szałwi okazały się powstrzymywać procesy utleniania, szczególnie kiedy stosowano je w mniejszych dawkach.
W celu określenia wpływu rasy owiec oraz poziomu białka i energii w dawce pokarmowej na ilość i jakość mleka oraz jego przydatność do produkcji serów oceniono mleczność owiec fryzyjskich, merynosa i owiec krzyżówek owcy fryzyjskiej z 25% merynosa. Najwyższą produkcję mleka uzyskano od maciorek mieszańców, nieznacznie niższą od owiec fryzyjskich i znacznie niższą od merynosów. Nie stwierdzono różnic między grupami owiec w jakości technologicznej mleka oraz składzie i jakości produkowanych serów. Przy produkcji sera dojrzewającego wyższy wydatek masy sera uzyskano z mleka merynosów.
Rozpoczęto badania których celem jest określenie wpływu 0, 1 i 2% mieszanki ziołowej podawanej w mieszance treściwej na jakość mleka, w tym jakość cytologiczną i mikrobiologiczną. Założono, że podawanie mieszanki składającej się z 7 ziół (rumianek pospolity, krwawnik pospolity, rzepik pospolity, pokrzywa zwyczajna, babka lancetowata, dziurawiec zwyczajny i przywrotnik pasterski) obniży poziom komórek somatycznych, leukocytów, bakterii kwaszących i chorobotwórczych w mleku). Wstępne wyniki pozwalają na stwierdzenie, że dodatek 2% mieszanki ziół do paszy treściwej zwiększa wydajność krów i poprawia jakość mleka. Może być to wynikiem stymulacyjnego wpływu specyficznych substancji zawartych w ziołach o charakterze leczniczym, w tym korzystnie oddziałujących na nabłonek komórek pęcherzykowych gruczołu mlekowego, co zmniejsza liczbę komórek somatycznych i bakterii ogółem w mleku.
Określano wpływ olei roślinnych (palmowego, lnianego, rzepakowego i słonecznikowego) podawanego tucznikom w ilości 3% suchej masy dawki pokarmowej, na przyrosty masy ciała, skład chemiczny i wartość dietetyczną mięsa wieprzowego.
Rozpoczęto badania nad wpływem stosowania w mieszankach paszowych mączki rybnej z różnymi poziomami witaminy E od 22 dnia życia dla kurcząt rzeźnych. Badania uwzględniają trwałość kwasów tłuszczowych zawartych w mięśniach.




B)
• Wykazano, że wskaźniki technologiczne mięsa kurcząt brojlerów zależne są od wieku, w którym ptaki osiągnęły masę 2,5 kg.
• Stwierdzono korzystny wpływ 6% dodatku olejów o wysokiej zawartości kwasu linolowego i linolenowego na cechy tuczne i rzeźne świń rasy puławskiej i linii 990.
• Stwierdzono korzystny wpływ przerywanego oświetlenia w odchowie kurcząt brojlerów na parametry wzrostu i otłuszczenie tuszek.
• Wykazano, że nawożenie stawów obornikiem polepsza wyniki odchowu karpi poprzez zwiększenie dostępności pokarmu naturalnego.
• Wykazano, że wprowadzenie do praktyki hodowlanej selekcji oraz doboru lisów polarnych i jenotów pod kątem występowania wad okrywy umożliwi pozyskiwanie lepszych jakościowo skór o prawidłowej strukturze włosa.
• Ustalono parametry mleka owczego i cech organoleptycznych oscypków produkowanych na Podhalu niezbędne przy opracowywaniu wniosku producentów o rejestrację produktu regionalnego pod nazwą oscypek.
• Wykazano, że podskubywanie gęsi w okresie wychowu i dorosłych w okresie spoczynku pozwala na obniżenie kosztów utrzymanie ptaków.
• Wykazano, że skład kwasów tłuszczowych lipidów mięśni nóg królików jest zależny od ich profilu w dawce pokarmowej.
• Wykazano, że kwas galusowy i wodny ekstrakt z szałwi powstrzymują proces utleniania kwasów tłuszczowych w mięsie wieprzowym.
• Wykazano, że najwyższą produkcją mleka charakteryzowały się owce mieszańce rasy fryzyjskiej z 25% udziałem krwi merynosa, a zdecydowanie najniższą rasa merynos. Nie stwierdzono różnic w jakości technologicznej mleka trzech ras i jego przydatności do produkcji serów.
• Stwierdzono, że mieszanki ziołowe o specyficznym składzie gatunkowym ziół stosowane w ilości 2% pobrania mieszanki treściwej korzystnie wpływają na wydajność mleczną krów, zmniejszając zawartość komórek somatycznych i bakteryjnych w mleku.

CENTRALNE LABORATORIUM

W 2004 roku Centralne Laboratorium Instytutu Zootechniki w Aleksandrowicach wykonało 16437 analiz, w tym 2287 analiz z tytułu zleceń zewnętrznych i projektów badawczych. W ramach nadzoru paszowego wykonano oznaczenia zawartości jodu w 43 próbkach. Analizy wewnętrzne były realizowane w ramach 45 tematów dot. działalności statutowej Instytutu Zootechniki.
Przeprowadzono szkolenie dla pracowników laboratoriów ZHW z zakresu oznaczania dodatków paszowych, wspólnie organizowane przez Krajowe Laboratorium Pasz, Centralne Laboratorium i Instytut Zooprofilaktyki w Teramo (Włochy), w ramach projektu PHARE PL.01.04.05.
Do końca grudnia 2004 r. wykonano zadania związane z utrzymaniem systemu jakości w laboratorium:
W dniach 5-6 maja 2004 r. został przeprowadzony przez Polskie Centrum Akredytacji audyt akredytacyjny. Na podstawie wyników audytu PCA stwierdziło, że Centralne Laboratorium Instytutu Zootechniki posiada udokumentowany i wdrożony system jakości zgodny z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2001 oraz posiada kompetencje techniczne właściwe do wykonywania badań wg wnioskowanego zakresu akredytacji. Zakres ten dotyczy 6 metod analitycznych, obejmujących analizy pasz, tkanki mięsnej i mięsno-warzywnej na zawartość witamin A i E oraz analizy materiałów, mieszanek paszowych i jaj liofilizowanych na zawartość aminokwasów.
Wynikiem pozytywnej oceny systemu jakości było udzielenie Centralnemu Laboratorium akredytacji na okres 19.08.2004 r. – 18.08.2008 r.
Centralne Laboratorium brało udział w 2 badaniach biegłości, organizowanych przez Zakład Analiz Fizykochemicznych SGGW przy współpracy z Stowarzyszeniem RefMat i LGC Promochem Sp. z o.o. oraz Krajowe Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki. Badania obejmowały oznaczenia fosforu, azotu ogólnego, popiołu, tłuszczu, wilgotności, żelaza, magnezu, potasu, sodu, wapnia w konserwie mięsnej i wilgotności, białka ogólnego, popiołu, tłuszczu, włókna, fosforu, wapnia, magnezu, potasu w 2 mieszankach paszowych. Zgodność uzyskanych wyników z wartościami odniesienia była w zdecydowanej większości przypadków bardzo dobra lub dobra. W przypadku oznaczeń włókna w jednej a tłuszczu w drugiej z mieszanek paszowych, uzyskane wyniki nie były zgodne z wartościami odniesienia. W odniesieniu do tych przypadków, wypisano karty niezgodności i podjęto działania wyjaśniające.

KRAJOWE LABORATORIUM PASZ

Krajowe Laboratorium Pasz Instytutu Zootechniki w Lublinie realizowało prace badawcze w ramach działalności statutowej, finansowane z funduszy postępu biologicznego (MRiRW) oraz prowadziło działalność usługową, szkoleniową, wydawniczą i normalizacyjną. Realizowano dwa projekty ze środków pozyskanych z funduszu PHARE.
W ramach projektu PHARE PL01.04.05 zorganizowano dwie konferencje naukowo – techniczne, oraz współorganizowano cztery szkolenia. W ramach działalności wydawniczej wydawano miesięcznik popularnonaukowy Pasze Przemysłowe. Sekretariat Normalizacyjnego Komitetu Technicznego Nr 40 ds. Pasz przygotował projekty robocze, tłumaczenia i weryfikacje projektów norm oraz wdrożył procedury współpracy z CEN. W ramach współpracy z zagranicą KLP uczestniczyło w realizacji dwóch programów z funduszu PHARE: PL01.04.04 Rolnictwo ekologiczne i PL01.04.05 System kontroli środków żywienia zwierząt.
Wymierne rezultaty realizacji zadań związane są z celami określonymi w programie PHARE PL01.04.05. w szczególności:
• Pozyskanie i uruchomienie aparatury badawczej i sprzętu laboratoryjnego.
• Uruchomienie Krajowego Planu Kontroli Środków Żywienia Zwierząt na rok 2004 r. w zakresie jakości handlowej.
• Opracowanie założeń i budowa systemu jakości w laboratorium KLP. Opracowano podstawowe dokumenty systemu jakości. Przygotowanie do audytu PCA.
• Uczestnictwo w międzynarodowych badaniach międzylaborotoryjnych i potwierdzenie kompetencji laboratorium w przedmiotowym zakresie.
• Przeprowadzenie szkoleń pracowników ZHW i nawiązanie współpracy z laboratoriami nadzoru.
• Współpraca z wojewódzkimi inspektorami nadzoru ds. pasz w zakresie związanym z realizacją krajowego planu kontroli pasz w roku 2004.
Zakres prac usługowych obejmował głównie badanie składu chemicznego materiałów i produktów paszowych. W roku 2004 w KLP wykonano badania analityczne 2664 próbek pasz i 1485 próbek wody, ścieków i gleby, łącznie 4149 próbek.
Wykonano około 9000 analiz materiałów i produktów paszowych i około 13000 analiz wody, ścieków i osadów ściekowych, łącznie około 22000 analiz. W ramach usług badawczych wykonywano także opinie, oceny i ekspertyzy.



BIBLIOTEKA GŁÓWNA

Księgozbiór Instytutu Zootechniki liczy 133 798 woluminów, w tym :
• Książek, druków zwartych 45 269
• Czasopism krajowych i zagranicznych 49 240
• Zbiory specjalne (broszury, odbitki, mapy, maszynopisy itp. 39 289
Biblioteka posiada w swoich zbiorach 2 952 skatalogowanych tytułów czasopism.
W 2004 roku Biblioteka Główna IZ zaprenumerowała 25 tytułów zagranicznych czasopism naukowych, 27 tytułów polskich czasopism naukowych i 1 bazę danych.
W ramach wymiany publikacji naukowych z prawie 200 kontrahentami w 47 krajach świata Biblioteka Główna otrzymała 132 tytułów czasopism.

PROJEKTY BADAWCZE


W roku 2004 w Instytucie Zootechniki realizowano ogółem 185 tematów badawczych, w tym: 116 tematów w ramach działalności statutowej, 25 zadań z zakresu postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej, 2 zadania z zakresu rolnictwa ekologicznego, 1 koordynację projektu badawczego zamawianego oraz 42 projekty badawcze w tym: 8 promotorskich, 7 zadań do projektów badawczych zamawianych, 2 celowe, 24 własne i 1 pracę zleconą przez obcą jednostkę.

PROJEKTY BADAWCZE WŁASNE, PROMOTORSKIE, ZAMAWIANE
REALIZOWANE W 2004 ROKU


1108.6

Identyfikacja i wykorzystanie w selekcji genów markerów związanych z użytkowością tuczną i rzeźną świń.
PBZ-KBN 036/P06/17
4/2001 - 4/2004
dr inż. M. Kamyczek
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 036/P06/2000
Koordynator: prof. dr hab. M. Świtoński AR Poznań
IZ ZD Pawłowice

1116.5
Polimorfizm sekwencji mikrosatelitarnych DNA sprzężonych z genem insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF2) oraz ich związek z mięsnością świń
Promotorski – mgr M. Wrzeska
2 P06D 023 26
2/2004-2/2006
doc. dr hab. B. Rejduch
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

1117.5

Polimorfizm wybranych genów warunkujących mięsność świń rasy wielkiej białej polskiej
2 P06D 025 27
4/2004-4/2007
doc. dr hab. B. Rejduch
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt
1118.5
Profil histochemiczny mięśni i jakość mięsa kurcząt rzeźnych różnych ras i odmian genetycznych
2 P06Z 020 27
4/2004-2/2007
dr inż. K. Połtowicz
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

1420.5
d.
1613.5



Określenie zrealizowanego postępu hodowlanego w mięsności świń na skutek selekcji prowadzonej w oparciu o ocenę przyżyciową
6 P06D 034 21
3/2001 – 2/2004
dr inż. R. Eckert
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

1421.5
d.
1623.5
Analiza wielopokoleniowych trendów kształtowania się wskaźników produkcyjnych i genetycznych w czterech rodach kur nieśnych
Promotorski – mgr inż. J. Calik
3 P06D 046 23
4/2002 – 2/2004
prof. dr hab. S. Wężyk
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

1425.5
d. 1308.5
Opracowanie metody szacowania procentowej zawartości mięsa w tuszy metodą ultrasonograficzną w oparciu o pomiary przyżyciowe i poubojowe
3 P06Z 054 23
4/2002 – 4/2005
dr inż. M. Tyra
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

1426.5
d.
1309.5
Opracowanie metody oceny mięsności świń w oparciu o parametry określone na podstawie dysekcji stosowanej w krajach Unii Europejskiej
3 P06Z 032 23
4/2002 – 4/2005
dr inż. G. Żak
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

1427.7
d. 1420.7
Opracowanie i wdrożenie technologii organicznej produkcji jaj i mięsa drobiowego
Celowy
6 P06 2003 C/05992
42003-2/2006
prof. dr hab. S. Wężyk
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

2110.5
Wpływ włókna pokarmowego na gospodarkę lipidową świń
Promotorski – mgr inż. I. Furgał-Dierżuk
3 P06Z 036 24
2/2003 – 1/2005
prof. dr hab. P. Hanczakowski
IZ Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

2111.8
Skuteczność fitazy u loch prośnych i karmiących
3/2003 – 2/2005
prof. dr hab. J. Urbańczyk
Zlecenie Firmy AB Enzymes Niemcy
IZ Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

2231.5
d.
2418.5


Wpływ aktywnej witaminy D3 oraz formy wapnia w paszy dla kur nieśnych i kurcząt brojlerów na cechy fizyko-chemiczne skorupy jaj i kości piszczelowych
6 P06Z 014 21
4/2001 – 2/2004
prof. dr hab. J. Koreleski
IZ Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

3113.5
Charakterystyka markerów antygenowych białek surowicy krwi u owiec oraz ocena ich przydatności jako wskaźników odporności na stany zapalne gruczołu mlekowego
3 P06D 009 24
2/2003 – 1/2006
dr inż. P. Krzyścin
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3117.5
d.
3112.5
Genetyczna różnorodność populacji koni małopolskich w loci 18 sekwencji mikrosatelitarnych DNA
3 P06D 001 24
1/2003 – 1/2006
dr inż. T. Ząbek
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3206.5
Ocena konserwatyzmu genetycznego chromosomów płci u wybranych gatunków z rodziny Bovidae przy zastosowaniu metod molekularnych
3 P06D 039 24
2/2003 – 1/2006
dr inż. A. Kozubska-Sobocińska
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3208.5
Analiza genów Xist i sekwencji mikrosatelitarnych w aspekcie polimorfizmu i konserwatyzmu genetycznego chromosomów płci u Bovidae
Promotorski – mgr A. Żyga
2 P06D 029 27
4/2004-4/2006
prof. dr hab. E. Słota
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3311.5
Warunki wykorzystania nasienia seksowanego do zapłodnienia in vitro
u bydła.
3 P06D 044 23
4/2002 – 4/2005
prof. dr hab. L. Kątska-Książkiewicz
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3315.5
Klonowanie somatyczne świń z potwierdzoną modyfikacją białek powierzchniowych
PBZ-KBN 048/P05/2001/08
4/2002 – 4/2005
dr M. Skrzyszowska
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 048/P05/2001
Koordynator: prof. dr hab. Z. Smorąg
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3316.5
Określenie warunków długotrwałej hodowli in vitro oocytów z wczesnoantralnych pęcherzyków jajnikowych bydła
1/2003 – 4/2005
prof. dr hab. L. Kątska-Książkiewicz
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 084/P06/2002/4.4
Koordynator: prof. dr hab. J. Strzeżek UWM Olsztyn
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3317.5
Klonowanie świń z wykorzystaniem komórek somatycznych analizowanych w kierunku apoptozy
1/2003 – 4/2005
dr M. Skrzyszowska
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 084/P06/2002/4.2
Koordynator: prof. dr hab. J. Strzeżek UWM Olsztyn
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3319.5
d.
3405.5
Badania wybranych cech transgenicznych świń z ekspresją genu WAP-Fuc
PBZ-KBN 036/P06/16
4/2001 – 4/2004
prof. dr hab. Z. Smorąg
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 036/P06/2000
Koordynator: prof. dr hab. M. Świtoński AR Poznań
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3320.5
d.
3406.5
Uzyskanie transgenicznych królików produkujących białko alr w mleku w połączeniu z mapowaniem wybranych fragmentów genomu królika
3 P06D 007 22
1/2002 – 4/2004
dr inż. J. Jura
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3321.5
d.
3407.5
Uzyskiwanie transgenicznych świń metodami standardowego i wspomaganego wprowadzania informacji genetycznej do genomu zygot i zarodków
PBZ-KBN 048/P05/2001/05
4/2002 – 4/2005
dr inż. J. Jura
Zadanie badawcze realizowane w ramach projektu badawczego zamawianego
nr PBZ-KBN 048/P05/2001
Koordynator: prof. dr hab. Z. Smorąg
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3326.5
Wpływ różnych metod sztucznej aktywacji rekonstytuowanych oocytów świni na potencjał rozwojowy zarodków transgenicznych uzyskanych techniką klonowania
PBZ-MIN-005/P04/2002/6
4/2003-4/2006
dr M. Skrzyszowska
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3327.5
Zawartość lipidów w zarodkach świni oraz możliwość jej regulacji w aspekcie kriokonserwacji
2 P06D 003 26
2/2004 – 2/2007
dr inż. B. Gajda
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

3413.5
d.
3507.5
Wpływ czynników środowiskowych i technologicznych na peroksydację lipidów oraz emisję fotonową z plemników knura
3 P06D 040 24
2/2003 – 2/2006
dr inż. P. Gogol
IZ Dział Biotechnologii Rozrodu, Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt

4105.5


Wpływ nienasyconych kwasów tłuszczowych na kształtowanie się odporności kurcząt brojlerów na stres termiczny
6 P06Z 022 21
3/2001 – 3/2004
dr inż. E. Sosnówka-Czajka
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4107.5


Wychów fermowy ślimaków z rodzaju Helix jako czynnik zmniejszający stan zagrożenia naturalnych populacji winniczka (Helix pomatia)
6 P04G 033 21
3/2001 – 4/2004
prof. dr hab. A. Łysak
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4118.6
d.
4310.6
Wpływ warunków utrzymania lisów polarnych na dobrostan, poziom wskaźników stresogennych oraz użytkowość hodowlaną i produkcyjną
3 P06Z 055 23
4/2002 – 4/2005
dr inż. A. Zoń
ZD IZ Chorzelów
Sp. z o.o.

4124.5
Wpływ barwnych bodźców otoczenia na reakcję behawioralną-produkcyjną świń i drobiu
2 P06Z 012 26
2/2004-2/2007
prof. dr hab. E. Herbut
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4125.5
Wpływ wieku piskląt w czasie zasiedlania budynków i warunków termicznych na dobrostan kurcząt brojlerów
Promotorski – mgr inż. M. Muchacka
2 P06Z 051 27
4/2004-4/2006
prof. dr hab. E. Herbut
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4213.5
Określenie stopnia interakcji organizmu i środowiska w ekologicznym chowie niosek oraz kurcząt rzeźnych utrzymywanych w systemie otwartym
2 P06Z 024 27
4/2004- 4/2007
dr inż. Agata Szewczyk
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4309.5

Wpływ optymalizacji mikroklimatu brojlerni w czasie wysokich temperatur na produkcyjność kurcząt
Promotorski – mgr inż. I. Skomorucha
3 P06Z 016 22
1/2002 – 2/2004
prof. dr hab. E. Herbut
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej


4314.5
d.
4204.5
Wpływ dodatków organicznych i mineralnych na skład chemiczny kompostowanych odchodów drobiowych
Promotorski – mgr inż. W. Krawczyk
3 P06Z 016 23
4/2002 – 4/2004
prof. dr hab. E. Herbut
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

4419.5
Efektywność różnych form integracji poziomej producentów trzody chlewnej
Promotorski – mgr inż. A. Borecka
2 P06Z 075 27
4/2004-4/2006
prof. dr hab. S. Okularczyk
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

5104.5
Wpływ tempa wzrostu na właściwości fizykochemiczne mięsa i budowę histologiczną tkanki mięśniowej świń różnych ras
2 P06Z 033 26
2/2004 – 2/2007
dr inż. B. Orzechowska
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

5111.5
Opracowanie genetycznych i biologicznych podstaw pozyskiwania gęsiego mięsa o cennych walorach kulinarnych i bezpiecznego dla zdrowia konsumenta
2 P06Z 050 027
4/2004-4/2007
prof. dr hab. S. Wężyk
IZ Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

5112.5
Opracowanie biotechnologicznej metody oczyszczania muszli ślimaków jadalnych z gatunku Helix aspewrsa dla przetwórstwa spożywczego oraz metody produkcji wylęgu podchowanego winniczka (Helix pomatia) w celach eksportowych
6 P06 2003 C/06249
3/2004-4/2006
dr inż. M. Ligaszewski
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

5201.6
d.
2209.6


Kształtowanie właściwości dietetycznych i kulinarnych mięsa jagnięcego na drodze genetycznej i żywieniowej
6 P06Z 059 21
4/2001 – 3/2004
doc. dr hab. B. Borys
IZ ZD Kołuda Wielka

5204.5
d.
2214.5
Poprawa wartości dietetycznej oraz zwiększenie stabilności oksydacyjnej lipidów mięsa wieprzowego na drodze żywieniowej
3 P06Z 052 24
2/2003 – 2/2006
dr inż. M. Pieszka
IZ Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

5206.5
d.
2312.5
Wpływ skarmiania kiszonego gniecionego ziarna jęczmienia i kukurydzy, na wydajność krów, wartość odżywczą i przydatność technologiczną mleka do przetwórstwa
3 P06Z 053 24
2/2003 – 1/2006
prof. dr hab. S. Wawrzyńczak
IZ Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej

5212.5
Wpływ nasion różnych odmian lnu i rzepaku oraz oleju rybnego na wyniki odchowu cieląt i jakość mięsa
Promotorski – mgr inż. M. Zymon
2 P06Z 016 26
2/2004 – 2/2006
prof. dr hab. J. Strzetelski
IZ Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa


NAGRODY I WYRÓŻNIENIA


• Dziennik „Rzeczpospolita” w noworocznym wydaniu (1 stycznia 2004) ogłosił swój ranking najważniejszych wydarzeń naukowych w Polsce w roku minionym. Wśród 14 wydarzeń aż dwa miały miejsce w Instytucie Zootechniki: uzyskanie sklonowanego królika i transgenicznego knurka.
Dodać warto, że w tym zaszczytnym towarzystwie instytutów naukowych, tylko Instytut Zootechniki miał dwa osiągnięcia, które zaliczono do najważniejszych polskich wydarzeń naukowych roku.

• Za całokształt działalności naukowej na rzecz krajowej hodowli świn prof. dr hab. Marian Różycki otrzymał tytuł Doktora Honoris Causa Akademii Rolniczej w Szczecinie – 18 czerwca 2004.

• Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie biologii rozrodu zwierząt prof. dr hab. Zdzisław Smorąg wraz z zespołem otrzymał nagrodę specjalną Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - grudzień 2004.

• Podczas targów „Polagra-Farm 2004 Instytut Zootechniki i naukowcy naszego Instytutu zostali uhonorowani szeregiem nagród specjalnych.

• Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z okazji 100 rocznicy oceny wartości użytkowej bydła na ziemiach polskich przyznał Instytutowi Zootechniki medal „Za szczególny wkład w rozwój hodowli bydła w Polsce”.

• Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podczas targów Polagra-Farm 2004 przyznał złoty puchar dla Instytutu za najlepsze stoisko i promocję osiągnięć Instytutu Zootechniki.

• Prof. dr hab. Stanisław Wężyk otrzymał puchar Dyrektora Instytutu Zootechniki za wybitne osiągnięcia w zachowaniu rodzimych ras zwierząt.

Podczas XIX Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych zwierzęta prezentowane przez zakłady doświadczalne Instytutu Zootechniki otrzymały 4 czempionaty i jeden wiceczempionat oraz 10 złotych i 5 srebrnych medali.

Czempionaty:

W kategorii ogólnej:
• za stado gęsi kołudzkich - IZ ZD Kołuda Wielka,
• za krowę rasy simental - ZD IZ Odrzechowa k. Rymanowa Sp. z o.o.

W kategorii ras rodzimych:
• za kaczki pekin polski P-33 - Grupa IZ - Hodowla Drobiu ZADROB - Zakrzewo Sp. z o.o.,
• za klacz rasy huculskiej Olszynka - ZD IZ Brzezie Sp. z o.o.,
• wiceczempion dla ogiera rasy huculskiej – ZD IZ Odrzechowa k. Rymanowa Sp. z o.o.

Złote i srebrne medale oraz dyplomy:

W kategorii ogólnej dla ZD IZ Odrzechowa k. Rymanowa Sp. z o.o.:
• za krowę rasy Simental – 1 złoty medal,
• za 2 krowy rasy Hereford z cielętami – 2 srebrne medale.

W kategorii ras rodzimych:
Dla Grupy IZ – Hodowli Drobiu ZADROB Zakrzewo Sp. z o.o.:
• za gęsi kieleckie KI – srebrny medal,
• za gęsi podkarpackie Pd – złoty medal,
• za gęsi pomorskie Po – złoty medal,
• za gęsi suwalskie Su – złoty medal,
• za gęsi kartuskie Ka – złoty medal,
• za gęsi garbonose Ga – złoty medal,
• za minikaczki K-2 – srebrny medal.

Dla ZD IZ Brzezie Sp. z o.o.:
• za tryka rasy wrzosówka – 1 złoty medal, 1 srebrny medal,
• za maciorkę rasy wrzosówka – 3 złote medale.

Dla ZD IZ Chorzelów Sp. z o.o.:
• za kury zielononóżki kuropatwiane Z-11 – 1 złoty medal,
• za kury żółtonóżki kuropatwiane Z-33 – 1 złoty medal,
• za prezentację lisa pastelowego.

Dla ZD IZ Odrzechowa k. Rymanowa Sp. z o.o.:
• za klacze rasy huculskiej – 4 złote medale,
• za ogiera rasy huculskiej oprócz wiceczempionatu – 1 złoty i 1 srebrny medal.



SYNTETYCZNY OPIS PRAC BADAWCZYCH ZAKOŃCZONYCH
W ROKU 2004


Temat 1104.1
„Poszukiwanie markerów genetycznych cech użytkowych drobiu”
Autorzy: M. Lisowski, B. Grajewski, P. Czekalski

Głównym celem mapowania genomów zwierząt gospodarskich jest identyfikacja genów warunkujących ważne cechy użytkowe. Cechy te, w ogromnej większości są cechami ilościowymi, czyli ich ekspresja zależy od wielu loci i wpływu środowiska.
W ramach omawianego tematu dokonano wyboru starterów amplifikujących gęsie DNA, dokonano charakterystyki ptaków White Leghorn i zielononóżki kuropatwianej oraz utworzono bank prób DNA następujących rodów kur: A88, K66, P11 i rodów kaczek: A55 i K11.
Stwierdzono, że spośród 39 par starterów kurzych - 6 starterów (15%) amplifikowało gęsie DNA w sposób prawidłowy (1 produkt końcowy), właściwa analiza 11 par starterów była utrudniona ze względu na otrzymanie wielu produktów (liczne piki na odczycie sekwenatora) a amplifikacja z pozostałymi 22 starterami dała wynik ujemny.
Łącznie w badanych locus zidentyfikowano 56 alleli, w tym 8 oraz 19 specyficznych, odpowiednio dla White Leghorn i zielononóżki kuropatwianej. Populację Zielononóżki kuropatwianej charakteryzuje znacznie większa heterozygotyczność, w porównaniu z White Leghorn. Jest to zapewne efektem intensywnej pracy hodowlanej, prowadzonej w ostatniej z wymienionych, czego efektem było ograniczenie zmienności.
Utworzono bank DNA (z pełną charakterystyką zgromadzonych prób), macierzy współczynników pokrewieństwa ptaków, rankingu ptaków pod kątem cech użytkowych, co umożliwi w przyszłości dalszą kontynuację prac nad lokalizacją loci QTL.

Temat 1108.6
„Identyfikacja i wykorzystanie w selekcji genów markerów związanych z użytkowością tuczną i rzeźną świń”
Autorzy: M. Kamyczek, M. Różycki, E. Słota, A. Kwaczyńska, M. Sikora,
A. Janik, B. Orzechowska

Celem prowadzonych badań było określenie zależności między polimorfizmem grup krwi, enzymów erytrocytarnych, allotypów lipoprotein, genu receptora ryanodiny (RYR1) oraz genu hormonu wzrostu (GH) na cechy tuczne, rzeźne oraz jakość mięsa u świń. Analizowano również wpływ polimorfizmu badanych genów na całkowitą zawartość cholesterolu w surowicy krwi, zawartość frakcji LDL i HDL oraz poziom trójglicerydów. Badania wykonano na zwierzętach należących do dwóch ras czystych wielkiej białej polskiej i polskiej białej zwisłouchej oraz syntetycznej linii 990, w celu sprawdzenia czy na poziom tych zależności ma wpływ grupa rasowa zwierząt. Materiał stanowiły loszki, które ukończyły ocenę w Stacji Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej w Pawłowicach. Ogółem pobrano próby krwi od 901 świń (w tym 224 rasy wbp, 321 rasy pbz i 356 linii 990). Wykonano oznaczenia:
­ alleli grup krwi za pomocą 30 reagentów testowych identyfikujących w testach aglutynacji i hemolizy czynniki w 11 układach grupowych krwi,
­ allotypów lipoprotein w układach Lpb i Lpr,
­ polimorfizmu transferyny (TF),
­ polimorfizmu enzymów erytrocytarnych - izomerazy fosfoglukozowej (GPI) i dehydrogenazy fosfoglukonianowej (PGD), polimorfizmu genu receptora ryanodiny (RYR1),
­ polimorfizmu genu hormonu wzrostu (GH) przy użyciu enzymów restrykcyjnych HaeII i MspI,
­ zawartość w surowicy krwi cholesterolu całkowitego (TC), cholesterolu lipoprotein wysokiej gęstości (HDLC), cholesterolu lipoprotein niskiej gęstości (LDLC) oraz trójglicerydów (TG),
Analizowano wyniki użytkowości tucznej, rzeźnej oraz jakości mięsa zwierząt. Obliczenia statystyczne wykonano oddzielnie dla każdej rasy za pomocą programu Statgraphics 6.0 z zastosowaniem modelu 4-czynnikowej analizy wariancji (rok oceny, ojciec, genotyp RYR1, genotyp w locus) lub kowiariancji z uwzględnieniem regresji na masę półtuszy zimnej prawej.
Dla każdej z grup rasowych obliczono frekwencję alleli badanych loci. Stwierdzono, że w niektórych układach grupowych krwi, enzymach erytrocytarnych GPI, PGD oraz allotypach lipoprotein frekwencje poszczególnych alleli kształtowały się odmiennie aniżeli we wcześniejszych badaniach. Wykazano, że frekwencja allelu RYR1T była najniższa u świń rasy wbp a najwyższa u świń linii 990. Frekwencje alleli GH/HaeII i GH/MspI u świń rasy wbp i pbz kształtowały się na podobnym poziomie jak w badaniach innych autorów natomiast frekwencja u świń linii 990 jest podobna do tej jaka występuje u świń rasy wbp.
Wykazano szereg istotnych różnic w użytkowości tucznej, rzeźnej oraz jakości mięsa w zależności od genotypu w układach grupowych krwi. Charakterystycznym jest, że zależności takie nie powtarzają się u innej badanej rasy, co może świadczyć o tym że są one specyficzne dla danej rasy lub populacji w obrębie rasy.
Stwierdzono, że polimorfizm enzymów erytrocytarnych jest powiązany z cechami umięśnienia oraz jakości mięsa. Świnie rasy wbp oraz linii 990 o genotypie BB w locus GPI charakteryzowały się istotnie wyższą zawartością tłuszczu śródmięśniowego.
Potwierdzono, że gen o dużym efekcie (RYR1) wpływał istotnie na wiek w dniu uboju, masę szynki, średnią grubość słoniny, długość tuszy, procentową zawartość mięsa w wyrębach podstawowych i tuszy oraz na jakość mięsa. Wykazano, że w zależności od rasy poziom cholesterolu kształtuje się odmiennie u świń o różnym genotypie genu RYR1.
Na podstawie niniejszych badań można sądzić, że polimorfizm genu hormonu wzrostu nie wpływa na cechy związane z użytkowością tuczną, natomiast istotnie wpływa na cechy dotyczące umięśnienia zwierząt. Stwierdzono, że genotyp AA w locus GH/HaeII korzystnie wpływał na masę polędwicy u świń.

Temat 1201.1
„Genetyczne doskonalenie cech reprodukcyjnych owiec”
Autorzy: J. Krupiński, M. Pompa-Roborzyński, J. Sikora, A. Kawęcka, S. Kania, J. Radecka, M. Grycz, W. Malanek

Głównym kierunkiem produkcji w krajowym owczarstwie jest obecnie uzyskiwanie jagniąt rzeźnych. Dlatego też istotne znaczenie ma liczba jagniąt odchowanych z jednego miotu. Ideałem by było gdyby udawało się odchowywać po 2 jagnięta z każdego miotu. Niektóre stada zarodowe oraz dobrze prowadzone stada towarowe uzyskują około 1,5 jagnięcia odsadzonego z jednego miotu. Celem badań była dalsza poprawa omawianego wskaźnika u owiec merynosowych kojarzonych w czystości rasy, a także u ich mieszańców z trykami romanowskimi i fińskimi oraz sprawdzenie efektów, jakie przyniosą w naszych warunkach te popularne w wielu krajach kombinacje krzyżownicze. Ponadto postanowiono przeprowadzić podobne obserwacje u owiec romanowskich. Doświadczenie wykonano w latach 1991 – 2004 w ZD IZ Pawłowice. W okresie wykonywania doświadczenia prowadzona była konsekwentna selekcja na bliźniaczy typ urodzenia, tak tryków jak i maciorek przeznaczanych do dalszej hodowli. Wprowadzono próg selekcyjny dla tryków odchowywanych na remont własny i na sprzedaż do dalszej hodowli. Była nim średnia wielkość miotu owcy matki danego tryka. Identyczną zasadę przyjęto dla maciorek remontowych. Masa ciała jagniąt stwierdzana była w cyklicznych ważeniach a następnie, zgodnie z wymogami programu hodowlanego, interpolowana na określony wiek: 10, 30 i 56 dzień. Z kolei masa ciała owiec matek stwierdzana była przed stanówką i w niektórych przypadkach po wykocie. W celu lepszego i dokładniejszego porównania plenności owce matki podzielono na grupy rasowe a te z kolei na: wykocone po raz pierwszy, posiadające 2 – 4 wykotów, posiadające 5 i więcej wykotów. Odnotowane w stadzie owiec w Pawłowicach zmiany w analizowanych cechach miały charakter skokowy do roku 1997. W latach następnych posiadały one charakter stały. We wszystkich badanych grupach owiec wraz ze wzrostem masy ciała matek następowała poprawa ich plenności. W przypadku kojarzeń w czystości rasy owcy Romanowskiej i merynosa a także krzyżowań owiec merynosowych z trykami F1 (meryn-romanow) i F1 (meryno-fin) najwyższą plenność uzyskują matki o ilości wykotów 5 i więcej. Istnieje pozytywny związek między masą ciała owiec przed stanówką a masą ciała jagniąt. Wykorzystanie tryków Romanowskich do krzyżowania z owcami merynosowymi powoduje nieznaczne (ok. 0,4 kg) obniżenie masy ciała jagniąt w wieku 56 dni. Wzrost masy ciała jagniąt w wieku 56 dni o ok. 0,8 kg w porównaniu z jagniętami rasy merynos można uzyskać stosując do krzyżowania z nią tryki F1 (meryno-romanow).

Temat 1204.1
„Wpływ selekcji loszek prowadzonej w oparciu o przyżyciową ocenę wartości tucznej i rzeźnej na ich cechy rozpłodowe”
Autorzy: B. Orzechowska, M. Różycki, M. Tyra, A. Szewczyk, A. Białecka, T. Niebrzegowski

Celem badań było określenie zmian wartości hodowlanej loch pod względem cech rozpłodowych wynikających z prowadzenia selekcji na cechy tuczne i rzeźne. Badaniami objęto ogółem 24 380 loszek ras wbp (9 803 szt.) i pbz (14 577 szt.). Analizą statystyczną objęto tylko loszki, które miały 4 kolejne mioty. Dane o loszce stanowiły cechy tuczne i rzeźne z oceny przyżyciowej oraz cechy użytkowości rozpłodowej. Dla każdej cechy oszacowano parametry genetyczne (współczynniki odziedziczalności, korelacje) i korelacje fenotypowe metodą analizy wariancji i kowariancji w układzie hierarchicznym z komponentu ojcowskiego. Wartość hodowlaną szacowano metodą BLUP z wykorzystaniem modelu zwierzęcia dla każdej cechy w obrębie rasy pakietem programowym PEST. pomiędzy wartością hodowlaną BLUP poszczególnych cech oszacowano współczynniki korelacji. Materiał scharakteryzowano na podstawie wyliczonych średnich arytmetycznych i współczynników zmienności. Uzyskane wielkości korelacji genetycznej pomiędzy wartością cechy indeksowej tucznej i rzeźnej (z oceny przyżyciowej) a wartością hodowlaną cechy rozpłodowej są praktycznie bliskie 0. Wskazuje to na brak związków pomiędzy tymi grupami cech. Oznacza to, że dokonywanie selekcji loszek na podstawie indeksu oceny przyżyciowej (tucznej i rzeźnej) nie będzie powodować zmian w cechach rozpłodowych. Cechy te są niezależne i powinny być traktowane oddzielnie przy selekcji.


Temat 1206.1
„Genetyczne i ekonomiczne uwarunkowania produkcyjności kur nieśnych, mięsnych i kurcząt brojlerów”
Autorzy: S. Wężyk, J. Krawczyk, K. Cywa-Benko, K. Połtowicz, M. Cetnarowwicz, D. Fima

Badania wykazały wpływ odmiany kurcząt na koszty produkcji 1 kg żywca i wskaźniki opłacalności tuczu. Stwierdzono wyższą efektywność zastosowania w żywieniu kurcząt brojlerów mieszanek paszowych pochodzących z zakupu w porównaniu do paszy własnej produkcji. Ptaki żywione mieszankami własnej produkcji, niezależnie od genotypu, przyniosły wymierne straty dla fermy. Zastosowanie w żywieniu kurcząt brojlerów ziarna pszenicy wpłynęło na obniżenie kosztów pasz i poprawiło efektywność ekonomiczną ich odchowu.
W trudnych warunkach środowiskowych stwierdzono lepszą zdrowotność mieszańców pochodzących z krzyżowania rodów zachowawczych w porównaniu do wysokoprodukcyjnej odmiany komercyjnej kur nieśnych ISA Brown.
Wdrażanie unijnych standardów polegające na ograniczaniu chowu klatkowego niosek i eliminacji z pasz mączek mięsno-kostnych wymaga od producentów jaj spożywczych właściwego doboru odmian kur do systemu chowu i prawidłowego zbilansowania mieszanek paszowych, głównie w zakresie aminokwasów. Na podstawie przeprowadzonych badań zaleca się przycinanie dzioba nioskom utrzymywanych w chowie ściołowym, ponieważ zabieg ten ogranicza kanibalizm i pterofagię, poprawiając istotnie produkcyjność kur.

Temat 1207.2
„Badania współzależności między cechami zewnętrznymi jaj gęsich a wylęgowością i wybranymi parametrami wzrostu wylężonych z nich gąsiąt”
Autor: J. Badowski

Badania przeprowadzono na gęsiach matkach i ich córkach dla określenia zależności między cechami fizycznymi jaj a wylęgowością piskląt w dwóch rodach (W11 i W33) gęsi białej kołudzkiej® mając na celu poszukiwanie cech, które mogłyby stanowić podstawę prognozowania wylęgowości i jakości wylężonych gęsi oraz ich wykorzystania jako wskaźników selekcyjnych.
W wyniku badań stwierdzono, że cechy jaj od gęsi białych kołudzkich® wykazują wysoko istotne różnice statystyczne w zależności od rodu, z wyjątkiem długości osi długiej jaja i masy ciała gąsięcia jednodniowego. Ponadto jaja wylęgowe od gęsi dwuletnich (gęsi-matek) różnią się statystycznie wysoko istotnie od jaj pochodzących od gęsi jednorocznych (gęsi-córek), a korelacja między tymi samymi cechami jaj i piskląt u gęsi matek oraz córek jest istotna lub wysoko istotna statystycznie. Obliczone współczynniki korelacji między procentem wylęgu piskląt z jaj zapłodnionych a cechami jaj nie wykazują jednoznacznych tendencji, zarówno u gęsi jednorocznych jak i dwuletnich, zatem nie mogą być wykorzystane jako wskaźniki selekcyjne.
W obu badanych rodach gęsi białych kołudzkich® stwierdzono wysoko istotne statystycznie, dodatnie współczynniki korelacji między masą i wymiarami jaja wylęgowego a masą ciała pisklęcia jednodniowego oraz wysoko istotne statystycznie, ale ujemne współczynniki korelacji masy ciała pisklęcia z ciężarem właściwym jaja. Istotność tych zależności utrzymywała się do 11. tygodnia życia odchowywanych gąsiąt. Oszacowana odziedziczalność badanych cech jaj wylęgowych oceniana na poziomie średnim i istotność statystyczna współczynników korelacji między masą i wymiarami jaja a masą ciała piskląt oraz rosnących gęsi, pozwala na ich wykorzystanie w konstruowaniu indeksów selekcyjnych pomocnych w uzyskiwaniu postępu hodowlanego.

Temat 1211.2
„Określenie parametrów genetycznych i fenotypowych cech mleczności oraz możliwości zwiększenia produkcji białka mleka metodami hodowlanymi u owiec”
Autorzy: K. Korman, T. Pakulski

Celem przeprowadzonych badań było określenie uwarunkowań środowiskowych i genetycznych użytkowości mlecznej owiec rasy merynos polski. Obserwacje doświadczalne wykonywano przez 10 lat na średnio rocznie 245 owcach matkach rasy merynos polski, które dojono od 52 dnia laktacji przez maksymalnie 98 dni. Od 1 owcy uzyskano 29,6 kg mleka, które w 70 dniu laktacji zawierało 8,15% tłuszczu; 5,98% białka i 19,65% suchej masy. Na cechy użytkowości mlecznej owiec wpływał rok, wiek owiec oraz pochodzenie po określonych liniach hodowlanych ojców. Cechy użytkowości mlecznej merynosa polskiego – wydajność mleka ogółem, procentowa zawartość w mleku białka, suchej masy i dni doju charakteryzowały się wysoką odziedziczalnością (h2 – 0,21 do 0,54). Wykazano polimorfizm (poza laktoalbuminą) białek mleka. Opracowano technologię wyrobu serów owczych w warunkach nizinnych oraz normy zakładowe ich wytwarzania. Mleko owiec merynosowych było w pełni przydatne do wyrobu serów. Z 1 kg mleka otrzymano 0,27 kg sera twarogowego o zawartości 43,1% suchej masy; 14,5% białka i 20,4% tłuszczu. Dojenie owiec nie wpływało niekorzystnie na kształtowanie się masy ciała owiec merynosowych, wydajność wełny potnej i użytkowość rozpłodową.

Temat 1212.1
„Opracowanie przyżyciowej metody określania składu tkankowego tusz jagnięcych i owczych”
Autorzy: J. Knapik, J. Krupiński, A. Drożdż, W. Kieć, M. Grycz, J. Sikora, A. Kawęcka, P. Paraponiak, S. Kania i inni

W krajowej hodowli od kilku lat coraz większą wagę przywiązuje się do mięsnego użytkowania owiec. Dlatego też niezbędnym jest opracowanie metody wykorzystującej przyżyciowe badania umięśnienia i otłuszczenia owiec, która pozwalałaby na dokładniejsze określenie ich wartości pod względem cech tucznych i rzeźnych. Interesującym jest również to, jak dalece mogą być wykorzystane do selekcji różne kombinacje pomiarów wykonywanych przy pomocy aparatu USG z innymi cechami, obiektywnie ocenianymi na żywym zwierzęciu. Obserwacjami zostało objęte łącznie 619 kojarzeń i uzyskane z nich 695 żywo urodzonych i odchowanych do odsadzenia jagniąt rasy merynos polski. Jagnięta martwo urodzone stanowiły 10,4%. Wskaźnik jagniąt odchowanych do odsadzenia wynosił 90,5%. Do dalszej hodowli przeznaczono 33,7% odchowanych jagniąt. Owce-matki o średniej masie ciała przed stanówką 60,6 kg kryte były trykami w wieku od 2 do 5 lat pochodzącymi z urodzeń bliźniaczych. Po odsadzeniu część osobników męskich przeznaczana była do oceny stacjonarnej (6 szt. po każdym z ocenianych ojców). Najniższą masą ciała w chwili odsadzania jagniąt charakteryzowały się dwuletnie owce-matki (52,1 kg) a najwyższą ośmio-, siedmio- i sześcioletnie (odpowiednio 63,0 kg, 61,4 i 60,1 kg). U owiec tych obserwuje się najwyższą plenność życiową (odpowiednio 156,9, 159,2 i 158,5%). Największą powierzchnię przekroju poprzecznego m.l.d. stwierdzono u owiec-matek sześcioletnich a najmniejszą u zwierząt ośmioletnich i starszych. Owce z tych grup posiadały największą i najmniejszą głębokość m.l.d. oraz grubość tłuszczu okrywowego. Średnia masa ciała jagniąt przy urodzeniu wynosiła od 4,1 kg (tryczki z urodzeń pojedynczych) do 3,05 kg (maciorki z urodzeń bliźniaczych). W okresie od odsadzenia do chwili wyboru do hodowli najlepiej przyrastały bliźnięta z obu płci (tryczki – 228g, maciorki – 183 g). Najmniej otłuszczone były tryczki z urodzeń pojedynczych a najbardziej maciorki z tego samego typu urodzenia. Jagnięta w ocenie stacyjnej charakteryzowały się średnim czasem trwania tuczu 91,6 dnia i wiekiem przy uboju wynoszącym 170 dni oraz przyrostami dobowymi - 264g. Zużywały średnio 4,26 kg paszy na 1 kg przyrostu masy ciała. Masa ich tusz po schłodzeniu wynosiła średnio 19,0 kg przy wydajności rzeźnej 46,7%. Zawierały one średnio 60,9% mięsa oraz 17% tłuszczu. Istniejące różnice między latami w ww. wymienionych cechach okazały się statystycznie istotne bądź wysoko istotne. Wyceniając tusze wg systemu EUROP stwierdzono otłuszczenie – średnio 3,8 oraz umięśnienie i konformację tuszy – średnio 4,3. Potwierdzeniem tego są wyniki przyżyciowych badań umięśnienia i otłuszczenia.

Temat 1218.2
„Wpływ dolewu fryza niemieckiego do mieszańców merynosa polskiego z rasami plennymi na produkcję mleka towarowego”
Autorzy: B. Borys, T. Pakulski, A. Jarzynowska

Celem badań było określenie możliwości zwiększenia produkcji mleka od dojonych owiec poprzez zróżnicowany dolew krwi wschodniofryzyjskiej owcy mlecznej do merynosa polskiego oraz mieszańców tej rasy z rasami plennymi. Zasadniczym celem utylitarnym było uzyskanie mieszańców o znacznie wyższej niż u czystych merynosów produkcji mleka, produkujących równocześnie jagnięta o zadawalającej wartości tucznej i rzeźnej. W latach 2001-2004 wytwarzano populacje mieszańców z udziałem 50, 75 i 87,5% genotypu rasy wschodniofryzyjskiej.
Zrealizowane badania i obserwacje pozwalają wstępnie stwierdzić brak wyraźniejszego zróżnicowania tempa wzrostu maciorek mieszańców w zależności od genotypu oraz jednoznacznie korzystny wpływ 50-87,5% udziału genotypu fryza u maciorek mieszańców z merynosem na produkcję mleka udojonego oraz jego składników, przy poprawnej budowie i zadawalającym stanie zdrowotnym wymion i higienicznym mleka. Przy tuczu intensywnym do wysokich standardów wagowych (30-35 kg) tryczki mieszańce z udziałem 75 i 87% fryza odznaczały się w porównaniu z merynosami szybszym tempem wzrostu, podobnym lub niższym zużyciem paszy, a istotnie gorszą jakością rzeźną. Jagnięta mieszańce z krzyżowania towarowego Ile de France x matki docelowych genotypów uzyskały zadawalające wyniki tuczu (tempo wzrostu, wykorzystanie pasz), przy pewnym pogorszeniu budowy i umięśnienia oraz niższym otłuszczeniu ciała.
Bardziej precyzyjna ocena efektów produkcyjnych i ekonomicznych badanych schematów krzyżowań wymaga przeprowadzenia pełnego cyklu badań na większym i wyrównanym materiale zwierzęcym.

Temat 1220.2
„Ocena i doskonalenie użytkowości rozpłodowej i mięsnej owiec rasy Suffolk”
Autorzy: Irena Skrzyżala, J. Krupiński, K. Węglarzy, K. Supera, J. Kapnik, M. Bereza

Celem badań była ocena wskaźników reprodukcyjnych oraz właściwości tucznych i rzeźnych w stadzie owiec rasy Suffolk pochodzących z Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Kołbaczu, które od października 2002 roku utrzymywane jest w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki Grodziec Śląski. Doświadczenie realizowane było w latach 1996 -2004. Ocenie poddano tryki ze stad zarodowych rasy Suffolk pochodzące z różnych regionów Polski. Tryki z rejonu Poznania i Bydgoszczy w stanówce 2001/2002 mogły mieć wpływ na podniesienie średniej plenności stada (142,45%). Nie stwierdzono wpływu jakości nasienia na uzyskane wskaźniki reprodukcyjne. Wykazano znaczne zróżnicowanie w poszczególnych latach przyrostów masy ciała jagniąt. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie parametrów tucznych świadczące o dużej zmienności tych cech w populacji owiec rasy Suffolk hodowanych w Polsce. Ocena tryków na podstawie potomstwa w stadach zarodowych pozwoli, z wykorzystaniem przyżyciowych metod oceny, na wzrost efektywności chowu owiec w stadach towarowych.

Temat 1312.1
„Wykorzystanie bioróżnorodności gęsi ze stad zachowawczych i dzikich gęsi gęgawych do produkcji żywności ekologicznej”
Autorzy: T. Kisiel, J. Książkiewicz, G. Szukalski, A. Mazanowski

Celem pracy było określenie bioróżnorodności gęsi ze stad zachowawczych oraz ocena mieszańców z dzikimi gęśmi gęgawymi i Astra G, pod względem budowy i składników tuszki, a także składu chemicznego oraz cech jakościowych mięsa i jaj. W stadach zachowawczych i rezerwowych gęsi zbadano po raz pierwszy cechy jakościowe i skład chemiczny jaj w różnych okresach nieśności oraz określono podstawowy skład chemiczny mięsa z części piersiowej i nóg, a także wybrane cechy jakościowe mięsa. U mieszańców gęsi uzyskanych z krzyżowania białej kołudzkiej i słowackiej z gęsią gęgawą stwierdzono mniejszą masę ciała w porównaniu z W33, jednak przy bardzo dobrym umięśnieniu części piersiowej i nóg oraz małym otłuszczeniu tuszek. Badania cech mięsnych potomstwa gęsiorów ze stad zachowawczych z gęśmi Astra G wykazały, że potomstwo pochodzące po gęsiorach z udziałem kartuskich ważyło więcej niż po gęsiorach z udziałem gęgawych, było jednak gorzej umięśnione i bardziej otłuszczone. Mieszańce po gęsiorach z udziałem gęgawych miały mniejszą masę ciała, ale wyróżniały się dobrym umięśnieniem piersi i nóg oraz małym otłuszczeniem.

Temat 1420.5
„Określenie zrealizowanego postępu hodowlanego w mięsności świń na skutek selekcji prowadzonej w oparciu o ocenę przyżyciową”
Autorzy: R. Eckert, B. Orzechowska, L. Mroczko, M. Tyra, A. Mucha

Celem pracy było określenie wpływu prac selekcyjnych prowadzonych na knurach w hodowli zarodowej w oparciu o wyniki oceny przyżyciowej na postęp w mięsności ich potomstwa uzyskanego w produkcji masowej. W badaniach uwzględniono wyniki oceny mięsności 19740 tuczników pochodzących po 403 knurach różnych ras i posiadających wyniki przyżyciowej oceny mięsności. Oszacowano odziedziczalność cech rzeźnych uwzględnianych w ocenie przyżyciowej i ocenie w zakładach mięsnych. Oszacowano również korelacje fenotypowe i genetyczne między badanymi cechami. Najwyższe korelacje genetyczne uzyskano między grubością słoniny u knurów i grubością słoniny u ich potomstwa. Stwierdzono wysokoistotne korelacje rangowe między pomiarami grubości słoniny knurów i potomstwa oraz między procentową zawartością mięsa w tuszy knurów i potomstwa. Oszacowany postęp hodowlany oczekiwany był znacznie niższy od postępu zrealizowanego, we wszystkich badanych cechach. Rozkład standaryzowanej różnicy selekcyjnej dla grubości słoniny i procentowej zawartości mięsa w tuszy w poszczególnych badanych klasach selekcyjnych knurów był wysoce zgodny z rozkładem tego parametru u ich potomstwa. Uzyskane wyniki badań wskazują, że knury zastosowane w fermach produkcyjnych uzyskały potomstwo charakteryzujące się wartością rzeźną istotnie zależną od przyjętych w fermach hodowlanych kryteriów selekcyjnych.
Temat 1421.5
„Analiza wielopokoleniowych trendów kształtowania się wskaźników produkcyjnych i genetycznych w czterech rodach kur nieśnych”
Autorzy: J. Calik, S. Wężyk

Celem podjętych badań była analiza wielopokoleniowych (10 lat= pokoleń) trendów czasowych w kształtowaniu się produkcyjności oraz parametrów genetycznych doskonalonych tą samą metodą w ujednoliconych warunkach środowiskowych, w rodach kur nieśnych. Badaniami w latach 1991-2000 objęto zamknięte przed dopływem obcych genów populacje kur o brązowym upierzeniu tj. Rhode Island Red (V44), New Hampshire (N22), oraz biało upierzone - Rhode Island White (M55) i Leghorn (H33), poddane genetycznemu doskonaleniu w Zarodowej Fermie Kur Nieśnych Spółka z o.o. w Mieni. Do 1997 roku badaniami objęto 4 rody (M55, H33, V44, N22), a od 1998 r. na skutek wycofania z hodowli rodu N22 - tylko 3 rody. Średnia liczebność badanych rodów w każdym pokoleniu wynosiła: 97 kogutów – ojców, 734 kur – matek oraz 2682 kur córek stanowiących w każdym pokoleniu tzw. stado kontrolne. Ogółem oceną wartości hodowlanej objęto 10726 córek. Indywidualna kontrola użytkowości kur oraz metody selekcji, prowadzone są w Zarodowej Fermie Kur w Mieni od 1978 r., zgodnie z metodyką - systemem SELEKT, opracowaną w IZ dla stad zarodowych kur nieśnych. Dla każdego rocznika w obrębie badanego rodu oceniono: masę ciała (MC) kur w 20 tygodniu życia (g), masę jaja (MJ) w 32 tygodniu życia (g), wiek osiągnięcia dojrzałości płciowej (DP) wyrażoną liczbą dni życia w momencie zniesienia pierwszego jaja, nieśność początkową (NP) ocenianą ilością jaj zniesionych przez nioskę począwszy od zniesienia pierwszego jaja do 31. XII oraz tempo nieśności początkowej (TNP) wyrażoną w procentach. Dla każdej omawianej cechy obliczono w poszczególnych rocznikach średnie wydajności (x), odchylenie standardowe (SD) oraz współczynnik zmienności (V%). Od 1994 roku we wszystkich badanych rodach zaobserwowano stopniowe pożądane obniżanie się masy ciała niosek, przy wysokim poziomie odziedziczalności tej cechy (h2=0.5-0.7). Ponadto zgodnie z zamierzeniami przyspieszono dojrzałość płciową, okres wchodzenia w nieśność skrócono średnio z 165 do 155 dni. Jednocześnie zadowalające wyniki uzyskano w poprawie NP (liczba jaj) i TNP. Tak wyraźną reakcję na selekcję badanych stad tłumaczyć można średnim i wysokim poziomem odziedziczalności DP (h2=0.3-0.5) oraz wysokimi ujemnymi współczynnikami korelacji genetycznej, środowiskowej i fenotypowej między tymi cechami. Na ogół ujemne wartości pomiędzy DP, a MJ wskazują na korzystną relację pomiędzy tymi cechami, gdyż wraz ze skracaniem się wieku osiągnięcia DP, nie wystąpiła tendencja do zmniejszenia MJ, jak to ma miejsce w przypadku dodatniej korelacji. Oszacowane w rodach parametry genetyczne są zgodne z cytowanymi w literaturze. Stosunkowo wysoki poziom odziedziczalności cech objętych genetycznym doskonaleniem, świadczy o ich dużej zmienności genetycznej warunkując tym samym uzyskanie dalszego postępu hodowlanego metodami genetyki populacji. Potwierdzono skuteczność stosowania w genetycznym doskonaleniu badanych rodów systemu SELEKT, opracowanego przez Instytut Zootechniki.

Temat 2103.1
„Walidacja metody oznaczania aminokwasów w materiałach i mieszankach paszowych”
Autorzy: R. Gąsior, M. Szczypuła, K. Ślusarczyk

W niniejszej pracy podjęte zostały działania zmierzające do walidacji metod oznaczania aminokwasów w materiałach i mieszankach paszowych. Walidacja, w tym charakterystyka metod analitycznych jest konieczna w celu spełnienia normy PN-EN ISO/IEC 17025. Opracowano wyniki końcowe będące rezultatem pracy i trzy metody oznaczania aminokwasów dotyczące: oznaczania zawartości aminokwasów w kwaśnych hydrolizatach pasz (kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, walina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, fenyloalanina, histydyna, lizyna, arginina, SOP M.004); oznaczania zawartości cystyny/cysteiny i metioniny w kwaśnych hydrolizatach pasz po uprzednim utlenieniu (SOP M.005); oraz tryptofanu w zasadowych hydrolizatach pasz (SOP M.006). W wyniku przeprowadzonych badań uzyskano zoptymalizowaną procedurę przygotowywania próbek z określeniem potrzebnej aparatury i akcesoriów, a także określono parametry jonowymiennej analizy chromatograficznej oraz parametry walidacyjne, jak np.: powtarzalność, odtwarzalność, odzysk, granica oznaczenia ilościowego, liniowość i niepewność.

Temat 2105.1
„Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) do oznaczania zawartości witamin w paszach oraz w tkankach kurcząt brojlerów otrzymujących różne poziomy witamin”
Autorzy: M. Pieszka, M. Młodkowski, B. Brzóska, B. Skraba, D. Garcarz, Z. Hycka, A. Grzesiak, A. Janik

Wyniki procedur walidacji metod oznaczania witamin w premiksach, paszach i mięsie charakteryzowały się wysokimi współczynnikami odzysku oraz dużą powtarzalnością i odtwarzalnością analiz. Główne zalety opracowanych metod analitycznych to ograniczenie działań manualnych prowadzących do niższych kosztów robocizny i redukcji zużycia rozpuszczalników organicznych w etapie przygotowania próbki. W doświadczeniu żywieniowym przeprowadzonym na kurczętach brojlerach gdzie zastosowano zróżnicowany dodatek witaminy A stwierdzono, że niedobór octanu retinolu w mieszance pełnodawkowej dla kurcząt brojlerów wpływa niekorzystnie na wzrost oraz wydajność rzeźną kurcząt (P<0,01). Z kolei zwiększone dawki witaminy A w diecie mogą nie wpływając na parametry tuczne kurcząt korzystnie wpływać na stopień otłuszczenia tuszek, wodochłonność i kruchość mięsa. W drugim doświadczeniu żywieniowym przeprowadzonym również na kurczętach brojlerach określano wpływ dodatku oleju słonecznikowego lub smalcu oraz poziomu dodatku octanu α-tokoferolu w paszy na odchów kurcząt i jakość mięsa. Obserwowano dodatni wpływ oleju słonecznikowego podawanego w mieszance na wydajność rzeźną, udział mięśni piersiowych i udział mięśni nóg w tuszce (P<0,05). Stwierdzono istotny wpływ oleju słonecznikowego oraz wysokiego poziomu witaminy E w dawce pokarmowej na masę tuszki (P<0,01). Zastosowanie w mieszankach dodatku oleju i witaminy E wpłynęło korzystnie na cechy fizyko-chemiczne mięsa.

Temat 2112.3
„Ocena materiałów paszowych i ich przydatności w żywieniu mięsożernych zwierząt futerkowych”
Autorzy: P. Bielański, A. Zoń, J. Zając

Praktyka hodowlana na fermach polskich odbiega w zasadniczy sposób od stosowanej w krajach skandynawskich. W krajach o wysokim poziomie hodowli powszechną praktyką jest, iż stacje doświadczalne opracowują receptury dawek pokarmowych uwzględniające aktualną podaż pasz w danym regionie kraju, testują te receptury i przekazują do wykorzystania lokalnym wytwórcom pasz lub fermom.
Rozwiązaniem alternatywnym było opracowanie w oparciu o bieżącą inwentaryzację i przebadanie lokalnych zasobów paszowych ogólnopolskiego banku zasobów paszowych. Dostępne tabele wartości pokarmowej były na bieżąco uaktualniane o nowe surowce pojawiające się na rynku. Aktualizowano również wartość pokarmową surowców do tej pory stosowanych, jednak pozyskiwanych innymi technologiami niż dotychczas. Na podstawie tych badań kolejnym krokiem było ustalenie składu chemicznego i wartości biologicznej dostępnych pasz. W oparciu o te dane, przy zastosowaniu programu komputerowego, zostały opracowane zoptymalizowane receptury dla poszczególnych gatunków zwierząt i okresów hodowlanych. Następnie dokonano weryfikacji opracowanych receptur na materiale biologicznym.

Temat 2113.1
„Opracowanie metody oznaczania hydroksyanalogu metioniny (HAM) w przemysłowych mieszankach paszowych dla potrzeb kontroli i nadzoru paszowego”
Autorzy: S. Matyka, G. Bielecka J. Rubaj

HAM, będący prekursorem metioniny w organizmie, stosowany jest powszechnie w produkcji pasz przemysłowych jako dodatek uzupełniający niedobór metioniny właściwej. Zarówno producenci, jak i odbiorcy pasz przemysłowych zainteresowani są zatem weryfikacją poprawności zbilansowania metioniny w mieszankach paszowych. HAM nie posiada grupy aminowej, z tego powodu nie można go oznaczyć w ramach analizy składu aminokwasowego wykorzystującej reakcję z odczynnikiem ninhydrynowym.
Opracowano i zweryfikowano metodę ilościowego oznaczania hydroksyanalogu metioniny (HAM) w przemysłowych mieszankach paszowych, uwzględniającą naturalną skłonność HAM do tworzenia di- i trimerów. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczenia w mieszankach paszowych monomeru i polimerycznych form HAM oraz umożliwia bieżące sprawdzenie, czy istotnie uzyskany rezultat obejmuje wszystkie formy HAM.

Temat 2217.1
„Wpływ poziomu endogennego hormonu leptyny oraz dodatku sprzeżonego kwasu linolowego na mięsność i otłuszczenie świń tuczonych do wyższej masy ciała”
Autorzy: T. Barowicz, M. Pietras, M. Pieszka, M. Kwolek, Z. Czmer, Z. Zegarek

Wykonano 3 doświadczenia żywieniowe, gdzie w doświadczeniu 1 dotyczącym „wpływu poziomu endogennej leptyny w surowicy krwi tuczników na ich produkcyjność”, nie obserwowano wpływu poziomu leptyny we krwi na wyniki tuczu oraz jakość uzyskanych tusz. Obserwowano natomiast istotny wpływ poziomu leptyny we krwi na zawartość glukozy (P<0,05). Zwierzęta charakteryzujące się wyższym poziomem leptyny we krwi cechowały się niższą zawartością cholesterolu w mięsie oraz korzystniejszą proporcją między cholesterolem całkowitym we krwi, a jego frakcją HDL.
W doświadczeniu 2 określano wpływ podawania CLA w dawce pokarmowej dla tuczników na pobranie paszy oraz stopień umięśnienia tusz. Stwierdzono, że żywienie tuczników w końcowym okresie tuczu (od 70 do 108 kg m.c.) dietą zawierającą w swoim składzie 2% dodatek CLA jest efektywnym sposobem wzbogacania mięsa wieprzowego w ten związek. Nie stwierdzono natomiast wpływu zastosowanego dodatku na cechy tuczne. Obserwowano lepszą mięsność oraz niższe otłuszczenie tusz zwierząt z grupy doświadczalnej. Mięso tuczników doświadczalnych cechowało się lepszą chłonnością wody, było ciemniejsze, kruchsze, ale posiadało gorszy zapach. Dodatek CLA do paszy nie wywierał wpływu na zawartość cholesterolu całkowitego w mięśniu najdłuższym. Wzbogacenie mięsa wieprzowego w CLA podnosiło stabilność oksydacyjną lipidów w nim zawartych.
W doświadczeniu 3 dotyczącym „wpływu dodatku sprzężonego kwasu linolowego w dawce pokarmowej na mięsność tuczników ubijanych przy masie ciała 110 oraz 140 kg” stwierdzono, że 2% dodatek CLA nie wywarł istotnego wpływu na cechy tuczne oraz rzeźne świń tuczonych zarówno do 100 jak i 130 kg masy ciała. Zastosowany czynnik doświadczalny nie pogarszał cech fizykochemicznych i sensorycznych badanego mięsa. Otrzymane mięso cechowało się statystycznie istotnie wyższą zawartością izomerów CLA (P<0,01), zaś ilość tego kwasu wbudowanego do lipidów mięśnia najdłuższego uzależniona była od czasokresu podawania preparatu w paszy. Nie obserwowano wpływu podawania CLA na zawartość cholesterolu całkowitego w mięśniu najdłuższym. Obserwowano natomiast istotny wpływ podawania izomerów CLA na procentowy udział i na wielkość poszczególnych typów włókien mięśniowych. Zmiany te mogą wpływać na jakość mięsa wieprzowego i jego przydatności do przetwórstwa. Wieprzowina wzbogacona w izomery CLA może być traktowana jako żywność funkcjonalna, pozytywnie oddziałująca na zdrowie konsumenta.

Temat 2218.1
„Wpływ żywienia brojlerów w pierwszych tygodniach życia mieszankami o zróżnicowanej koncentracji składników pokarmowych na wyniki produkcyjne i stopień otłuszczenia tuszek”
Autor: B. Z. Kamińska

Zakończono badania nad żywieniem kurcząt rzeźnych w pierwszych tygodniach chowu. Wykazano, że stosowanie mieszanki typu prestarter z obniżoną zawartością białka i lizyny do 19% i 1,10% - nie znajduje uzasadnienia. Wyniki wskazują, że zróżnicowanie poziomu białka w mieszance na pierwszy okres żywienia w zakresie od 20,5 do 22,5% (przy zawartości lizyny stanowiącej 5,8 % białka ogólnego) oraz zabezpieczenie stosownego poziomu energii metabolicznej - nie miało wpływu na wskaźniki produkcyjne i poubojowe.

Temat 2219.1
„Wpływ bilansowania białka według strawnych aminokwasów na efektywność żywienia kurcząt brojlerów w okresie growerowo-finiszerowym mieszankami paszowymi bez udziału mączek zwierzęcych”
Autorzy: W. Szczurek, J. Koreleski, P. Hanczakowski, B. Szymczyk

Celem pracy było określenie wpływu bilansowania białka mieszanek paszowych w oparciu o zawartość strawnych aminokwasów na poprawę wskaźników efektywności odchowu i jakości tuszek kurcząt brojlerów żywionych w okresie od 3. do 6. tygodnia życia paszami roślinnymi bez udziału białka zwierzęcego. W doświadczeniu 1 żywiono kurczęta Starbro dietami kukurydziano-pszenno-sojowymi z mączką mięsno-kostną (8% MMK) i doświadczalnymi dietami złożonymi z kukurydzy, śruty sojowej, rzepakowej i bobiku, co przyniosło podobne zużycie paszy na kg przyrostu. W przekroju zastosowanych wielkości koncentracji aminokwasów w paszy, uzyskane wyniki produkcyjne wykazały korzystny wpływ bilansowania białka mieszanek według aminokwasów strawnych. Istotne obniżenie zużycia paszy na przyrost wystąpiło na mieszankach doświadczalnych (bez białka zwierzęcego). Przy bilansowaniu obu rodzajów mieszanek paszowych wg aminokwasów strawnych odnotowano poprawę wydajności rzeźnej i umięśnienia tuszek oraz zwiększoną zawartość białka w mięśniu piersiowym. W doświadczeniu 2 badano wpływ bilansowania białka diety wg strawnych aminokwasów na efektywność żywieniową roślinnych mieszanek paszowych o zróżnicowanym składzie i wartości energetycznej w odchowie kurcząt brojlerów o różnym potencjale genetycznym (ISA vs Ross), przy dodatkowym wprowadzeniu do składu diet preparatu enzymatycznego. Zarówno kurczęta ISA jak i Ross pobierały istotnie więcej mieszanki o niższej zawartości energii, przy wyższym jej zużyciu na przyrost 1 kg masy ciała. Dodatek enzymatyczny wpłynął istotnie na polepszenie przyrostów masy kurcząt, wykorzystanie paszy, poprawę wydajności rzeźnej i wzrost ogólnego umięśnienia tuszek kurcząt ISA oraz zwiększenie udziału mięśni piersiowych w tuszkach brojlerów Ross. Zakres tej poprawy u kurcząt ISA był jednak wyraźnie niższy niż efekt uzyskany przy bilansowaniu aminokwasów strawnych. Przy bilansowaniu mieszanek wg strawnych aminokwasów stwierdzono istotną poprawę wyników odchowu kurcząt obu genotypów oraz zwiększenie udziału mięśni piersiowych w ich tuszkach, a u ptaków Ross - wzrost zawartości białka w mięśniu piersiowym.

Temat 2223.1
„Wykorzystanie krajowych surowców paszowych o specjalnych walorach w produkcji pasz przemysłowych. Mieszanki prestarterowe dla kurcząt brojlerów”
Autorzy: M. Adamczyk, S. Wójcik, W. Korol, M. Adamczyk, T. Niedźwiadek

Badania przeprowadzono łącznie na 1358 brojlerach kurzych. Wykonano 4 doświadczenia żywieniowe. Przetestowano 24 warianty pasz prestarterowych służących do wczesnego okresu odchowu kurcząt brojlerów. Każde z wykonanych doświadczeń przeprowadzono na 7 grupach kurcząt: 1 kontrolna, 6 grup doświadczalnych. Wszystkie grupy kontrolne żywione były od pierwszych dni do końca odchowu jednakową mieszanką starter, zaś poszczególne grupy doświadczalne otrzymywały przez pierwsze 5 dni odpowiednie mieszanki prestarterowe, po czym do końca odchowu były żywione też mieszanką starter. Czynnikiem różnicującym zasadniczo mieszanki doświadczalne prestarterowe był udział zbóż takich jak: pszenica, jęczmień, kukurydza i owies nagi, ich stopień rozdrobnienia oraz udział dodatków aktywizujących funkcję wątroby takich jak: sylimaryna, aminokwasy siarkowe, siemię lniane i inne. W piątym dniu z każdej grupy wybrano losowo 3 lub 4 kurczęta, które poddano przepisowej eutanazji i wypreparowano przewód pokarmowy. Kurczęta były ważone indywidualnie w 5, 21 i 42 dniu chowu. Kontrolowano również spożycie paszy. Po zakończeniu każdego doświadczenia wykonywano poubojową analizę dysekcyjną. Uzyskane wyniki wskazywały na większe wyczerpanie zasobów woreczka żółtkowego u piskląt żywionych doświadczalnymi mieszankami prestarterowymi. Po zakończeniu okresu prestarterowego i przejściu na żywienie mieszanką produkcyjną przejawia się znaczna zdolność kompensacyjna wzrostu masy ciała kurcząt. Notowano również korzystne wykorzystanie paszy. Stosowane żywienie wstępne (prestarterowe) nie miało różnicujących skutków na wartość oceny poubojowej. Wydajność rzeźna i ogólne umięśnienie były podobne.

Temat 2228.2
„Reakcja świń o wysokim genetycznym potencjale odkładania białka na zróżnicowany poziom energii w paszach”
Autorzy: M. Kamyczek, M. Różycki

Przeprowadzono badania na loszkach i wieprzkach linii 990 pochodzących od rodziców charakteryzujących się bardzo dobrymi wynikami oceny przyżyciowej. W wieku 9 tygodni wstawiono do kojców indywidualnych 120 loszek i 120 wieprzków, które w pierwszej fazie tuczu żywiono do woli jednakową mieszanką zawierającą w 1 kg 13,2 MJ EM, 18% białka oraz 1,0% lizyny. Po osiągnięciu masy około 70 kg utworzono 3 grupy (po 65 sztuk zwierząt), które były żywione do woli mieszankami zawierającymi 16% białka, 0,9% lizyny a zróżnicowanymi poziomem energii (EM) w paszy grupa A - 12,4MJ, grupa B - 12,8 MJ i grupa C - 13,2 MJ.
Po ukończeniu 175 dnia życia u 191 świń wykonano ocenę przyżyciową aparatem ultradźwiękowym Piglog 105 zgodnie z obowiązującą metodyką. Do oceny poubojowej przeprowadzonej według metodyki Stacji Kontroli skierowano 90 świń (po 30 z każdej grupy żywieniowej).
Uzyskane wyniki wskazują, że przy żywieniu do woli w drugiej fazie tuczu, świnie otrzymujące mieszankę o wysokim poziomie energii charakteryzowały się mniejszym o około 20g tempem wzrostu, ale za to istotnie lepszym wykorzystaniem paszy aniżeli żywione mieszanką o niskiej koncentracji energii. Zwierzęta otrzymujące w drugiej fazie tuczu mieszankę o niższym poziomie energii (12,4 MJ EM) odznaczały się w ocenie przyżyciowej istotnie cieńszą słoniną (o około 1 mm) oraz istotnie wyższą mięsnością o około 0,8% w porównaniu do zwierząt otrzymujących mieszankę o zawartości 13,2 MJ EM.
W ocenie poubojowej wykazano, że przy żywieniu mieszanką o niskim poziomie energii (12,4 MJ EM) masa sadła otrzewnowego była niższa a słonina na grzbiecie i w punkcie K1 cieńsza w porównaniu do osobników żywionych mieszanką o wyższej koncentracji energii. Nie stwierdzono istotnych różnic w jakości mięsa pomiędzy świniami badanych grup żywieniowych.

Temat 2229.1
„Wyniki odchowu oraz wartość rzeźna jagniąt różnych ras i ich mieszańców przy zastosowaniu różnych systemów żywienia”
Autorzy: M. Pompa-Roborzyński, A. Drożdż, W. Kieć, J. Knapik, A. Kawęcka, J. Sikora, P. Paraponiak, W. Malanek

Jagnięta owiec alpejskich ras Weisse Alpenschaf (WAS), a także Bergschaf (BF), osiągając wysokie przyrosty dobowe, zarówno podczas 200-dniowego ekstensywnego odchowu (153 i 157g/dobę), jak również średnio intensywnego tuczu pastwiskowego (204 i 193 g/dobę) wykazały swoje dobre zdolności adaptacyjne do warunków środowiskowych Beskidu Sądeckiego. Równie wysokie przyrosty dobowe podczas 200-dniowego ekstensywnego odchowu (157 g/dobę) jak również średnio intensywnego tuczu pastwiskowego (201 g/dobę) uzyskiwały jagnięta linii BWP/75, co wskazuje na ich przydatność do ekologicznej produkcji jagniąt rzeźnych w górzystych rejonach kraju. Stwierdzony istotny wzrost wydajności rzeźnej mieszańców (40,85-44,00%), w szczególności linii BWP/75 (42,62-44,14%) był wynikiem korzystnego wpływu użytych do krzyżowania tryków rasy BF i WAS (43,12-45,00%).
Ocena tusz według systemu EUROP wykazała, że wszystkie tusze tryczków BF i WAS oraz docelowych mieszańców linii BWP/75 mieściły się w górnej skali oceny natomiast zaledwie 50% tusz tryczków polskiej owcy górskiej (pog) mieściło się w najniższych klasach oceny, a pozostałe zostały zdyskwalifikowane. Najniższy udział wyrębów wartościowych (36,69-38,02%) stwierdzono w tuszach tryczków pog. Udźce tryczków linii BWP/75, odznaczały się wysoką zawartością tkanki mięśniowej (71,75 - 74,23%). Najmniejszą powierzchnię mięśnia najdłuższego grzbietu stwierdzono w tuszach pog (5,57-7,11 cm2), co należy wiązać z najmniejszą masą tusz oraz najsłabszymi cechami mięsności tryczków tej rasy w porównaniu ze wszystkimi pozostałymi grupami genotypowymi (11,36-15,25 cm2). Mięso wszystkich ocenianych tryczków odznaczało się pożądanym składem tkankowym o wysokiej zawartości białka i niewielkim przetłuszczeniu oraz właściwymi cechami fizycznymi, co świadczy o jego dużej przydatności do celów przetwórczych. Wysokie oceny zapachu (4,54-4,79 pkt), kruchości (4,3-4,63 pkt) i smakowitości (4,31-4,77 pkt) mięsa, pochodzącego od wszystkich tryczków odchowywanych na pastwisku, świadczą o jego bardzo dobrych właściwościach kulinarnych. Zastosowany schemat krzyżowania umożliwił wytworzenie i wdrożenie do praktyki hodowlanej samo odnawialnej linii krzyżowniczej BWP /75, o następującym genotypie 37,5% - Bergschaf; 37,5% – Weisse Alpenschaf i 25% – polska owca górska.

Temat 2230.1
„Wpływ poziomu oraz formy cynku i manganu w mieszance paszowej pochodzenia roślinnego dla kur nieśnych na jakość skorupy jaj oraz wydalanie Zn i Mn do środowiska”
Autorzy: S. Świątkiewicz, J. Koreleski, B. Piętowska, M. Kubicz

Celem badań było określenie możliwości zwiększenia wytrzymałości mechanicznej skorupy jaj poprzez optymalizację dodatku cynku i manganu do mieszanki paszowej dla kur nieśnych. Jednocześnie badano wpływ poziomu oraz formy (nieorganiczna vs organiczna) Zn i Mn na biomechaniczne, geometryczne i chemiczne parametry kości piszczelowych, stopień absorpcji i wydalanie tych mikroelementów do środowiska oraz wyniki produkcyjne.
Przeprowadzono dwa doświadczenia na 198 kurach nieśnych Hy Line Brown, utrzymywanych w indywidualnych klatkach, ze stałym dostępem do paszy i wody. Oba doświadczenia trwały po 45 tygodni (od 25 do 70 tygodnia życia). W doświadczeniu 1 stosowano zróżnicowane poziomy dodatków Zn i Mn do paszy (0, 20, 50, 100 ppm), natomiast w doświadczeniu 2 czynnikiem doświadczalnym była forma chemiczna badanych mikroelementów (nieorganiczna vs organiczna).
Podsumowując można stwierdzić, że najkorzystniejsze rezultaty (dobra jakość skorup jaj i kośćca, zmniejszone wydalanie Zn i Mn do środowiska) uzyskano stosując dodatek 20 ppm Zn i 50 ppm Mn do diety podstawowej, przy jednoczesnym całkowitym zastąpieniu nieorganicznych źródeł (tlenki) przez organiczne kompleksy z aminokwasami badanych mikroelementów.

Temat 3109.1
„Określenie ekspresji genów immunoglobulin oraz absorbcji i katabolizmu przeciwciał siarowych u świń przy użyciu antygenowych markerów genów”
Autorzy: E. Skiba, P. Krzyścin, A. Mandecki

Celem pracy było określenie ekspresji 15 genów ciężkich łańcuchów immunoglobulin u prosiąt w okresie okołoporodowym oraz przeprowadzenie analizy czasu absorpcji i tempa katabolizmu przeciwciał uzyskanych z siary. Wymienione geny oraz drobiny zidentyfikowano poprzez wykrycie odpowiednich markerów antygenowych przy użyciu specyficznych alloprzeciwciał. Przebadano 143 prosięta z wybranych kojarzeń w wieku od urodzenia do 5 miesiąca życia oraz 39 od urodzenia do 36 godzin życia. Stwierdzono, że ekspresja genów ciężkich łańcuchów immunoglobulin-a2, b1, b2, c1, d2, e2, f1, g1, sI1, sII1, sIII1, sIV1, x2, y1, oraz genu lekkich łańcuchów tych białek- IG(L/K)A1 rozpoczynała się u poszczególnych prosiąt w okresie od urodzenia do 4 miesiąca życia. Początek ekspresji tych genów u większości osobników przypadał przed ukończeniem 1-2 miesięcy życia. U niektórych prosiąt pełny efekt absorpcji immunolaktoglobulin odnotowywano już w 1-2 godzin po wypiciu siary jednak u większości osobników dopiero po tym czasie. Całkowity zanik zaabsorbowanych białek odnotowywano u prosiąt przed ukończeniem 2-4 miesięcy życia. Stwierdzono również przypadki całkowitego zaniku immunolaktoglobulin z niektórymi epitopami przed ukończeniem 1 miesiąca życia.


Temat 3202.1
„Zastosowanie metod analizy cytogenetycznej i molekularnej do identyfikacji niestabilnych regionów genomu zwierząt gospodarskich”
Autorzy: B. Danielak –Czech, E. Słota, A. Kozubska-Sobocińska, M. Bugno

Wykorzystując metody analizy cytogenetycznej i molekularnej (klasyfikacja miejsc łamliwych chromosomów oraz lokalizacja powtórzeń sekwencji trzynukleotydowych przy pomocy technik PRINS oraz in situ PCR) zidentyfikowano niestabilne regiony genomu bydła, owiec i świń oraz przeanalizowano ich wpływ na przydatność rozpłodową badanych zwierząt. Wykazano związek między wysokim poziomem ekspresji miejsc łamliwych a niewydolnością procesów naprawy DNA w populacji świń, jak również w grupach krów, maciorek i loch z zaburzeniami rozrodu. Stwierdzono statystycznie istotny wpływ częstości uszkodzeń w obrębie określonych miejsc łamliwych heterosomu X i niektórych autosomów na wybrane parametry płodności. U loch z problemami w rozrodzie ujawniono istotnie wyższy procent defektów cytogenetycznych w rejonie centromerowym chromosomu płci X i 13. pary.
W przeprowadzonym doświadczeniu wykazano wysoki poziom ekspresji kilku miejsc łamliwych zawierających powtórzenia sekwencji trzynukleotydowych. Nie potwierdzono jednak statystycznie istotnego wpływu tego zjawiska na płodność zwierząt

Temat 3319.5
„Badania wybranych cech transgenicznych świń z ekspresją genu WAP-Fuc”
Autorzy: Z. Smorąg, E. Słota, M. Bochenek, J. Jura, M. Różycki, B. Rejduch, B. Danielak-Czech, B. Gajda, M. Tyra, A. Mucha

Przy zastosowaniu technik cytogenetycznych przeprowadzono ocenę prawidłowości kariotypu 69 świń transgenicznych oraz zidentyfikowano u tych zwierząt polimorficzne warianty heterochromatyny centromerowej i regionów jąderkotwórczych. Wszystkie osobniki posiadały kariotyp prawidłowy 38,XX lub 38,XY. U badanych zwierząt zaobserwowano polimorfizm wielkości heterochromatyny centromerowej w chromosomach pary 14 oraz zmienność wielkości i liczby regionów jąderkotwórczych.
W badaniach nad oceną wartości bakteriostatycznych mleka użyto 144 próbek pochodzących od 26 transgenicznych loch oraz 27 próbek mleka pochodzącego od 12 loch kontrolnych. Stwierdzono strefy zahamowania wzrostu uznawane za wynik pozytywny (w przypadku co najmniej jednej badanej próbki) mleka pochodzącego od 13 loch transgenicznych.
W badaniach struktury chromatyny plemnikowej wykorzystano nasienie 9 knurów transgenicznych, od których w ciągu 15 miesięcy pobrano po 11 ejakulatów. Średni poziom uszkodzonych plemników wahał się od 1,1% do 3,05% i nie różnił się od wartości stwierdzonych u knura kontrolnego.
W badaniach nad wpływem wprowadzonej informacji genetycznej na wybrane cechy fenotypowe przeprowadzono analizę 261 prosiąt karmionych mlekiem 29 transgenicznych oraz 269 prosiąt karmionych mlekiem 29 loch nietransgenicznych. Stwierdzono mniejszy procentowy udział upadków w grupie prosiąt odchowywanych przez lochy transgeniczne o 0,1 prosięcia. Prosięta te charakteryzowały się jednak nieco niższymi przyrostami dziennymi masy ciała zarówno do 14 dnia życia, jak i w całym okresie odchowu przy losze.
W tuczu skontrolowano 64 sztuki, w tym 28 zwierząt odchowywanych przez lochy transgeniczne i 36 odchowywanych przez lochy nietransgeniczne. Wykazano wysokoistotne różnice między grupami zwierząt jedynie dla wieku w dniu uboju.
Temat 3320.5
„Uzyskiwanie transgenicznych królików produkujących białko alr w mleku w połączeniu z mapowaniem wybranych fragmentów genomu królika”
Autorzy: J. Jura, Jolanta Jura, M. Zawada, B. Gajda

Celem pracy było: 1. mapowanie markerów genetycznych (cDNA) genomu królika; 2. uzyskanie ekspresji genu ludzkiego czynnika regeneracji wątroby hALR (z ang. human Augmenter of Liver Regeneration) w mleku transgenicznych królików. W trakcie realizacji projektu wykonano następujące zadania: 1. utworzono bibliotekę cDNA wybranych fragmentów genomu królika; 2. zmapowano fragment szczurzego promotora rWAP (ang. rat Whey Acidic Protein Promoter)- dane zgłoszone i przyjęte w NCBI GenBank nr AY 312406; 3. uzyskano transgeniczne króliki z potwierdzoną integracją genu, hALR (ang. human Augmenter of Liver Regeneration), konstrukt rWAP-hALR-lch – czynnika, mającego zastosowanie w regeneracji uszkodzonej wątroby, w procesie transplantacji lub ksenotransplantacji organów, jak również w leczeniu mukowiscydozy; 4. wyprodukowano dwie konstrukcje genowe: rWAP-hALR-lch, zawierający pełną sekwencję genu połączoną z promotorem rWAP oraz rWAP-hALR-short zawierający promotor WAP oraz alternatywnie składaną formę cDNA, dla którego mRNA stanowi główną frakcję w wątrobie i prawdopodobnie odgrywa ważną rolę w regeneracji tego narządu.

Temat 3408.1
„Ocena struktury chromatyny plemnikowej kozłów”
Autorzy: M. Bochenek, Z. Smorąg, W. Kareta, M. Cegła

Obniżona płodność lub bezpłodność samców transgenicznych związana jest z zaburzeniami w zachowaniu płciowym lub wadami budowy i upośledzeniem funkcji plemników. Nie można zatem wykluczyć, że zmiana genomu uzyskana poprzez wprowadzenie obcego fragmentu DNA (konstruktu genowego), co ma miejsce w przypadku osobników transgenicznych, spowoduje zmiany właściwości chromatyny. Celem badań było zbadanie poziomu uszkodzeń chromatyny plemnikowej u kozłów transgenicznych (z genem fukozylotransferazy) i porównanie z poziomem uszkodzeń u kozłów nietransgenicznych, wpływu procedury mrożenia i rozmrażania nasienia na wzrost uszkodzeń chromatyny u kozłów oraz przebiegu zmian struktury chromatyny plemnikowej wraz z wiekiem zwierząt.
W wyniku badań stwierdzono, że obecność genu fukozylotransferazy nie spowodowała zaburzeń procesu spermatogenezy u kozłów transgenicznych. Procedura zamrażania nasienia w rozcieńczalniku mlekowym spowodowała niewielki lecz statystycznie istotny wzrost liczby plemników z uszkodzoną chromatyną, a liczba plemników z uszkodzeniami chromatyny nie ulegała istotnym zmianom wraz z wiekiem badanych zwierząt.

Temat 4107.5
„Wychów fermowy ślimaków z rodzaju Helix jako czynnik zmniejszający stan zagrożenia naturalnych populacji winniczka (Helix pomatia)”
Autorzy: A. Łysak, Z. Mach-Paluszkiewicz, M. Ligaszewski

Opracowanie technologii fermowego wychowu winniczka (Helix pomatia), opartej na wybiegach usytuowanych w nieogrzewanych szklarniach, pozwoliło skrócić dla polskich warunków klimatycznych cykl otrzymania osobników nadających się do konsumpcji do 2 sezonów odrostowych, podczas gdy w warunkach naturalnych wynosi on 3 – 5 lat. Do takiego rezultatu przyczyniło się również opracowanie odpowiedniego składu mieszanki paszowej stosowanej rutynowo. Technologia ta pozwala także na efektywny wychów stadiów juwenilnych (0+) nadających się dobrze do uzupełniania stanu liczebności na naturalnych stanowiskach bytowania tego gatunku.
Badania naturalnej i pochodzącej z własnego wychowu hodowlanej populacji winniczka prowadzono w latach 2002-2004 w następujących dziedzinach:
• Rozród winniczków w warunkach fermowych i tempo rozwoju od wylęgu do reproduktora.
• Kanibalizm wylęgu winniczka jako czynnik wpływający na wczesną fazę hodowlaną.
• Skład chemiczny mięsa winniczków hodowlanych i z populacji naturalnej.
• Aktywność celulolityczna flory przewodów pokarmowych winniczków hodowlanych.
• Stosunki ilościowe i jakościowe populacji naturalnych winniczka.
• Histologiczny obraz gonad winniczków z różnych warunków bytowania.
Uzyskane materiały badawcze, opracowano w postaci 6-ciu opublikowanych, lub gotowych do publikacji załączników, będących integralną częścią sprawozdania merytorycznego z grantu.

Temat 4109.1
„Poprawa dobrostanu samic królików utrzymywanych w warunkach produkcyjnych”
Autorzy: D. Kowalska, P. Bielański, J. Zając, M Piórkowska, L. Gacek, B. Jaros, G. Góralczyk, E. Sosińska, I. Jabłońska

Celem podjętych badań, była obserwacja zachowania się samic podczas odchowu młodych, w dwóch systemach utrzymania: chów klatkowy ściołowy i bezściołowy przy zastosowaniu różnego typu skrzynek wykotowych. W drugim etapie doświadczenia, badano zachowanie młodych w okresie poodsadzeniowym, przy różnej obsadzie klatek. Wszystkie prowadzone obserwacje, miały na celu zdefiniowanie stanu zwierząt w stworzonych warunkach środowiskowych, tak aby zabezpieczyć im możliwość komfortu psychicznego i fizycznego przez zmianę określonych parametrów tego środowiska.
Stwierdzono, że przy utrzymaniu ściołowym nie ma konieczności stosowania wykotnic. W warunkach chowu klatkowego bezściołowego najwyższe wyniki odchowu młodych uzyskano w klatkach wyposażonych w: drewniane skrzynki wykotowe, zamknięte oraz plastikowe skrzynki, otwarte od góry. Najwyższe przyrosty przy najniższym zużyciu paszy uzyskały zwierzęta utrzymywane w klatkach po 3 sztuki.

Temat 4110.1
„Możliwość poprawy dobrostanu loch ciężarnych poprzez wprowadzenie do dawek pokarmowych pasz objętościowych”
Autorzy: J. Paschma, J. Walczak, E. Matuszewska, A. Mandecki, W. Drożdża, M. Bińczycka, W. Góralczyk, J. Bińczycki

Celem badań jest ocena poziomu dobrostanu loch prośnych, utrzymywanych grupowo w różnych typach kojców: tradycyjny; z podłogą samospławialną i częściowo rusztową. W badaniach określano możliwość poprawy dobrostanu loch, którym podawano w paszy zwiększony poziom pasz objętościowych. Badaniami objęto łącznie 90 macior, które przydzielono do 3 grup, różniących się w zakresie rodzaju podanej ad libitum paszy objętościowej: I – kontrolna; II – kosze ze słomą; III – koryta z wysłodkami buraczanymi. W obrębie każdej z grup wyodrębniono 3 podgrupy, zróżnicowane pod względem systemu utrzymania. W trakcie doświadczenia prowadzono obserwacje charakteryzujące behawior oraz dobrostan loch przez okres 3 cykli reprodukcyjnych. Uzyskane wyniki wskazują na możliwość poprawy poziomu dobrostanu loch ciężarnych, utrzymywanych grupowo, poprzez zwiększenie w dawce pokarmowej ilości włókna, bez względu na typ kojca.
Temat 4116.1
„Utrzymanie trzody chlewnej w systemie familijnym”
Autorzy: E. Matuszewska, J. Walczak, J. Paschma, W. Krawczyk

Przedmiotem badań jest ocena przydatności utrzymania loch w systemie familijnym dla poprawy poziomu ich dobrostanu oraz efektywności produkcji. Porodówkę doświadczalną (D) i kontrolną (K) zasiedlono 5 lochami w ok. 105 dniu ciąży. W grupie D po 14 dniach laktacji rozebrano kojce i odtąd mioty wraz z lochami przebywały wspólnie. W 22 dniu laktacji, do kojca grupowego wprowadzono knura w celu naturalnego krycia. Świnie w grupie D utrzymywano wspólnie do 95 dnia życia prosiąt, natomiast z grupy K mioty odsadzano w 35 dniu a następnie w warchlakarni formowano jedną grupę. Warchlaki z grupy D i K w 95 dniu, podzielono według płci na grupy z różnym sposobem żywienia. Przeprowadzono obserwacje etologiczne loch w okresie okołoporodowym. W 56 dniu życia warchlaków oznaczono kortyzol i składniki morfotyczne krwi. Dysekcją objęto 10% tuczników z grupy. Przeprowadzono 5 powtórzeń. W obu grupach odchowano po 24 mioty. Doświadczenie wykazało, że system ten może być wykorzystany do grupowego utrzymania trzody w fermach ekstensywnych, a szczególnie w gospodarstwach ekologicznych. Uzyskano skrócenie cyklu reprodukcyjnego loch poprzez krycie w trakcie laktacji.

Temat 4117.1
„Wpływ sprężonego kwasu linolowego CLA na fizjologiczne mechanizmy warunkujące procesy lipogenezy u kurcząt brojlerów w różnych warunkach odchowu”
Autorzy: M. Pietras, T. Barowicz, B. Skraba, Z. Zegarek, A. Iwanowska

Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu sprzężonego kwasu linolowego (CLA) na odkładanie się tłuszczu u kurcząt brojlerów oraz stwierdzenie w jakim stopniu, poprzez wprowadzenie CLA do mieszanek paszowych typu grower można ograniczać depozycję tłuszczu w tuszkach kurcząt eksponowanych na działanie czynników sprzyjających zwiększaniu się otłuszczenia Wykonano 3 doświadczenia na łącznej liczbie 1800 kurcząt brojlerów Ross odchowywanych ze stałym dostępem do wody i paszy. W doświadczeniu I kurczęta przydzielono losowo do 3 grup. W drugim okresie odchowu kurczęta żywiono mieszankami paszowymi typu grower, w których skład wprowadzono sprzężony kwas linolowy (CLA) w ilościach 0% - grupa I; 0,5% - grupa II i 1,0% - grupa III. W doświadczeniu II ptaki przydzielono losowo do 4 grup. Kurczęta w drugim okresie odchowu otrzymywały mieszanki w których stosunek energetyczno-białkowy i udział CLA wynosiły odpowiednio: w grupie I –63MJ/kg białka i 0% CLA; w grupie II - 63MJ/kg białka i 1,0% CLA; w grupie III-67MJ/kg białka i 0% CLA; w grupie IV-67MJ/kg białka i 1,0 CLA%. W doświadczeniu III kurczęta broilery przydzielono losowo do 4 grup. W drugim okresie odchowu kurczęta grup I i II żywiono mieszankami paszowymi typu grower bez dodatku CLA, natomiast grupy III i IV mieszankami zawierającymi w swoim składzie 1,0% CLA. Grupy I i III odchowywano w temperaturze otoczenia 20±1oC; grupy II i IV w temperaturze w temperaturze 30±1oC.
Stwierdzono, że CLA w ilości 1% zmniejszał depozycję tłuszczu u kurcząt brojlerów odchowywanych w warunkach standardowych oraz wystawionych na działanie czynników zwiększających otłuszczenie. Mniejsza depozycja tłuszczu u kurcząt pod wpływem CLA wiązała się z obniżeniem tempa wykorzystania glukozy do syntezy lipidów. CLA nie wpłynął na zawartość insuliny w plazmie krwi kurcząt, natomiast zwiększał zawartość hormonów tarczycy w plazmie krwi, związanych z metabolizmem lipidów.
Temat 4207.1
„Opracowanie ekologicznego żywienia loch i tuczników oraz określenie jego wpływu na produkcyjność i jakość wieprzowiny”
Autorzy: J. Urbańczyk, E. Hanczakowska, M. Świątkiewicz, A. Jarocka, M. Siemińska

Efektywność ekologicznego żywienia świń opracowano i sprawdzono na 58 lochach w dwu cyklach reprodukcyjnych oraz na 160 tucznikach.
Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że lochy żywione mieszanką treściwą oraz kiszonką z kukurydzy lub traw stosowanych do woli, uzyskały podobne wskaźniki produkcyjne jak lochy kontrolne. Zastosowany w doświadczeniu Probiodor jako dodatek do pasz dla loch, zwiększył ilość urodzonych prosiąt w miocie o 0,74 sztuki, a odsadzonych w wieku 42 dni o 0,66 sztuki.
Rezultaty doświadczenia na tucznikach wykazały, że zastosowanie żywienia ekologicznego wpłynęło na obniżenie tempa przyrostów tuczników. Poprawę przyrostów dziennych i zmniejszenie zużycia paszy na przyrost 1 kg masy ciała spowodowały dodane do paszy dla tuczników zioła w ilości 0,5%. Ponadto tuczniki żywione ekologicznie, otrzymujące w paszy enzymy (betaglukanazę, ksylanazę i cellulazę) przyrastały w pierwszym okresie tuczu o 3,9 % szybciej niż kontrolne i trawiły istotnie lepiej białko ogólne i włókno surowe niż pozbawione ich dodatku.
Świnie żywione ekologicznie uzyskały tusze bardziej mięsne i miały cieńszą słoninę niż tuczniki kontrolne. Mięso tuczników doświadczalnych charakteryzowało się korzystniejszą barwą w skali Huntera, a słonina wyższą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza z grupy 6n i 3n.

Temat 4309.5
„Wpływ optymalizacji mikroklimatu brojlerni w czasie wysokich temperatur na produkcyjność kurcząt”
Autorzy: E. Herbut, I. Skomorucha

Celem badań było określenie wpływu zróżnicowanej obsady I rurowego, gruntowo-powietrznego wymiennika ciepła na mikroklimat brojlerni, wyniki produkcyjne, niektóre parametry fizjologiczne i jakość tuszek kurcząt brojlerów w okresie letnich upałów. Badania składały się z 3 doświadczeń:
w I doświadczeniu określona została reakcja kurcząt na warunki termiczne pomieszczenia przy obsadzie 17 szt./m2. W II doświadczeniu określona została reakcja kurcząt na warunki termiczne pomieszczenia przy obsadzie 19 szt./m2. III doświadczenie to reakcja kurcząt brojlerów na warunki termiczne pomieszczenia przy obsadzie 19 szt./m2 i zastosowanie ewaporacji. Zastosowanie w badaniach własnych dodatkowego chłodzenia za pomocą rurowo, gruntowo-powietrznego wymiennika ciepła, działającego w systemie wentylacyjnym brojlerni, wpłynęło na mikroklimat głównie poprzez obniżenie temperatury wewnętrznej budynku o około 2-3,50C zarówno przy obsadzie 17, jak i 19 szt./m2 powierzchni w stosunku do brojlerni kontrolnej. Przyczyniło się to do zwiększenia „komfortu cieplnego” kurcząt brojlerów odchowywanych w grupie doświadczalnej, co wyrażało się lepszymi wynikami produkcyjnymi w porównaniu z kurczętami z grupy kontrolnej. Ptaki odchowywane w budynku z zamontowanym GWC charakteryzowały się we wszystkich 3 badaniach statystycznie wysoko istotnie wyższą masą ciała, mniejszym zużyciem paszy i wody i lepszą zdrowotnością niż kurczęta odchowywane w budynku kontrolnym. Mikroklimat w brojlerni doświadczalnej wpłynął również na nieco większą wydajność rzeźną kurcząt oraz niższą zawartość tłuszczu sadełkowego w tuszce w stosunku do grupy kontrolnej. Biorąc pod uwagę parametry fizjologiczne nie stwierdzono znaczących różnic pomiędzy kurczętami z grupy kontrolnej i doświadczalnej pod względem temperatury rektalnej, poziomu hematokrytu, hemoglobiny, erytrocytów oraz hormonów tarczycy we krwi.
Nie stwierdzono również wpływu warunków termiczno-wilgotnościowych panujących w obydwu budynkach na pH i skład chemiczny mięsa kurcząt brojlerów oraz na jego wodochłonność. Tak więc badania własne wykazały korzystny wpływ badanego rurowo, gruntowo-powietrznego wymiennika ciepła na mikroklimat brojlerni w okresie letnim, co miało swoje odbicie w lepszych wynikach produkcyjnych kurcząt brojlerów odchowywanych w brojlerni doświadczalnej, niezależnie od obsady na 1m2 powierzchni.

Temat 4314.5
„Wpływ dodatków organicznych i mineralnych na skład chemiczny kompostowanych odchodów drobiowych”
Autorzy: E. Herbut, W. Krawczyk

Celem przeprowadzonych badań było określenie redukcji eutrofizacyjnego zagrożenia naturalnych ekosystemów, wynikającego z agrotechnicznego zagospodarowania pomiotu, na podstawie składu chemicznego różnych mieszanek kompostowych. Przebadano także możliwości neutralizacji zagrożenia sanitarnego pomiotu, poprzez zastosowanie różnych sposobów postępowania oraz dodatek związków chemicznych. W trakcie badań określono wielkości emisji szkodliwych domieszek gazowych powstających w trakcie przerobu i dojrzewania pomiotu kurzego i opartych na nim kompostów, a odgrywających niebagatelną rolę w globalnych i lokalnych zanieczyszczeniach atmosfery. Pośrednio uzyskano również dane co do poprawy wartości nawozowej pomiotu poprzez zwiększenie przyswajalności i retencji jego składników.

Temat 4412.1
„Ocena efektywności ekonomicznej oraz rynkowych uwarunkowań w produkcji owczarskiej”
Autorzy: E. Sowula-Skrzyńska, B. Kapłon

W ostatnich 15 latach liczebność owiec zmniejszyła się o ponad 90 % i w stosunku do roku 1990 pozostało tylko 7,5 % całego pogłowia owiec. Analizowane gospodarstwa położone były w województwie podkarpackim i małopolskim. Gospodarstwa podzielono na cztery grupy w zależności od wielkości stada podstawowego. Organizacja stada podstawowego, wydajność zwierząt, wskaźniki reprodukcyjne, w dużej mierze decydowały o strukturze kosztów i ich wielkości oraz wyniku ekonomicznym gospodarstwa.
Wysokość kosztów paszowych w poszczególnych gospodarstwach uzależniona była do źródła pochodzenia pasz oraz zastosowanego systemu żywienia. Koszty pozapaszowe były zróżnicowane i w dużej mierze uzależnione od prowadzonych inwestycji oraz zaciągniętych kredytów. We wszystkich gospodarstwach ponoszono koszty dzierżawy, z tym że gospodarstwa duże dzierżawiły ziemię od Agencja Nieruchomości Rolnych a pozostałe od rolników indywidualnych. W gospodarstwach mniejszych korzystniejsze byłyby techniki wytwarzania bardziej pracochłonne i mniej maszynochłonne ze względu na nadmiar siły roboczej w gospodarstwie i brak środków finansowych przyczyniających się bezpośrednio do wzrostu produkcji rolniczej. W gospodarstwach rolniczych wraz ze wzrostem obszaru powinny maleć nakłady pracy ludzkiej na powierzchnię użytków rolnych.
Na podstawie analizy średniego dochodu rolniczego, a więc zapłaty za pracę w badanych gospodarstwach, dokonano obliczenia minimalnej obsady matek stada podstawowego, które zapewniałyby parytet dochodowy, czyli porównywalną płacę osób obsługujących owce ze średnią płacą poza rolnictwem. Najwyższy parytet dochodów osiągnęły gospodarstwa duże utrzymujące ponad 200 matek stada podstawowego (41,38%). Wyższa cena produktów w istotny sposób obniżałaby punkt równego parytetu, szczególnie w gospodarstwach o wysokich kosztach.

Temat 4413.1
„Zyskowność produkcji surowców pochodzenia zwierzęcego w zależności od ich cech jakościowych”
Autorzy: A. Szumiec, S. Okularczyk, B. Kapłon

W ciągu 4 lat (2001-2004), realizacji badań, przeanalizowano 40 podmiotów zlokalizowanych w województwach: zachodnio-pomorskim, wielkopolskim, podkarpackim i małopolskim. Dokonując wyboru gospodarstw do badań kierowano się specjalizacją produkcji. Przyjęto założenie, że gospodarstwo do badań musi mieć specjalizację produkcji w określonym jednym gatunku zwierząt.
Analizowano koszty bezpośrednie i pośrednie produkcji zwierzęcej w poszczególnych gospodarstwach: produkcji pasz własnych, zakupu pasz, zakupu koncentratów i dodatków do pasz, zakupu zwierząt, amortyzacji stada podstawowego, koszty weterynaryjne, ubezpieczenia zwierząt i ściółki. Badano wartość produkcji towarowej w analizowanych podmiotach, na podstawie wartości produkcji oraz kosztów bezpośrednich obliczono nadwyżkę bezpośrednią. Badano koszt produkcji 1 kg żywca albo 1 l mleka oraz dochody netto osiągane przez gospodarstwa z produkcji. Opłacalność produkcji określana była poprzez wskaźnik opłacalności.
Badano ekonomiczny aspekt jakości produkcji żywca i mleka. Z przeprowadzonych analiz wynika, że dochody rolnicze uzyskiwane z produkcji 1 l mleka spożywczego wynosiły dla kl. E od 0,53 zł do 0,80 zł, dla kl. I od 0,46 zł do 0,68 zł, dla kl. II od 0,27 zł do 0,50 zł. Różnica liczona na 1 l mleka wynosiła pomiędzy klasami E i I 0,05 zł do 0,12 zł, natomiast pomiędzy kl. E i II już od 0,10 zł do 0,34 zł. Ekonomiczne korzyści z produkcji brojlerów kurzych wyrażone dochodem bezpośrednim z 1 kg wynosiły w kl. I od 0,43 zł do 0,61 zł, natomiast w kl. II od 0,26 zł do 0,34 zł. Różnica liczona na 1 kg brojlera pomiędzy klasami I i II wynosiła od 0,17 zł do 0,27 zł. Ekonomiczne korzyści z produkcji żywca strusiego wynosiły dla kl. E od 71 zł do 75 zł, w kl. I od 54 zł do 57 zł, natomiast w klasie II od 19 zł do 26 zł dochodu bezpośredniego z 1 kg żywca. Różnica dochodów liczona na 1 kg żywca strusiego pomiędzy klasami E i I wynosiła od 17 zł do 18 zł a między kl. E i II od 49 zł do 52 zł. Uwzględniając jakość żywca indyczego obliczono, że w kl. I uzyskiwany był dochód od 0,83 zł/kg do 1,12 zł/kg, natomiast w klasie II od 0,42 zł/kg do 0,68 zł/kg. Dochód bezpośredni na 1 matkę strukturalną uzyskany z 1 kg żywca jagnięcego zależał głównie od ceny żywca. Przy cenie krajowej skupu równej i wyższej niż 6,85 zł/kg był on dodatni. Przy cenach od 5,39 zł/kg do 5,42 zł/kg dochód bezpośredni był ujemny. Przy cenie eksportowej skupu od 7 zł/kg do 8,20 zł/kg dochód bezpośredni na 1 matkę strukturalną był dodatni.

Temat 5101.3
„Wykorzystanie oceny jakości mięsa i jaj spożywczych do szacowania wartości użytkowej kur”
Autorzy: K. Dziadek, S. Wężyk, E. Gornowicz, L. Czaja, A. Pawlak, K. Kiełczewski

W okresie 2000-2004 r. oceniano corocznie jakość tuszek i mięsa kurcząt brojlerów pochodzących z różnych zestawów kur mięsnych będących w obrocie handlowym na polskim rynku. Były to m. in. Ross 308, Ross 508, Hybro P, Hybro G, Cobb 500, HI-Yield E, ISA 215, ISA JV, Starbro, Minibro, Hubbard XI- Y. Oceniano następujące parametry: wydajność rzeźną, dysekcyjną, skład chemiczny mięśni, pH15, pH24, wodochłonność oraz cechy organoleptyczne mięsa surowego i po obróbce termicznej.
Równolegle oceniano cechy jakości jaj spożywczych pochodzących z różnych zestawów kur nieśnych będących w obrocie handlowym na polskim rynku. Były to m. in. Rosa 1, Rosa 2, Messa 445, Astra W, Astra D, Astra N, ISA White, Shaver 579 i grupy eksperymentalne AK i N-11xP-11. 7. Oceniono następujące parametry masę jaj, skład jaja, cechy skorupy, barwę żółtka, skład chemiczny poszczególnych składników wraz z określeniem ilości tłuszczu, trójglicerydów i cholesterolu w żółtku.
Całość uzyskanych wyników poddana została obróbce statystycznej w celu obliczenia istotności różnic pomiędzy grupami doświadczalnymi oraz korelacji pomiędzy czynnikami zmiennymi w doświadczeniu a cechami jakości tuszek i mięsa kurcząt brojlerów.

Temat 5106.1
„Poprawa jakości okrywy włosowej u lisów polarnych i jenotów”
Autorzy: M. Piórkowska, P. Bielański, A. Zoń, D. Ligęza

Celem badań było ograniczenie stopnia występowania wad okrywy włosowej u lisów polarnych i jenotów dla pozyskania skór o właściwych parametrach jakościowych oraz prawidłowej budowie włosa, jak również poznanie związku między wygryzaniem i filcowaniem się włosów a innymi cechami skóry i okrywy włosowej.
Wszystkie zwierzęta raz w miesiącu, od momentu rozwoju owłosienia zimowego do momentu osiągnięcia pełnej dojrzałości futrzarskiej, miały badaną okrywę włosową. Pierwsze przypadki sfilcowania okrywy u jenotów stwierdzono pod koniec lipca, zaś u lisów końcem sierpnia. W miarę rozwoju okrywy zimowej procent zwierząt z uszkodzoną okrywą pogłębiał się, osiągając w momencie pełnej dojrzałości futra w stadzie jenotów i lisów odpowiednio wartość około 33% i 21%.
Stwierdzono, że mocno sfilcowane skóry jenotów odznaczały się najkrótszym i najcieńszym włosem pokrywowym przy niskiej jego gęstości na jednostce powierzchni. Okrywa włosowa lisów charakteryzowała się zbyt miękkim włosem pokrywowym oraz najcieńszą tkanką skórną.

Temat 5107.1
„Badania nad jakością oscypków wytwarzanych wg tradycyjnej technologii”
Autorzy: A. Drożdż, M. Pompa - Roborzyński, A. Kawęcka, J. Sikora

Oscypek jest serem owczym wytwarzanym od wieków w Karpatach podczas letnich wypasów z mleka owczego nie pasteryzowanego. Sprzedawany był tylko w okresie sezonu pastwiskowego. Obecnie wraz z wzrastającym ruchem turystycznym rośnie popyt na ten ser. Z braku mleka owczego, wytwarzany jest przez cały rok z mleka krowiego. Te praktyki są niezgodne z odnośnymi przepisami unijnymi, dlatego podjęto prace nad uporządkowaniem przepisów odnośnie produkcji i obrotu oscypkiem, co jest konieczne do uzyskania wpisu oscypka na listę produktów regionalnych. Celem prac było poznanie, składu chemicznego serów, warunków higienicznych i jakości mikrobiologicznej mleka i serów oraz wpływu warunków troficznych jakości pastwiska na ich walory sensoryczne. W badanych bacówkach oscypki produkowano z mleka owczego, a technologia produkcji była bardzo zbliżona. Oscypki miały podobny kształt i masę około 800 g i zawierały od 60 do 65 % białka i 25 do 30 % tłuszczu. Analizy sensoryczne wykazały za wysoką zawartość soli oraz nadmierne wędzenie, które to cechy maskują inne walory smakowe typowe dla serów owczych. Zanieczyszczenia mikrobiologiczne mleka i serów nie przekraczały norm unijnych. Stwierdzono znaczne różnice w składzie mleka i serów pochodzących z pastwisk różniących się pod względem florystycznym a położonych na różnej wysokości npm. np. mleko z Turbacza zawiera więcej tłuszczu niż mleko od owiec pasących się na bogatszych pastwiskach (Dursztyn, Bielanka). Wykazano również różnice w zawartości kwasów tłuszczowych w mleku i oscypkach pochodzących z wymienionych pastwisk. W stadium końcowym jest opracowywany wniosek producentów o rejestrację oscypka jako produktu regionalnego. W opracowaniu wniosku wykorzystano między innymi wyniki uzyskane w tym temacie jak i w wyniku realizacji badań oraz współpracy międzynarodowej z naukowcami Włoch i Francji.

Temat 5109.2
„Wpływ systemu żywienia i białka o wysokiej zawartości aminokwasów siarkowych na jakość pierza i puchu gęsi”
Autorzy: E. Pakulska, H. Bielińska

Celem badań było określenie ilości i jakości pierza uzyskanego z podskubów od gęsi rosnących w zależności od intensywności żywienia oraz gęsi dorosłych w okresie spoczynku w zależności od dodatku do mieszanki paszowej poekstrakcyjnej śruty rzepakowej „00” jako komponentu białkowego bogatego w aminokwasy siarkowe. Materiałem doświadczalnym było: w 1. zadaniu – 160 sztuk 9. tygodniowych gąsiąt białych kołudzkich (po 80 gęsiorów i gęsi rodów W11 i W33); w 2. zadaniu – 28 gęsiorów i 120 gęsi białych kołudzkich® rodów W11 i W33 w okresie spoczynku.
Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że zastosowanie intensywnego żywienia gęsi rosnących nie wpłynęło na zwiększenie ilości pierza i puchu z podskubów. Uzysk pierza w grupie ptaków żywionych ekstensywnie był większy w I podskubie a w II i III podskubie podobny jak w grupie żywionej intensywnie. Dodatek do mieszanki dla gęsi dorosłych białka bogatego w aminokwasy siarkowe tylko w niewielkim stopniu (o 6%) wpłynął na wzrost ilości pierza i puchu z podskubu. System żywienia i skład mieszanek paszowych dla gęsi nie miał również wpływu na poziom udziału puchu w pierzu. U gęsi rosnących i dorosłych masa pierza pozyskanego od obu rodów gęsi była we wszystkich podskubach podobna, natomiast więcej pierza uzyskano od samców (średnio o ok. 22% - P<0,01) w porównaniu z samicami. Nie zanotowano istotnego wpływu systemu żywienia, składu komponentowego mieszanek paszowych i rodu gęsi na zawartość puchu w pierzu, piór niedojrzałych, zawartości wody, aminokwasów siarkowych i wartości liczby tlenowej pierza.

Temat 5201.6
„Kształtowanie właściwości dietetycznych i kulinarnych mięsa jagnięcego na drodze genetycznej i żywieniowej”
Autorzy: B. Borys, A. Borys, K. Borzuta, G. Grześkowiak, J. Strzelecki,
A. Jarzynowska

Celem badań było określenie możliwości uzyskania mięsa jagnięcego o wysokich walorach kulinarnych i dietetycznych [prozdrowotnych] w oparciu o wysokoplenne owce z udziałem genotypów plennych ras fińskiej i romanowskiej przez ich krzyżowanie towarowe z trykami mięsnej rasy Texel i zastosowanie w tuczu jagniąt metod żywieniowych pozwalających korzystnie modyfikować zawartość składników prozdrowotnych w mięsie. Stwierdzono umiarkowane możliwości korzystnego oddziaływania genotypem jagniąt na badane parametry jakości mięsa. Największe efekty uzyskano przy stosowaniu krzyżowania owiec populacji plennej z udziałem rasy romanowskiej z trykami mięsnymi Teksel. Wysoko efektywne w zakresie korzystnego modyfikowania jakości zdrowotnej mięsa jagnięcego było stosowanie w mieszankach tuczowych 10% udziału nasion rzepaku i lnu w proporcji 1:1 oraz suplementacji mieszanek witamina E. Nie stwierdzono istotnego wpływu udziału i formy nasion oleistych w mieszankach tuczowych na uzysk elementów i mięsa kulinarnego. Wyniki uzyskane w projekcie pozwalają opracować i upowszechnić technologie efektywnej produkcji mięsa jagnięcego o wysokich walorach kulinarnych i zdrowotnych.

Temat 5202.1
„Wpływ składu dawki pokarmowej na produkcję sprzężonego kwasu linolowego (CLA) w przewodzie pokarmowym królików oraz jego zawartość w mięsie”
Autorzy: M Pietras, P. Bielański, D. Kowalska, Z. Czmer, L. Telk,
A. Iwanowska

Celem przeprowadzonych badań było określenie czy i w jakim stopniu flora bakteryjna zachyłka żołądka królików oraz jelita ślepego może charakteryzować się zdolnością do zamiany wolnego kwasu linolowego na izomery CLA, a tym samym zwiększać jego podaż dla organizmu i odkładanie w tkankach. Wykonano trzy doświadczenia na królikach rasy nowozelandzka biała, odchowywanych w kojcach po cztery sztuki i żywionych do woli pełnodawkowymi mieszankami granulowanymi. W doświadczeniu I króliki ubito wieku 90 dniu i po wypreparowaniu przewodu pokarmowego pobrano treść z żołądka, jelita cienkiego, jelita ślepego oraz jelita grubego. W treści oznaczono profil kwasów tłuszczowych. W doświadczeniach II i III, króliki grup doświadczalnych otrzymywały odpowiednio, dodatek trawy łąkowej i mieszankę zawierającą 2,5% lub 5% oleju słonecznikowego. W okresie doświadczenia kontrolowano masę ciała królików i zużycie paszy. Po uboju określano masę tuszek i zawartość tłuszczu okołonerkowego. W treści przewodu pokarmowego i lipidach mięśni nóg określano zawartość kwasów tłuszczowych. Uzyskane wyniki wykazały, że w trakcie przesuwania się treści w przewodzie pokarmowym królików wzrasta zawartość kwasów SFA przy obniżającym się udziale kwasów PUFA. Zamiana kwasu linolowego na sprzężony kwas linolowy (CLA) ma miejsce głównie w jelicie ślepym. Źródłem niewielkich ilości CLA w żołądku, przy nie wykazanej jego obecności w paszy mogła być koprofagia. Wprowadzenie do diety królików świeżej trawy łąkowej obniżyło zawartość CLA w treści jelita ślepego i w lipidach mięsa nóg królików, co mogło być wynikiem zmniejszonej podaży kwasu linolowego. Olej słonecznikowy jako źródło kwasu linolowego nie wywiera istotnego wpływu na parametry wzrostu królików zwiększa masę wątroby i nerek i zawartość tłuszczu w mięśniach nóg. W lipidach mięsa królików otrzymujących 5% wymienionego oleju w mieszance stwierdzono wyższą zawartością kwasów PUFA n-6 i stosunek PUFA n-6/n-3 or7az tendencję do wzrostu zawartości izomeru CLA, c9-t11.

Temat 5208.2
„Wpływ białka i energii w dawkach pokarmowych oraz rasy owiec na przydatność mleka do produkcji serów”
Autorzy: T. Pakulski, B. Borys, K. Korman

Podjęte badania miały na celu określenie wpływu zróżnicowania stosunku białko/energia w dawce pokarmowej dla dojonych owiec oraz ich genotypu na ilość i jakość mleka oraz jego przydatność technologiczną do produkcji serów. Wykonano 2 doświadczenia żywieniowe: 1 w okresie zimowym przez 58 dni na 66 maciorkach merynosowych, 2 w okresie letnim przez 52 dni na 95 maciorkach mieszańcach (F1 i F2 – owca fryzyjska x mp, F1- mp x rasy plenne), a także owcy fryzyjskiej i merynosa. W każdym z nich utworzono trzy grupy: kontrolną żywioną wg norm INRA-88 dla dojonych owiec, II o obniżonym stosunku BTJ/JPM (dośw.1 -11,7%, nr 2 –15,1%) i III o podwyższonym stosunku BTJ/JPM (dośw.1 – 10,7%, nr 2 – 14,0%). Ponadto wykonano jedno doświadczenie na owcach trzech genotypów: owca fryzyjska (Fr )– 5 szt., merynos polski (Mp) – 18 szt. i mieszańce FrMp (w tym: 75%, Fr oraz 25% Mp) – 20 szt. Przy podwyższonym w dawce stosunku BTJ/JPM uzyskano najwyższą produkcję mleka i wszystkich jego składników w porównaniu z dawką kontrolną i przy obniżonym stosunku BTJ/JPM otrzymano odpowiednio: w nr. 1 – o 22,8% i 36,4%, w nr. 2 – o 25,9% i 22,1%. W mleku III grupy w stosunku do I, w dośw. 1 zawartość białka i suchej masy była niższa, a w nr. 2 zawartość laktozy była wyższa (P<0,01). Maciorki porównywanych genotypów różniły się ilością i składem mleka. Średnia dobowa wydajność wynosiła: 0,61 kg u Fr; 0,43 kg u Mp i 0,71 kg u FrMp, a zawartość s.m., białka, tłuszczu i laktozy wynosiła odpowiednio: u Fr - 16,48%, 5,39%, 5,32% i 4,87%, u Mp – 19,39%, 6,71%, 7,01% i 4,77% oraz u FrMp – 17,35%, 5,67%, 5,86% i 4,92%. Nie wykazano wpływu zmian poziomu żywienia oraz genotypu dojonych owiec na jakość i skład produkowanych z ich mleka serów. Badane czynniki nie spowodowały zmian w ogólnej zawartości frakcji białkowych w mleku. Poziom mocznika w mleku zależał od stosunku BTJ/JPM, a w mniejszym stopniu od genotypu owiec.

MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA NAUKOWA
UDZIAŁ W MIĘDZYNARODOWYCH KONFERENCJACH I SYMPOZJACH

Lp. Przedmiot konferencji lub sympozjum Kraj
1 2 3
1. Międzynarodowe sympozjum drobiarskie Austria
2. Current problems of breeding health, growth and production of poultry Czechy
3. 16th International Congress of Chemical and Process Engineering Czechy
4. Cost Action 848, pt.: Multi-facetted research in rabbits: a model to develop a healthy and safe production in respect with animal welfare Hiszpania
5. 16 europejskie kolokwium cytogenetyki zwierząt domowych i mapowania genów Francja
6. 20 sympozjum europejskiego towarzystwo przenoszenia zarodków AETE Francja
7. 50 th International Congress of Meat Science and Technology Finlandia
8. XXXIV annual Esna meeting Jugosławia
9. 9 th quantitative trait locus mapping and merker – assis worskop Niemcy
10. Zachowanie i zrównoważone wykorzystanie zasobów genetycznych zwierząt Niemcy
11. Międzynarodowe sympozjum drobiarskie pt.: Sachstand und perspektiven der legehaltung Niemcy
12. Wykorzystanie lokalnych ras zwierząt w rolnictwie ekologicznym Niemcy
13. Entwicklung und Perspektiven in der Legehennenhaltung Niemcy
14. Hodowla i chów bydła simentalskiego szansą dla gospodarstw działających w warunkach rolnictwa zrównoważonego Polska
15. VIII międzynarodowe sympozjum pt.: Żelazo i mangan w środowisku – problemy ekologiczne Polska
16. Biotechnology and new perspectives of feed and food production Polska
17. 2nd International Symposium impact of Environmental Conditions on Animal Welfare Polska
18. Etologia, ochrona i utrzymanie zwierząt gospodarskich Polska
19. Pig and poultry meat quality – genetic and non-genetic factors Polska
20. II międzynarodowa konferencja naukowa pt.: Zastosowanie osiągnięć naukowych z zakresu genetyki, rozrodu i żywienia oraz jakości tusz i mięsa w nowoczesnej produkcji świń Polska
21. Międzynarodowe Sympozium – Breeding and Husbandry of Small Ruminants in Terms of National Production Potential and Market Requirements Polska
22. I Międzynarodowa Konferencja Naukowa “Meat safety and quality in pigs and poultry – genetic and non genetic factors Polska
23. Use of genetics markers in animal selection for performance and functional complex Polska
24. Biodiversity and cooperative Livestock System Polska
25. 52th Annual Meting of European Association for Animal Production Słowenia
26. 4th International Workshop on Data Menagement and Genetic Evaluation in Pigs Słowenia

27. XXII Światowy Kongres Drobiarski Turcja
28. Produkcja mleka w gospodarstwach farmerskich Polski i Ukrainy – stan obecny i przyszłość Ukraina
29. Young Scientits at Solving Problems of Agracian Science and Practice Ukraina
30. International Meeting on Mountain Cheese Włochy
31. Chów i żywienie bydła mlecznego z udziałem w dawkach pokarmowych dużych ilości ziarna zbóż i kukurydzy zbieranego we wczesnej fazie dojrzałości i zakiszanego Wielka Brytania


UDZIAŁ W PRACACH MIĘDZYNARODOWYCH

Lp. Problematyka Kraj
1. Ocena projektów the Sixth Research Frame work programme
(prof. dr hab. L. Katska Książkiewicz – jako ekspert UE) Belgia
2. Udział w szkoleniu w zakresie oceny typu i pokroju bydła oraz udział w międzynarodowej wystawie zwierząt hodowlanych Belgia
3. Udział w Międzynarodowym Salonie Rolnictwa, Ogrodnictwa i Hodowli AGRIBEX Belgia
4. Europejska wystawa królików Czechy
5. Udział w spotkaniu roboczym dot. Realizacji projektu EFABIS Hiszpania
6. Udział w posiedzeniu Komitetu sterującego Europejskiego Ośrodka Koordynacyjnego d/s Zasobów Genetycznych Zwierząt Holandia
7. Wyjazd szkoleniowy z zakresu oceny typu i budowy bydła ras mlecznych oraz budowy bazy danych Holandia/Niemcy
8. Spotkanie inauguracyjne konsorcjum partnerów uczestniczących w projekcie CEC ANIMAL SCIENCE Francja
9. Zapoznanie się z nowoczesnymi metodami hodowli kur mięsnych i nieśnych Francja
10. Międzynarodowe Targi ekologiczne – BioFach 2004 Niemcy
11. Robocze spotkanie dotyczące ustalenia zakresu informacji w krajowych bazach danych i bazie europejskiej – projekt EFABIS Niemcy
12. Wyjazd szkoleniowy połączony z oceną typu i budowy bydła simentalskiego Niemcy
13. Zapoznanie się z organizacją i funkcjonowaniem systemu kontroli i oceny jakości pasz w Bawarii oraz w Niemczech Niemcy
14. Międzynarodowe szkolenie na temat tworzenia zintegrowanych baz danych na potrzeby oceny genetycznej i analizy statystycznej Niemcy
15. Spotkanie partnerów biorących udział w projekcie CEC ANIMAL SCIENCE Rumunia
16. Posiedzenie Zarządu i Komisji Hodowlanej Hucul International Federation (2 wyjazdy) Słowacja
17. Spotkanie grupy zajmującej się szacowaniem wartości hodowlanej świń Słowenia
18. Udział w rocznym Zgromadzeniu Ukraińskiej Akademii Nauk Agrarnych Ukraina
19. Reprezentowanie resortu Ministerstwa Rolnictwa podczas 3 sesji Międzynarodowej Grupy Roboczej d/s Zasobów Zwierząt Genetycznych FAO Włochy
20. Udział w spotkaniu roboczym dot. Realizacji projektu European Farm Animal Biodiversity Information System Włochy
21. Spotkanie partnerów biorących udział w projekcie CEC ANIMAL SCIENCE Włochy


MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA BADAWCZO-ROZWOJOWA

WSPÓŁPRACA W RAMACH UMÓW MIĘDZYRZĄDOWYCH

Z Niemcami

„Dojrzewanie oocytów bydlęcych. Fizjologia komórek rozrodczych bydła”

W 2004 r. przeprowadzono 2 wspólne doświadczenia obejmujące uzyskiwanie, ocenę i hodowlę pęcherzyków wczesnoantralnych z jajników bydlęcych, a następnie - po ukończeniu hodowli wzrostowej - uzyskiwanie oocytów, ich dojrzewanie in vitro oraz ocenę cytogenetyczną konfiguracji chromosomalnej.
Celem badań było opracowanie metod długotrwałej hodowli oocytów z wczesnoantralnych pęcherzyków jajnikowych bydła, które pozwolą na uzyskiwanie dojrzałych komórek jajowych, przydatnych do zapłodnienia pozaustrojowego. W 2004 r. realizowano zadanie badawcze pt.: „Wzrost i dojrzewanie oocytów w 2 systemach hodowli:
a) hodowla całych pęcherzyków,
b) hodowla kompleksów oocytów z komórkami ziarnistymi”. Zadanie to stanowiło kontynuację prac rozpoczętych w pierwszym roku realizacji projektu.

WSPÓŁPRACA DWUSTRONNA Z POSZCZEGÓLNYMI KRAJAMI

Z Włochami

Kontynuowana jest współpraca w ramach umowy dwustronnej z Instytutem Zootechnicznym w Potenzy w temacie „Badania nad jakością oscypków wytwarzanych wg tradycyjnej technologii”.
Współpraca obejmuje analizę chemiczną, mikrobiologiczną i sensoryczną oscypków wytwarzanych w wybranych bacówkach wg ustalonej procedury. Oscypki wyprodukowane w wybranych bacówkach, w odstępach comiesięcznych były wysyłane do analiz w Instytucie Zootechnicznym w Potenzy. Analizy organoleptycznej dokonywała, tak jak w poprzednich latach, grupa ekspertów z Instytutu, z Dr Roberto Rubino na czele.

Z Holandią

1. Z końcem roku 2004, zakończył się Holenderski Program Przedakcesyjny PPA01/PL/9/1 – „Przystosowanie organizacyjnych i instytucjonalnych struktur hodowli trzody chlewnej w Polsce do wymogów Unii Europejskiej”.
2. Wraz z laboratorium dr Van Haeringena, Zespół Immuno- i Cytogenetyki IZ opracował nową metodykę oraz dokonał wymiany protokołów dot. metodyki określania polimorfizmu sekwencji mikrosatelitarnych w temacie: „Charakterystyka cytogenetyczna i molekularna wybranych ras świń hodowanych w Polsce”. Przeprowadzono również wybór sekwencji starterowych i ustalono panel sekwencji mikrosatelitarnych, przydatnych w charakterystyce ras świń.

Z Niemcami

W ramach umowy dwustronnej z Instytutem Rolniczym w Dummerstorfie, Zespół Immuno- i Cytogenetyki IZ współpracował w temacie: „Uzyskiwanie sond molekularnych, wykorzystywanych w analizach genomu zwierząt”. Opracowana i przyjęta została nowa metodyka w zakresie współpracy, dotyczącej uzyskiwania sond molekularnych do mapowania genomu zwierząt gospodarskich.

Z Republiką Czeską

W ramach umowy dwustronnej z Instytutem Weterynarii w Brnie, przeprowadzono badania
w temacie „Badania cytogenetyczne i molekularne kariotypu wybranych populacji zwierząt gospodarskich”. Wymieniono protokoły dot. metodyki oceny chromosomów w komórkach plemnikowych oraz zastosowania techniki FISH do diagnozy aneuploidii w plemnikach.



W 2004 roku Instytut Zootechniki prowadził współpracę w ramach 5. i 6. Programu Ramowego Unii Europejskiej i Europejskich Programów Towarzyszących

1. W ramach 5. Programu Ramowego UE, Krajowy Ośrodek Koordynacyjny ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt Instytutu Zootechniki kontynuował prace, zmierzające do zmodyfikowania posiadanej i zarządzanej przez KOK ds. ZGZ krajowej bazy danych dot. zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich (Projekt EFABIS - A European Farm Animal Biodiversity Information System - Europejski System Informacyjny w zakresie Bioróżnorodności Zwierząt Gospodarskich). Wspomniana krajowa baza danych ma stać się w przyszłości częścią europejskiej i światowej bazy danych dot. zasobów genetycznych zwierząt, zarządzanej przez FAO (Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa), mającej siedzibę w Rzymie. W projekcie udział biorą następujące kraje: Niemcy, Francja, Włochy i Polska. Efekty dotychczasowej realizacji, to:
• Ustalenie założeń modelowej krajowej bazy danych, przystosowanej do potrzeb Polski.
• Implementacja systemu bezpieczeństwa całego systemu EFABIS.
• Opracowanie polskiej Krajowej Bazy Danych o zasobach genetycznych zwierząt gospodarskich.

2. W ramach 6. PR UE, Dyrekcja Instytutu Zootechniki koordynuje tzw. Sieć Doskonałości pt.: "Biologiczne, technologiczne i środowiskowe podstawy zrównoważonej produkcji zwierzęcej dla zapewnienia bezpiecznej żywności wysokiej jakości". Sieć ta, jako jedna z 14 polskich Sieci Doskonałości, działających w obszarze 5. Priorytetu Tematycznego "Jakość i Bezpieczeństwo Żywności", będzie starała się rozwiązywać różne istniejące problemy naukowe, związane z powyższą problematyką.
W czerwcu 2004 r., przy okazji Drugiego Międzynarodowego Sympozjum nt. „Wpływu warunków środowiskowych na dobrostan zwierząt gospodarskich”, które odbyło się w Instytucie Zootechniki w Balicach, zorganizowano pierwsze, inauguracyjne spotkanie członków tej Sieci Doskonałości. W najbliższym czasie ma zostać zorganizowane drugie spotkanie członków Sieci, którego rezultatem powinno być wygenerowanie konkretnego projektu na ostateczny termin składania wniosków w odnośnym priorytecie tematycznym, a który to termin został wyznaczony przez Komisję Europejską na 07 września 2005 r.

3. W roku 2004, Instytut Zootechniki uczestniczył w kolejnym już roku działania Europejskiego Programu Współpracy Naukowo-Badawczej COST – Action 848 Rabbits pt. „Wielostronne badania królików - model dla rozwoju zdrowej i bezpiecznej produkcji pod względem dobrostanu zwierząt”.
Koordynatorem Akcji 848 tego programu jest dr Luc Maertens z Centrum Badań Naukowych w Rolnictwie - Gandawa (Belgia).
Ze strony Instytutu Zootechniki w programie uczestniczyli pracownicy naukowi zespołu hodowli zwierząt futerkowych Działu Genetyki i Hodowli Zwierząt IZ.
Poza Polską, pozostałymi uczestnikami są naukowcy z Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Grecji, Węgier, Włoch, Holandii, Słowenii, Szwajcarii, Hiszpanii i Portugalii.
Mając na uwadze fakt, że program COST Action 848 Rabbits przewidziany jest tylko do końca czerwca 2005 r., a członkowie tego programu widzą konkretne korzyści wynikające z udziału w programie, zwłaszcza jeśli chodzi o udział we wspólnych konferencjach i wymianę doświadczeń, koordynator programu wystąpi do Komisji Europejskiej z prośbą o jego przedłużenie.
Zrodziła się również propozycja wydania wspólnej pozycji książkowej, opracowanej przez poszczególnych partnerów uczestniczących w tym programie nt. najnowszych osiągnięć w hodowli królików, nowych wizji zagadnień związanych z warunkami ich utrzymania, dobrostanem, profilaktyką zoohigieniczną i patologią oraz jakością mięsa króliczego.

4. Z końcem roku 2004, zakończył się Holenderski Program Przedakcesyjny PPA01/PL/9/1 – „Przystosowanie organizacyjnych i instytucjonalnych struktur hodowli trzody chlewnej w Polsce do wymogów Unii Europejskiej”.
W ramach projektu, Instytut Zootechniki prowadził i obsługiwał bank danych o wykonywanej ocenie wartości hodowlanej zwierząt z rejonu woj. łódzkiego, mazowieckiego, świętokrzyskiego i lubelskiego oraz przygotowywał wyniki tej oceny do wykorzystania przez odpowiednie jednostki.
Zadaniem Instytutu Zootechniki był również nadzór nad prawidłową transmisją danych i przeprowadzanie kontroli wykonywanej oceny wartości hodowlanej świń.

5. W 2004 roku, Instytut Zootechniki brał udział w europejskim projekcie (SSA – Specjalna Akcja Wspierająca) o akronimie CEC ANIMAL SCIENCE, wchodzącym w ramy 5. Priorytetu Tematycznego „Food Quality and Safety” („Bezpieczeństwo i Jakość Żywności”) 6. Programu Ramowego UE.
Głównym celem projektu jest opracowanie bazy danych wszystkich europejskich jednostek naukowych i gospodarczych, działających w 5. Priorytecie Tematycznym 6. Programu Ramowego UE.
Zadaniem Instytutu Zootechniki w tym projekcie jest opracowanie bazy danych wszystkich jednostek naukowych oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw z zakresu wytwarzania i przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego, działających w Polsce.
Ponadto, Instytut Zootechniki jest jednostką wiodącą w zarządzaniu Grupą Roboczą nr 3 – Meat Processing Technology (Technologia Przetwórstwa Mięsa). Celem działania grupy roboczej jest generowanie projektów badawczych i składanie wspólnych wniosków projektowych do Komisji Europejskiej wraz z przedsiębiorstwami z branży mięsnej oraz staranie się tym samym o możliwości dofinansowania działalności badawczej. Projekt CEC ANIMAL SCIENCE będzie trwał do końca 2005 roku, ale działalność Grupy Roboczej może i powinna być kontynuowana stale.


WSPÓŁPRACA Z FAO

Współpraca z FAO dotyczyła przede wszystkim udziału w pracach światowej sieci krajowych koordynatorów ds. zasobów genetycznych zwierząt oraz w konsultacjach w Animal Production and Health Division, Animal Genetic Resources Group, mających na celu przygotowanie do posiedzeń międzyrządowych i nadzorowanie przebiegu prac nad Pierwszym Raportem o Stanie Zasobów Genetycznych Zwierząt w Świecie.
Współpraca w ramach sieci krajowych koordynatorów obejmowała liczną korespondencję, przygotowanie odpowiedzi na kwestionariusze FAO oraz przygotowanie raportu z działalności Krajowego Ośrodka Koordynacyjnego za kolejny rok.
Udział w konsultacjach w FAO wynikał z pełnionych przez dr Elzbietę Martyniuk funkcji: przewodniczącej Międzyrządowej Grupy Roboczej ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt (druga kadencja, do kwietnia 2004) oraz vice przewodniczącej Komisji ds. Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa (od października 2004 do kolejnego posiedzenia Komisji w jesieni 2006). Konsultacje obejmowały także dwa spotkania w Rzymie:
• Styczeń 2004: przygotowanie wytycznych do analizy Raportów Krajowych w celu uzyskania materiałów do opracowania Raportu Strategicznych Priorytetów Działań, który został przedstawiony podczas 10-ej sesji Komisji ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt dla Wyżywienia i Rolnictwa w listopadzie 2004 (Animal Production and Health Division).
• Marzec 2004: przygotowanie Światowego Spotkania Krajowych Koordynatorów poprzedzającego posiedzenie Międzyrządowej Grupy Roboczej ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt (Animal Production and Health Division).
Europejski Regionalny Ośrodek Koordynacyjny (European Regional Focal Point) jest elementem infrastruktury Światowej Strategii FAO Zachowania Zasobów Genetycznych Zwierząt Gospodarskich. Będąc członkiem Komitetu Sterującego ERFP dr E. Martyniuk uczestniczyła we wszystkich pracach Komitetu, a między innymi w ocenie projektów zgłoszonych w ramach Call for Action, konsultacji projektów rozporządzeń Komisji Europejskiej, wypracowaniu planu pracy na 2004, przygotowaniu 10-ych Warsztatów Krajowych Koordynatorów itp. W ramach tej działalności dr E. Martyniuk brała udział w:
• posiedzeniu Komitetu Sterującego w dniach 17-18 marca w Lelystad, Holandia,
• 10-tych Warsztatach Krajowych Koordynatorów z rejonu Europy, a następnie w Zjeździe Europejskiej Federacji Zootechnicznej i posiedzeniach Grupy Roboczej ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt EAAP (Bled, 2-9 września 2004 ).

W ramach funduszu pomocowego PHARE Krajowe Laboratorium Pasz IZ w Lublinie (KLP) uczestniczyło w realizacji dwóch programów:

• PL 01.04.04 Rolnictwo ekologiczne. Partner włoski. W ramach realizacji programu pracownicy KLP uczestniczyli w spotkaniach z ekspertami włoskimi i krajowymi instytucjami nadzoru – Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Przedmiotem ustaleń były metody badania produktów rolnictwa ekologicznego, zwłaszcza w odniesieniu do pasz ekologicznych. Partnerzy włoscy określili zakres badań, oceny pasz w odniesieniu do produktów ekologicznych. Dyskutowano wymogi laboratoriów badawczych w odniesieniu do badania produktów rolnictwa ekologicznego. Zrealizowano przetarg na aparaturę badawczą za kwotę 85264 euro i zainstalowano aparaturę. Aktualnie przygotowywana jest oferta badawcza KLP w zakresie analizy pasz, skierowana do instytucji upoważnionych do certyfikowania produktów rolnictwa ekologicznego. Czas realizacji programu: listopad 2002 – listopad 2004.

• PL 01.04.05. Przystosowanie systemu nadzoru i kontroli środków żywienia zwierząt do wymogów Unii Europejskiej. Partner włoski - IZSAM Teramo, Włochy. Celem programu jest dostosowanie krajowego nadzoru i kontroli pasz, merytoryczne i instytucjonalne, do wymagań UE. W ramach realizacji projektu KLP przygotowuje się do pełnienia funkcji laboratorium referencyjnego w zakresie metod badania pasz. W ramach realizacji projektu KLP współpracowało z Inspekcją Weterynaryjną. Zrealizowano przetarg na aparaturę i sprzęt laboratoryjny dla KLP w kwocie 739714,13 euro na potrzeby realizacji zadań związanych z nadzorem paszowym w odniesieniu do jakości handlowej pasz. Uruchomiono otrzymaną aparaturę. Czas realizacji programu: grudzień 2002 – luty 2005.

Współpraca z International Society of Animal Genetics (ISAG)

Przedstawicielem w ISAG, a zarazem członkiem Komisji ds. standaryzacji reagentów testowych u bydła z ramienia Instytutu Zootechniki jest prof. dr hab. Ewa Słota, w 2004 r. organizator Międzynarodowego Testu Porównawczego Grup Krwi u Bydła.

PATENTY I WZORY UŻYTKOWE

• Wzór do standaryzacji przyrostów dziennych stosowany w ocenie przyżyciowej świń.
• Wzór do standaryzacji grubości słoniny w punkcie P2 stosowany w ocenie przyżyciowej świń.
• Wzór do standaryzacji grubości słoniny w punkcie P4 stosowany w ocenie przyżyciowej świń.
• Wzór do standaryzacji procentowej zawartości mięsa stosowany w tuszy w ocenie przyżyciowej świń.
• Wzór do szacowania procentowej zawartości mięsa w tuszy stosowany w ocenie przyżyciowej świń.
• Gęś biała kołudzka® - genotyp. Zgłoszenie do XV edycji konkursu „Teraz Polska” na najlepsze produkty i usługi.






PUBLIKACJE NAUKOWE I POPULARNO - NAUKOWE

Pracownicy Instytutu Zootechniki w roku 2004 opublikowali ogółem 792 prace oryginalne (monografie, podręczniki akademickie,) oraz prace popularno-naukowe, instrukcje wdrożeniowe itp.
Prace publikowano w takich czasopismach jak:



Tytuł czasopisma

IF Działy
Dział
Genetyki i Hodowli Zwierząt Dział
Biotechnologii Rozrodu Immuno- i Cytogenetyki Zwierząt Dział Żywienia Zwierząt i Paszo-znawstwa Dział Technologii Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej IZ ZD Kołuda Wielka ZD IZ Zakrzewo
Archiv für Tierzucht 0,227 2 2
Czech Journal of Animal Science 1,147 1
J. of Animal and Feed Sciences 0,477 4 5 8
J. of Anim.al Breeding and Genetics 0,634 1 1
Medycyna Weterynaryjna 0,236 2 3 1
Theriogenology 1,839 2
Cytogenetic and Genome Research 0,0 4
Meat Science 1,669 1
Poultry Science 1,253 1
American Malacological Bulletin 0,257 1
Razem - 7 15 13 1 2 1
Ogółem publikacji: 39





PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW INSTYTUTU ZOOTECHNIKI

Lp. Liczba publikacji
1. PUBLIKACJE RECENZOWANE 429

a) w tym w czasopismach wymienionych w liście Filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej 39
2. MONOGRAFIE NAUKOWE, PODRĘCZNIKI AKADEMICKIE 28

a) w tym:
autorstwo całości 9
b) redakcja naukowa całości 2
c) autorstwo rozdziału lub rozdziałów 17
3. PUBLIKACJE NIERECENZOWANE 335

a) w tym:
z konferencji 188
b) popularno-naukowe 75
c) instrukcje wdrożeniowe i upowszechnieniowe oraz materiały szkoleniowe 38
d) Wyniki oceny zwierząt 34
Publikacje ogółem: 792

















DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA INSTYTUTU ZOOTECHNIKI
W 2004 ROKU

Tytuł wydawnictwa Liczba a. wyd. Nakład (egz.) Język
- periodyczne:
Roczniki Naukowe Zootechniki – 2 zesz. 19,62 250 + 25 pol
Rocz. Nauk. Zoot. – Suplementy:
z. 19
z. 20
10,75
19,62
220
150
pol
pol
Annals of Animal Science – 2 zesz. 27,13 240 + 25 ang
Ann. Anim. Sci. – Supplements:
no. 1
no. 2
21,75
16,88
130
130
ang
ang
Wiadomości Zootechniczne – 4 zesz. 18 200 (z. 3 - 700) pol
Wyniki Oceny Wartości Hodowlanej Buhajów – 1 zesz. 6,5 170 pol
Ocena Wartości Hodowlanej Buhajów pod względem cech wydajności mlecznej i pokroju – 2 zesz. 20,13 180 pol
Inseminacja Bydła – 1 zesz. 2 80 pol
Stan Hodowli i Wyniki Oceny Świń – 1 zesz. 6,13 200 pol
Ocena Wartości Hodowlanej Świń Metodą BLUP – 2 zesz. + Supl. 25,3 140 pol
Wyniki Oceny Wartości Hodowlanej Owiec – 1 zesz. 16 100 pol
Wyniki Oceny Użytkowości Drobiu (Zakrzewo) – 1 zesz. 6,5 100 pol
Pasze Przemysłowe – 12 zesz. (Lublin) 22 600 pol
- nieperiodyczne (zwarte):
Ekologia, ochrona i utrzymanie zwierząt gospodarskich – Ethologie, Tierschutz und landwirtschaftliche Tierhaltung (monografia) 14,4 100 pol + niem
Trendy we współczesnej hodowli bydła. XII Szkoła Zimowa. Hodowców Bydła 7,6 220 pol
Hodowla i chów bydła simentalskiego szansą dla gospodarstw działających w warunkach rolnictwa zrównoważonego (mat. Konf.) 4 180 pol
Wykorzystanie produktów pochodnych wytwarzania biopaliw w gospodarce paszowej i żywieniu zwierząt (mat. konf) 4 225 pol
Profesor dr hab. Barbara Z. Kamińska. 47-lecie pracy naukowej 3 100 pol
Profesor dr hab. Jerzy Urbańczyk. 44-lecie pracy naukowej 3 100 pol
Ocena nasienia samców zwierząt gospodarskich na potrzeby inseminacji (mat. semin.) 3,63 100 pol
- broszury (zwarte):
K. Maciaszek, J. Strzetelski: Bilansowanie dawek pokarmowych dla opasanych buhajków według energii metabolicznej lub energii netto (1/04) 0,63 200 pol
A. Janik: Mikrosatelity DNA narzędziem kontroli pochodzenia bydła (2/04) 0,63 200 pol
B. Gajda, Z. Smorąg: Kriokonserwacja oocytów i zarodków ssaków (3/04) 1,8 200 pol
E. Gornowicz: Stosowanie dodatków fitogennych do mieszanek paszowych dla kurcząt brojlerów a jakość uzyskanego surowca (4/04) 0,8 200 pol
J. Sikora, W. Kareta: Kozy w Polsce. Stan obecny, chów i hodowla (5/04) 1,6 200 pol
L. Kątska-Książkiewicz: Pozaustrojowe uzyskiwanie zarodków kóz (6/04) 0,63 200 pol
K. Korman: Zasady oszczędnego żywienia owiec w okresie wychowu (7/04) 1,8 200 pol
K. Bilik, J. Strzetelski: Żywienie jałówek przeznaczonych do remontu stada krów mlecznych (8/04) 2 200 pol
J. Badowski: Lęgi piskląt gęsich (9/04) 2 200 pol
M. Cegła, W. Kareta, P. Gogol: Zastosowanie usprawnień sprzętu w terenowym zamrażaniu nasienia tryków (10/04) 0,6 200 pol
- instrukcje wdrożeniowe (zwarte):
J. Zając, J. Nogaj: Wykorzystanie samców ras dużych w krzyżowaniu towarowym królików (1/04) 0,5 200 pol
W. Kieć, A. Korniewicz, B. Paleczek, H. Czarnik-Matusewicz: Dojrzałość rzeźna oraz jakość mięsa jagniąt mieszańców po matkach merynosa polskiego z trykami romanowskimi i Berrichon (2/04) 0,63 200 pol
W. Kareta, M. Cegła, W. Kmak, S. Drabik, J. Pietraszek: Produkcja jagniąt rzeźnych na eksport z wykorzystaniem metod biotechnicznych (3/04) 0,5 200 pol
J. Sikora: Właściwości dietetyczne mięsa koziego w zależności od rasy i wieku koźląt (4/04) 0,63 200 pol
RAZEM: 292,69




UPOWSZECHNIANIE I POPULARYZACJA WYNIKÓW BADAŃ

Pracownicy naukowi Instytutu Zootechniki oprócz dzialalności naukowej, zajmują się szeroko pojętą edukacją upowszechniając wyniki swoich badań poprzez wykłady, prelekcje, pokazy, demonstracje metod, kursy kwalifikacyjne dla hodowców bydła i specjalistów z centrów hodowli i rozrodu zwierząt, wykłady i organizację praktyk dla studentów AR i UJ. W 2004 roku uczestniczyli w wielu krajowych szkoleniach, seminariach i konferencjach.

UCZESTNICTWO W TARGACH I WYSTAWACH

Lp.
Temat, nazwa
Miejscowość Data
od.......
do.......
1 Międzynarodowe Targi Rolnicze POLAGRA-Farm Poznań 7-10.10.
2 XIX Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych Poznań 7-10.10.
3 Dni Otwartych Drzwi ODR Modliszewice 26-27.06.
4 Międzynarodowe Targi Gdańskie Gdańsk 27-29.05.
5 Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych ODR Minikowo 3-4.07.
6 Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych Klikowa 3-4.09.
7 Ogólnopolska Wystawa Zwierząt Futerkowych Sielinko 6.11.
8 Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych Sielinko 17-20.06.
9 Regionalna Wystawa Rolnicza AGROPROMOCJA ODR Nawojowa 11-12.09.
10 XIII Krajowa Wystawa Rolnicza
Dożynki Jasnogórskie Częstochowa 4-5.09.
11 Miejsko-Gminne Dożynki Wierzejewice
gm. Janikowo 29.08.
12 Regionalne Forum
„Nauka dla Praktyki Rolniczej” Przysiek 5.03.
13 Pożegnanie Wakacji z Koniem Huculskim Regionalna Wystawa Bydła Simentalskiego Rudawka Rymanowska 27-29.08.
14 VI Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych ODR Boguchwała 26-27.06.
15 Gminne Dożynki Jasienica 5.09.
16 Dożynki Diecezjalne Czechowice--Dziedzice 17.09.
17 IV Ogólnopolski Czempionat Młodzieży Koni Rasy Huculskiej Klikowa 19-20.06.
18 Wystawa: Produkcja Towarowa Królików ODR Karniowice 12.10.


AUDYCJE TELEWIZYJNE I RADIOWE
NIEKTÓRE PUBLIKACJE PRASOWE O INSTYTUCIE


NAJWAŻNIEJSZE AUDYCJE TELEWIZYJNE I RADIOWE:

1. Szkoła owczarska Zakopane w programie „Rola” wystąpił prof.dr hab. J. Krupiński 18.02.2004.
2. O ptasiej grypie w programie „Rola” wystapił prof. dr hab. St. Wężyk.
3. Wielkanocna symbolika zwierząt w programie „Rola” udział wzięli: prof. dr hab. J. Krupiński, prof. dr hab. St. Wężyk i dr inż. P. Bielański 31.03.2004.
4. Dobrostan zwierzat w programie „Europa w zagrodzie” wystąpił prof.dr hab. E. Herbut, dr inż. J. Walczak 6.07.2004.
5. O konferencji „Dobrostan zwierząt” dla „Kroniki TV” wywiadu udzielił prof.dr hab. E. Herbut.
6. Relacje telewizyjne z wystawy Polagra-Farm 2004 oraz wywiady z prof. dr hab. J. Krupińskim ukazały się na antenie „Agrolinii” w programie I TVP a także lokalnej poznańskiej stacji telewizji publicznej i radiowych stacji Poznania i Szczecina 6-10.10.2004.
7. Udział prof. dr hab. M. Różyckiego w „Agrolinii” - programie na żywo w warszawskim studio 10.10.2004.
8. Wysokoprodukcyjne linie królików mięsnych, Polskie Radio S.A. Redakcja Rolna Zachód (woj. Lubuskie) dr inż. Paweł Bielański.

NAJWAŻNIEJSZE PUBLIKACJE PRASOWE O INSTYTUCIE:

1. Osiągnięcia polskiej nauki w 2003 r. „Rzeczpospolita, 1.01.2004.
2. Włodzimierz Knap, Hodowcy z mikroskopami, „Dziennik Polski” 2.01.2004.
3. Bożena Kastory, Geny na wymianę, „Newsweek” 4.01.2004.
4. W. Markiewicz. Sukcesy krakowskiej genetyki. Wywiad z profesorem Z. Smorągiem, „Royal City Cracow” nr 10/2004.
5. National Research Institute of Animal Production, „Welcome to Cracow & Małopolska”, Special Edition- Science in Cracow, 2004.
6. J. Krupiński, Noah, s Arch, “Polish Food” kwiecień 2004.
7. H. Bielińska, St. Wężyk, Breeding od White Koluda Geese as functional food. “Polish Food”, kwiecień 2004.
8. Fabryka narządów” wywiad z prof. dr hab. Z. Smorągiem,” Przewodnik Katolicki” nr 50 z 12.12.2004.


WYKAZ BAZ UTWORZONYCH W INSTYTUCIE ZOOTECHNIKI

1. SIROB G-15 – (www.sirob.izoo.krakow.pl) baza ocen pokrojowych bydła wraz z interfejsem graficznym (przez Internet) umożliwiającym przeglądanie danych, tworzenie zestawień, analizę ocen i tworzenie statystyk oraz oprogramowaniem pozwalającym na wprowadzanie ocen do bazy, generowanie danych krów do oceny Interfejs graficzny umożliwia również każdemu z Klasyfikatorów z terenu całej Polski transfer danych do bazy i z bazy znajdującej się w Balicach.
2. Baza danych ocen użytkowości mlecznej i pokrojowych dla wyników oceny krajowej i europejskiej Interbull, wraz z interfejsem graficznym przez przeglądarkę www (http://www.izoo.krakow.pl/wycena/).
3. Baza danych oceny przyżyciowej trzody chlewnej (prace w toku).
4. BACH - Baza Analiz Chemicznych (http://www.izoo.krakow.pl/pasze/), na www umieszczona jest tabela składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz oraz zawartości aminokwasów w paszach, oparta na danych z tej bazy.
5. Baza oceny wartości hodowlanej buhajków.
6. Baza SIBROL, SYNABA oraz SIGŻ, w zakresie dotyczącym Instytutu Zootechniki i badań w nim prowadzonych.
7. Baza publikacji naukowych pracowników Instytutu Zootechniki, wraz z interfejsem przez przeglądarkę www umożliwiającym przeglądanie i wyszukiwanie danych (http://www.izoo.krakow.pl/ link „publikacje”.
8. Baza bioróżnorodności EFABIS – European Farm Animal Biodiversity Information System (http://efabis.izoo.krakow.pl), z interfejsem www umożliwiającym wprowadzanie i edycję danych oraz przeglądanie i wyszukiwanie danych, a także administrowanie bazą (tworzenie użytkowników, nadawanie im uprawnień itp.).
9. Baza oceny wartości hodowlanej owiec (system OWCE).
10. Baza materiału biologicznego importowanego w stanie zamrożonym za lata 1997 2004.